Evanđelje po Marku

Evanđelje po Marku ili Jevanđelje po Marku (grč. Κατὰ Μᾶρκον εὐαγγέλιον Kata Markon euangelion) je druga knjiga Novog zaveta, najkraće je i najjednostavnije evanđelje, koje se tradicionalno pripisuje Marku Evangelistu. Biblijska skraćenica knjige je Mk.

Evanđelje po Marku se obično datira između godine 60 i 80. n.e., te se, suprotno tradicionalnim mišljenjima Augustinijanske hipoteze, danas uglavnom smatra najstarijim kanonskim evanđeljem, koje je poslužilo kao izvor za Evanđelje po Luki i Evanđelje po Mateju. Pošto evanđelja po Mateju i po Luki imaju za osnovu evanđelje po Marku, onda postoji samo jedan sinoptički izvor o Isusovom životu, a to je evanđelje po Marku. Ova pozicija se naziva Markanski prioritet. Nekad se smatralo da je jevanđelje po Mateju starije, što je razlog da se u Bibliji nalazi prvo.

Markovo evanđelje pripovijeda Isusov život od njegovog krštenja od strane Ivana Krstitelja, preko delovanja u Galileji i Jerusalimu, te muku, smrt i uskrsnuće, ali je uglavnom koncentrirano na posljednji tjedan njegovog života. Redosled kazivanja je određen teološkim razmatranjima, što znatno otežava kritičku analizu Isusove biografije. Markovo evanđelje predstavlja odlučni poziv na praćenje Isusa koji polazi u samoću, patnju i smrt. Evanđelje se završava rečima "bojahu se": to je bilo doba kada je priznavanje hrišćanstva moglo doneti nedaće i smrt. U ovom jevanđelju je zapisano i propovedanje apostola Petra u Rimu.

Nastanak

Ne zna se gde je ovo evanđelje napisano i ko ga je napisao; rad je anoniman, mada ga tradicija pripisuje apostolu Marku, mlađem saradniku apostola Petra. Najvjerojatnije je napisano u Rimu oko 64. – 70. godine, na grčkom jeziku. Evanđelje je vezano za događaje iz prvog jevrejsko-rimskog rata (66–70) te se pretpostavlja da je verovatno pisano tokom poslednje ratne godine, možda za vreme privremenog zatišja za vreme opsade Jerusalima ili odmah nakon poraza 70. godine. Zna se da je autor Markovog jevanđelja bio obavešten o ratu, i da je pripadao određenoj strani u sukobima, unutar jevrejskih grupa i između Jevreja i Rimljana. Jevanđelje je pisano za rimsku hrišćansku zajednicu.

Analiza

Rani hrišćani, budući sledbenici osuđenog buntovnika, su bili u opasnosti od rimskih represalija. Rimljani su bili na oprezu, očekujući nova rovarenja, a rimski sudovi su već bili uhapsili i pogubili nekolicinu istaknutih članova pokreta, uključujući Petra i Pavla. Marku je stalo da umanji rimske sumnje time što će pokazati da Isusovi sledbenici, kao i sam Isus ne predstavljaju opasnost po rimski poredak. Marko tvrdi da Isusovi sledbenici nemaju ništa protiv Rimljana nego su kivni na jevrejske vođe (savet staraca, Sanhedrin), kao i na jerusalimske (pisara i sveštenika), koji su odbacili božjeg Mesiju. Marko zauzima pomirljiv stav prema Rimljanima, mada je bilo poznato da je rimski guverner Pontije Pilat osudio Isusa na smrt. Marko u stvari izmišlja novog Pilata - dobronamernog slabića kome je stalo do pravde, ali koji je, kako ga Marko opisuje, do te mere uplašen od glavnih sveštenika u sopstvenom savetu i od bučne gomile napolju da naređuje pogubljenje čoveka za koga misli da je možda nevin. Međutim, Marko jasno optužuje jevrejske vođe za Isusovu smrt.

On se trudio da ne pomene bilo šta što bi izazvalo rimski antagonizam ili sumnju da zastupa ideale u koje je verovao... Stoga evanđelista pokušava sakriti činjenicu da je Isus bio osuđen i pogubljen zbog optužbe za pobunu.

Tekstualna kritika

Poslednjih dvanaest stihova Evanđelja po Marku se uopšte ne nalazi u najstarijim i najboljim biblijskim rukopisima. Oni su dospeli u savremena izdanja Biblije tako što su se našli u rukopisu koji je Erazmo koristio za svoj editio princeps.

Vidi još

Evanđelje po Marku na Wikimedijinoj ostavi

• Tajno Evanđelje po Marku
• Kanon Novog zaveta
• Evanđelje

Prethodi: Matej

Biblijske knjige

Slijedi: Luka