Doboj – razlika između verzija

Izvor: Wikipedija
Prijeđi na navigaciju Prijeđi na pretragu
Interaktivna pretraga historije
← Starija izmjenaNovija izmjena →
Uklonjeni sadržaj Dodani sadržaj
VizualnoWikitekst
Sematz (razgovor | doprinos)
273 izmene
Sematz (razgovor | doprinos)
273 izmene
Red 155: Red 155:
* [[Božinci Donji]]
* [[Božinci Donji]]
* [[Brđani]]
* [[Brđani]]
* [[Brestovo (Doboj)|Brestovo]]
* [[Bukovac (Doboj)|Bukovac]]
* [[Bukovac (Doboj)|Bukovac]]
* [[Bukovica Mala (Doboj)|Bukovica Mala]]
* [[Bukovica Mala (Doboj)|Bukovica Mala]]
Red 161: Red 160:
* [[Bušletić]]
* [[Bušletić]]
* [[Cerov Gaj]]
* [[Cerov Gaj]]
* [[Cerovica (Doboj)|Cerovica]]
* [[Cvrtkovci]]
* [[Čajre]] (Čajire)
* [[Čajre]] (Čajire)
* [[Čaršija]]
* [[Čaršija]]
Red 169: Red 166:
* Doboj
* Doboj
* [[Doboj Novi]]
* [[Doboj Novi]]
* [[Dragalovci]]
|
|
* [[Foča (Doboj)|Foča]]
* [[Foča (Doboj)|Foča]]
Red 180: Red 176:
* [[Hodžići]]
* [[Hodžići]]
* [[Jabučić Polje]]
* [[Jabučić Polje]]
* [[Jelanjska]]
* [[Johovac (Doboj)|Johovac]]
* [[Johovac (Doboj)|Johovac]]
* [[Karabegovac]]
* [[Karabegovac]]
Red 193: Red 188:
* [[Lužani]]
* [[Lužani]]
|
|
* [[Ljeb]]
* [[Ljeskove Vode]]
* [[Ljeskove Vode]]
* [[Mahala Donja]]
* [[Mahala Donja]]
Red 199: Red 193:
* [[Makljenovac]] (dio)
* [[Makljenovac]] (dio)
* [[Miljkovac (Doboj)|Miljkovac]]
* [[Miljkovac (Doboj)|Miljkovac]]
* [[Mitrovići (Doboj)|Mitrovići]]
* [[Omanjska (Doboj)|Omanjska]]
* [[Omanjska (Doboj)|Omanjska]]
* [[Opsine (Doboj)|Opsine]]
* [[Opsine (Doboj)|Opsine]]
Red 206: Red 199:
* [[Osječani Gornji]]
* [[Osječani Gornji]]
* [[Osojnica (Doboj)|Osojnica]]
* [[Osojnica (Doboj)|Osojnica]]
* [[Osredak (Doboj)|Osredak]]
* [[Ostružnja Donja]]
* [[Ostružnja Gornja]]
* [[Paklenica Donja]]
* [[Paklenica Donja]]
* [[Paklenica Gornja]]
* [[Paklenica Gornja]]
Red 226: Red 216:
* [[Prnjavor Mali (Doboj)|Prnjavor Mali]]
* [[Prnjavor Mali (Doboj)|Prnjavor Mali]]
* [[Prnjavor Veliki]]
* [[Prnjavor Veliki]]
* [[Radnja Donja]]
* [[Rakovac]]
* [[Rakovac]]
* [[Rasadnik]]
* [[Rasadnik]]
* [[Raškovci]]
* [[Rječica]]
* [[Rječica]]
* [[Rječica Donja]]
* [[Rječica Donja]]
Red 238: Red 226:
* [[Sjenina Rijeka]]
* [[Sjenina Rijeka]]
* [[Stari Grad]]
* [[Stari Grad]]
* [[Stanari]]
* [[Stanić Rijeka]] (dio)
* [[Stanić Rijeka]] (dio)
* [[Stanovi (Doboj)|Stanovi]]
* [[Stanovi (Doboj)|Stanovi]]

