Protokeltski jezik
| Protokeltski | |
|---|---|
| Regije | Centralna i zapadna Evropa |
| Jezična porodica | Protoindoevropski
|
| Jezični kodovi | |
| ISO 639-1 | – |
| ISO 639-3 | – |
 | |
Protokeltski (engleski: Proto-Celtic) je ime izumrlog hipotetičkog zajedničkog prajezika kog su govorili Kelti.[1]
Protokeltski se pojavio krajem brončanog doba u posljednem kvartalu 2. milenija pne., kad se pojavila Kultura polja urni u Centralnoj Evropi, a počeo se fragmetirati na druge jezike za Halštatske kulture oko 800. pne..[2]
Historija[uredi | uredi kod]
Protokeltski je izravni potomak Indoevropskih jezika i smatra se i prvim od Indoevropskih jezika koji se raspršio po sjeverozapadnoj Evropi.[2]
Ni danas nije potpuno jasno gdje se nalazila prvobitna domovina Kelta, ali se na bazi postojećih dokaza pretpostavlja da je to bio istočni dio Centralne Evrope. Kelti su dolazili u kontakte sa drugim indoevropskim narodima, jedno pleme Kelta, graničilo je sa germanskim plemenima, što je zbunilo antičke pisce pa su na osnovu nekih riječi koje su Germani preuzeli od Kelta, zaključili da su oni isti. Izgleda da su Kelti postigli višu razinu društvene organizacije od germanskih plemena, pa su oni od njih preuzeli riječi u svoj gotski kao reiki (kraj, kraljevstvo) i andbahts (služben) koje u današnjem njemačkom glase reich i amt.[1]
S druge strane Kelti su očigledno bili kulturno inferiorni prema Grcima i Rimljanima, pa ima vrlo malo keltskih riječi koje su ušle u starogrčki a one su ograničene na one koje opisuju keltske običaje, kao što je riječ bardoi - pjesnici. Slična je stvar sa latinskim koji je iz keltskog preuzeo svega nekoliko riječi, poput; lancea - koplje, carrus - zaprežna kola i cervesia - pivo.[1]
Pitanje odnosa protokeltskog prema drugim indoevropskim jezicima i danas ostaje otvoreno. Dugo se mislilo da je protokeltski bio u bliskoj vezi sa Italskim jezicima, čak su neki su lingvisti iznjeli tezu da je krajem 2. milenija pne. egzistirao Italo-Keltski "narod", na osnovu nekih jezičnih podudarnosti, ali je to u suvremenoj lingvistici odbačeno.[1]
Rekonstrukcija[uredi | uredi kod]
Rekonstrukcija protokeltskog - roditeljskog jezika keltskih jezika iz kog su izrasli kontinentalni i otočni keltski jezici vrlo je nezahvalan posao. Dok kontinentalni keltski jezici pružaju dosta materijala za rekonstrukciju fonologije, ipak imaju premalo dokumenata za rekonstrukciju gramatike (morfologije i sintakse).[1] Najbolje konzervirani (iako mlađi) otočni staroirski na kom ima dosta literature pruža nadu da bi se mogao rekonstruirati i leksik uz pomoć komparativne metode historijske lingvistike.[2] Postoji mogućnost da su Kimerijci pretci Kimbra bili i predci Sikambra, na taj način bi se mogla objasniti etimologija riječi Cymru - Wales.[2]
Iako je sličan latinskom i germanskim jezicima, ipak se njegov samoglasnički sistem razlikuje od onog kog je rekonstruirao francuski lingvist Antoine Meillet za indoevropske jezike.[1]
Izvori[uredi | uredi kod]
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 „Celtic languages” (engleski). Encyclopædia Britannica. Pristupljeno 24. 12. 2017.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 „Idioma protocéltico” (španjolski). Enciclopedismo. Pristupljeno 23. 12. 2017.[mrtav link]
Vanjske veze[uredi | uredi kod]
- Celtic languages (en)
- Idioma protocéltico[mrtav link] (es)