Štavljenje
| Štavljenje | |
|---|---|
 | |
Štavljenje je kemijska obrada sirovog životinjska krzna ili kože kako bi ga se pretvorilo u materijal koji se da koristiti - u savitljivu kožu.[1]
Sredstvo za štavljenje istiskuje vodu iz međuprostoru između proteinskih vlakana i sljepljuje ta vlakna zajedno. Za štavljenje se najčešće koriste tri sredstva biljni tanini, mineralne soli, kao što su krom sulfati i riblje ulje ili životinjsko ulje.[1]
Historija[uredi | uredi kod]
Najstariji sistem štavljenja bazira se na kemijskom djelovanju biljnog materijala koji sadržava tanin ili taninske kiseline, na sadržaj proteina. Štavljenje biljem izgleda da se prakticira još od prahistorije.[1]
Za antike Hebreji su štavili hrastovom korom, Egipćani sa mahunama nilske agacije. Rimljani su koristili kore, određenih stabala i njihove plodove a Arapi kore i korjenje.[1]
U Evropi je tokom srednjeg vijeka ponovno obnovljeno znanje štavljenja posredstvom Španjolske. Do 18. vijeka ponovno se počelo cijeniti kao odlična sredstva za štavljenje; hrastove kore, sumak, hrast šiškar i štitarke. Metoda štavljenja ostala je u osnovi nepromijenjena do danas, svodi se na namakanje koža u bačvama od više jakih lužina ili tekuća ekstrakti biljnog tanina.[1]
Štavljenje krom(III) sulfatom otpočelo je krajem 19. vijeka, to je vjerojatno bila prva promjena u metodi proizvodnje kože u proteklih 2000 godina.[1]
Primjenjuju se dvije metode. Kod metode dvostrukog namakanja se kože najprije namaču u blagoj otopini krom(III) sulfata. Kod drugog namakanja koriste se natrijum tiosulfat i druge kiseline koje reagiraju sa krom(III) sulfatom da se dobije bazični krom(III) hidroksid, koji se polaže na vlakna kože.[1]
U puno više korištenoj metodi jednostrukog namakanja, kože se namaču u rotirajućim [[bubanj|bubnjevima ispunjenim jakom otopinom krom(III) sulfata, a koriste se i natrijum aluminosilikat i cirkonijum.[1]
Štavljenje uljem je drevna metoda koja se koristi za štavljenje mekanih i poroznih koža kao je divokozina i jelenska, koje se mogu više puta namočiti i osušiti, bez štetnih efekata. Riblje ulje posipa na kožu a zatim se snažno lupa mehaničkim čekićem. Kože se zatim suše u pećima, a oksidirano ulje spaja kožna vlakna.[1]
Dvije glavne sirovine za štavljenje su; životinjske kože i biljni tanini, a njih ima gotovo svugdje. Kao rezultat toga, štavljenje se proširilo po čitavom svijetu i bilo jedna od prvih industrija. [1]
Izvori[uredi | uredi kod]
Vanjske veze[uredi | uredi kod]
- Tanning (en)