Potres u Skoplju 1963.
| |
| Datum | 26. jul 1963. |
|---|---|
| Magnituda | 6.1 Mw |
| Dubina | 6 km[1] |
| Lokacija epicentra | 42°06′N 21°24′E / 42.10°N 21.40°E[1][2] |
| Pogođene zemlje/oblasti |
SR Makedonija, SFRJ |
| Žrtve | 1.000-1.100 poginulih[1][3] Ostali: |
Zemljotres u Skoplju 1963. (makedonski: Скопски земјотрес 1963 ), zemljotres momentne magnitude 6,1 koji se dogodio u Skoplju, SR Makedonija (danas Republika Makedonija) tada delu SFR Jugoslavije 26. jula 1963. u kojem je preko 1.000 ljudi poginulo, više od 3.000 povređeno, a između 120.000 i 200.000 ostalo bez vlastog doma. U potresu je uništeno između 75 i 80 posto grada.
Potres koji je na lestvici magnitude momenta merio 6,1[1] (ekvivalentno 6,9 na Rihterovoj skali)[4][5] zbio se 26. jula 1963. u 4.17 sati prema UTC[2] (5.17 prema lokalnom vremenu)[3][4] u Skoplju, Socijalistička Republika Makedonija, tada delu SFR Jugoslavije (danas Republika Makedonija). Podrhtavanje je trajalo 20 sekundi[4][5] i osetilo se duž većine doline reke Vardar.[5]
Vest je iz Skoplja u Beograd preneo u rano jutro 26. jula 1963. dopisnik „Politike“ Jovan Popovski, a odatle su vest preuzele druge agencije. Tim povodom Politika je štampala prvo vanredno izdanje svog časopisa posle Drugog svetskog rata.[6]
Nakon nekoliko dana od zemljotresa 35 država zatražilo je od Generalne skupštine Ujedinjenih nacija da uvrsti pomoć za Skoplje na popis svojih agenda. Pomoć u obliku novca, medicinskih, inženjerskih i građevinskih timova i namirnica ponudilo je 78 država.[3]
Na objavljenom konkursu za rekonstrukciju Skoplja 1965. god poznati japanski arhitekta Kenzo Tange osvojio je prvu nagradu, dok su drugu nagradu osvojili R. Mišević i F. Venkler. Njihovi timovi, zajedno sa još mnogim arhitektama, radili su na izradi dokumentacije objekata za obnovu u duhu moderne arhitekture.[7]
Veliki broj novih objekata izvedeni su u stilu brutalizma natur betonom i u određenim slučajevima u kombinaciji sa ciglom. Među njima su:
- Transportni centar, sa željezničkom, međugradskom i gradskom autobuskom stanicom, projektant Kenzo Tange
- Narodna i univerzitetska biblioteka, autor Petar Muličkoski
- MANU - Akademija nauka i umetnosti Republike Sjeverne Makedonije, na lijevoj strani rijeke Vardar u blizini Sudske palate, auutor objekta je Boris Čipan
- Spomen kuća - muzej Narodnooslobodilačke borbe i revolucije, u centru Skoplja, u parku između MANU i Sudske palate. Objekat je otvoren 28. septembra 1981. godine. Autori su Aleksandar Nikoljski i Vladimir Pota, arhitekte iz Skoplja.
- Nacionalna opera i balet
- Gradski tržni centar (GTC), u centru grada, na desnoj strani rijeke Vardar.
- Telekomunikacioni centar u centru Skoplja, autor Janko Konstantinov
-
Simbol potresa: Stara železnička stanica u Skoplju. Sat je stao 26. jula 1963. u 5.17 sati. Danas zgradu koristi Muzej grada Skoplja. -
Sredstva za nova naselja u Skoplju donirali su SAD, UK, Zapadna Nemačka, Meksiko, skandinavske zemlje, Švajcarska, ČSSR, Poljska, Svetsko veće crkava itd. -
Dobrotvorni koncert Henrika Šeringa za žrtve zemljotresa u Skoplju održan 26. novembra 1963. u Remsu (Francuska). -
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 Seismic Ground Motion Estimates for the M6.1 earthquake of July 26, 1963 at Skopje, Republic of Macedonia Odjel za geoznanosti Sveučilišta u Trstu, Trst, Italija
- ↑ 2,0 2,1 1963 Skopje (Macedonia) Earthquake SeismoArchives, Incorporated Research Institutions for Seismology
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 Marking the 44th anniversary of the catastrophic 1963 Skopje earthquake MRT, četvrtak, 26. srpnja 2007.
- ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 The 1963 earthquake in Skopje In Your Pocket City Guides
- ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 On This Day: 26 July; 1963: Thousands killed in Yugoslav earthquake BBC
- ↑ Rođendan zaboravljenog heroja istorije „Politike“ („Politika“, 29. septembar 2010)
- ↑ „Spomenici i brutalistička arhitektura u Sjevernoj Makedoniji”. Monumental MK, 2022.. Pristupljeno 4. 3. 2025.(sh)
