1. krajiški partizanski odred
| 1. krajiški (grmečki) NOP odred | |
|---|---|
 | |
| Postojanje | |
| Formacija | Tri bataljona prilikom formiranja, pet bataljona januara 1942, dva bataljona nakon izdvajanja Petog odreda, četiri bataljona u oktobru 1942. |
| Jačina | 2411 boraca, oktobar 1942 |
| Deo | Narodnooslobodilačke vojske Jugoslavije |
| Komandanti | |
| Komandant | Ljubo Babić, prilikom formiranja, oktobar 1941; Milorad Mijatović oktobar 1942. |
1. krajiški narodnooslobodilački partizanski odred je bio partizanski odred formiran početkom novembra 1941. godine, spajanjem ustaničkih jedinica koje su djelovale na području Bosanskog Petrovca, Grahova, Glamoča i okoline Grmeča.[1]
Prvi krajiški narodnooslobodilački partizanski odred je, nakon godinu dana borbi i reorganizacije, sredinom oktobra 1942. godine prerastao u Šestu krajišku udarnu brigadu.[1]
Nakon savjetovanja u Stolicama, održanog 26. septembra 1941. godine nedaleko Krupnja u Srbiji, odlučeno je da se stvaraju veće slobodne teritorije i osnivaju vojne jedinica jedinstvene po ustrojstvu na čitavoj teritoriji Jugoslavije. Nazvane su - narodnooslobodilački partizanski odredi (NOPO), i u svom sastavu imali su bataljone i čete (80-120 boraca), kao osnovne vojne jedinice.
Član Pokrajinskog komiteta KPJ za Bosnu i Hercegovinu Đuro Pucar, koji je ilegalno iz Banja Luke rukovodio ustankom u Bosanskoj krajini, sredinom oktobra 1941 saopštio je na sastanku kod sela Prekaja odluku o formiranju tri krajiška NOP odreda. Prvi krajiški NOP odred će pokrivati područje tadašnjih srezova: Sanski Most, Bosanski Novi, Bosanska Krupa, Bihać), Drvar, Bosanski Petrovac, Bosansko Grahovo i Glamoč). Štab odreda su sačinjavali:
- Ljubo Babić, komandant,
- Velimir Stojnić, politički komesar,
- Vojo Todorović, zamjenik komandanta,
- Moni Levi, ljekar, zamjenik političkog komesara.
I štab Prvog krajiškog NOP odreda, čim se početkom novembra 1941 prebacio s područja Drvara u Podgrmeč, naredio je da neke čete iz okoline Drvara i Petrovca pređu u Podgrmeč. Tako ojačane snage na Podgrmeču omogućile su veća dejstva prema naseljima i željezničkim prugama u dolinama rijeka Une i Sane.[2]
U vrijeme formiranja odred se sastojao od tri bataljona :[1]
- Prvi bataljon - Sanski, komandant Mihajlo Škundrić, politički komesar Pero Morača, zamjenik komandanta Milančić Miljević;
- Drugi bataljon - Krupski, komandant Vojo Todorović, politički komesar Slobodan Marjanović, zamjenik komandanta Mićo Kolundžija;
- Treći bataljon - Petrovačko-bihaćki, komandant Slavko Rodić, politički komesar Ilija Došen, zamjenik komandanta Nikola Karanović. Držao je položaje oko blokiranog Bosanskog Petrovca, kao i položaje prema Bihaću na liniji Ripač - Pritoka - Grabež
Od boraca Prvog krajiškog NOP odreda, po naređenju Glavnog šaba za BiH, formirana je u Jasenici 27. februara 1942. četa od 107 boraca, od kojih 63 sa područja sanskog, krupskog, novskog i bihaćkog sreza, 38 sa petrovačkog sreza i 6 boraca od Drvara.[3] Komandir čete bio je Zdravko Čelar. Četa je ušla u sastav Krajiškog proleterskog bataljona, formiranog u Čelincu 25. marta 1942. Za komandanta Bataljona određen je Zdravko Čelar, a za političkog komesara Esad Midžić. Teška vojnopolitička situacija onemogućila je odlazak bataljona na Romaniju u sastav Prve proleterske udarne brigade. Skoro četiri mjeseca bataljon je vodio danonoćne borbe u centralnoj Bosni, izgubio dosta boraca, među kojima i Zdravka Čelara i Esada Midžića, i sa 110 boraca prebacio se preko Save u Slavoniju.
- ↑ 1,0 1,1 1,2 „Branko J. Bokan, 1988 -PRVI KRAJIŠKI NOP ODRED”. Pristupljeno 9. 2. 2016.
- ↑ „Jovo Pavić Vojno-politička situacija u petrovačkom kraju 1941. i početkom 1942. godine”. Opštinski odbor SUBNOR, 1974 -PETROVAC U NOB, knjiga 7. Pristupljeno 9. 2. 2016.
- ↑ „Stevo Kovačević: Petrovčani u prvom proleterskom krajiškom bataljonu”. Opštinski odbor SUBNOR, 1974 -PETROVAC U NOB, knjiga 4. Arhivirano iz originala na datum 16. 3. 2015. Pristupljeno 9. 2. 2022.
.svg)