Verzija na datum 11 mart 2015 u 14:28

Doboj


Pogled na Doboj sa tvrđave

Grb
Grb
Osnovni podaci
Država  Bosna i Hercegovina
Entitet Republika Srpska
Opština/Općina Doboj
Stanovništvo
Stanovništvo ((1991)) 27.498
Geografija
Koordinate 44°44′N 18°05′E / 44.73°N 18.09°E / 44.73; 18.09
Doboj na mapi Bosne i Hercegovine
Doboj
Doboj
Doboj (Bosne i Hercegovine)
Ostali podaci
Poštanski kod 74000
Pozivni broj 053


Koordinate: 44° 43′ 48" SGŠ, 18° 05′ 24" IGD

Doboj je gradsko naselje i sjedište Opštine Doboj u Republici Srpskoj, BiH.

Geografija

Pogled sa Gradine na Doboj

Doboj ima izuzetno povoljan geografski položaj i nalazi se na rijeci Bosni. Grad je smješten u aluvijalnoj ravnici na 146 m nadmorske visine, na lijevoj obali rijeke Bosne između ušća rijeka Usore i Spreče u Bosnu. Sjeverni dio Opštine Doboj karakterišu brežuljkasti tereni izgrađeni od kenozoiskih naslaga, koje se blago spuštaju u ravničarske prostore (riječne doline) sa aluvijalnim ravnima, dok ka jugu ovi brežuljkasti tereni postaju viši, oslanjajući se na planinske masive sa juga.

Klima

Na klimatske uslove koji vladaju na ovim prostorima najviše utiče sjeverni peripanonski dio, koji pripada umjereno–kontinentalnom panonskom pojasu, a to znači da su ljeta topla a zime umjereno hladne, dok prosječna godišnja temperatura iznosi 10 °C. Padavine su uglavnom raspoređene, a najintezivnije su u periodu maj – juni, kada su i najpoterbnije poljoprivrednim kulturama. Prosječno ostvarena količina padavina kreće se od 1000 – 1100 mm/m².

Istorija

Antičko razdoblje

Rezultati arheološko-istorijskih istraživanja pokazuju postojanje kontinuiteta ljudskog naseljavanja i življenja oko Doboja. Od najstarijih epoha praistorije, u svakom vremenskom razdoblju, ovdje su živjeli ljudi zasnivajući naseobine oko ušća Usore i Spreče u Bosnu. Otkrivena su brojna staništa pračoveka, lovca starog kamenog doba (paleolita) na otvorenom po glavicama glinenih brijegova iznad riječnih dolina. Naselja zemljoradnika, iz mnogo kasnijeg mlađeg kamenog doba (neolita) su zasnivana u ravnicama pokraj žitorodnih polja, koja tada po prvi put u istoriji, čoveka hrane hlebom.

Iza toga, u vrijeme bakarnog, bronzanog i gvozdenog doba ljudska naselja se utvrđuju bedemima od nabijene gline mešane sa pljevom od žitarica, a potom još i pale da bi se što duže održale, ili se utvrđuju suhozidom od kamena, dok se za lokacije odabiraju glavice na teško pristupačnim uzvišenjima.

Značajno je što postoje nesumnjivi tragovi, da još u ovim praistorijskim danima od Panonije i srednje Evrope, pa prema Mediteranu i Jadranskom primorju, ide putni pravac — komunikacija, a sa njom u oba pravca protok i razmjena materijalnih dobara, tehničkih umijeća, duhovnih tekovina, znanja, ideja. Na takav način i naše oblasti učestvuju u opštem napretku starog praistorijskog svijeta. Konačno su Rimljani, koji su osvojili unutrašnjost Balkanskog poluostrva tokom posljednjih decenija stare ere, kroz dolinu Bosne probiti trasu druma i popločati ga kamenom u 2. vijeku nove ere.

Rimljani su već u ranom 1. vijeku nove ere su sagradili veliki vojnički logor Kastrum koji je čuvao ovaj dio doline rijeke Bosne. U podnožju uzvišenja sagrađeno je naselje Kanabea.

Srednji vijek

Tvrđava Gradina
Gravura grada iz 1697. godine
Stara gravura tvrđave

Doboj je prvi put spomenut u dubrovačkom pismu ugarskom kralju Žigmundu iz 1415. godine. Te godine su Osmanlije, uz pomoć bosanskih snaga, potukli ugarsku vojsku koju je kralj Žigmund poslao dolinom rijeke Bosne da bi povratio izgubljeni uticaj u tim krajevima i onemogućio osmanske pljačkaške upade u Hrvatsku i Dalmaciju. Tom osmanskom pobjedom prekinut je ugarski uticaj u srednjovjekovnoj Bosni.

Osmansko doba

Padom bosanske srednjovjekovne države 1463. godine, Turci nisu zaposjeli oblasti sjeverno od Vranduka, već su prihvatili stvaranje jedne bosanske kraljevine. Ubrzo su bili u mogućnosti da ovo kraljevstvo zaposjednu, pa su početkom ljeta 1476. godine bez borbe dobili ovo područje, pa i tvrđavu Doboj. Nagrada za predaju tvrđave bez borbe bila su dva manja spahiluka uz koje je, prema turskom timarskom sistemu, išla obaveza vojne službe. Iz istih istorijskih izvora je vijest o popravkama dobojske tvrđave u ljeto 1490. godine. U vrlo kratkom vremenu, jer su granice Osmanskog carstva i Ugarske toga trenutka bile i na dobojskoj tvrđavi, za samo oko 50 dana (12. juni - 31. juli) vršeni su obimni radovi, sa dnevno po 1.500 ljudi, što običnih radnika što majstora, a pod vodstvom mojmira (graditelja) Ibrahima.

Osmanlije su osvojili Doboj 1503. godine i držali su u njemu posadu, s kraćim prekidima, sve do 1835. Kada je poslije bitke kod Sente princ Eugen Savojski prodro u Bosnu sa oko 6.500 ljudi, posada Doboja mu se predala bez borbe 16. oktobra 1697. U austrijsko-osmanskom ratu 1716-1718, poslije pada Bosanskog Broda, Dervente i Bosanske Gradiške, Austrijanci su uputili jedan odred prema Doboju koji je zauzeo i zapalio grad, ali tvrđavu koja je bila ojačana na oko 1.000 vojnika nije mogao osvojiti. Početkom 18. vijeka, Osmanlije su osnovali Dobojsku kapetaniju koja je obuhvatala grad i okolinu, a pripadala je Tešanjskom kadiluku.

Austrougarsko doba

Za vrijeme austrougarske okupacije 1878. godine, poslije neuspjeha kod Donje Tuzle, austrijska 20. divizija generala Saparija, koja je nastupala od Šamca preko Gračanice prema Zvorniku odbačena je od 5-6000 ustanika pod komandom Mehmeda Vehbi Šemsekadića na položaje oko Doboja. Od 14. avgusta do 6. septembra 20. divizija je vodila više bitaka s ustanicima, koji su nastojali da je opkole i unište te zauzmu Doboj, čime bi austrougarski 13. korpus bio odsječen i izolovan u oblasti Bosna. Njoj je u pomoć pristigla 4. divizija i u borbama 4—6. septembra, zajedno su odbacile ustanike preko rijeke Spreče a na lijevoj obali Bosne su ih potisnuli do Tešnja, u koji su ušli bez borbe. Po sopstvenim podacima, Austro-ugari su izgubili 35 oficira i 992 vojnika. Ponovni pokušaji ustanika da razbiju Austrougare kod Doboja polovinom septembra su ostali bezuspješni. Tokom Prvog svjetskog rata Austrougarska je u Doboju organizovala prihvatni koncentracioni logor u koji su dopremani logoraši prije nego što su deportovani u zloglasne logore Arad i Sopranjsk. Kroz logor je prošlo oko 45.000 ljudi, žena, djece i staraca (većinom Srba) a veliki broj ih je umro u samom logoru od gladi, iscrpljenosti i epidemija koje su harale istim.[1] Kroz logor je prošao i nobelovac Ivo Andrić.

20. vijek

Oružane borbe u Drugom svjetskom ratu oko Doboja su počele 23. avgusta 1941. napadom partizana na Doboj, Gračanicu, Maglaj i više drugih manjih uporišta. U noći između 23. avgusta i 24. avgusta 1941. godine oslobođen je veći dio grada i izvršena jedna od najvećih diverzija toga vremena u Evropi. Dignuto je u vazduh oko 150 vagona sa municijom koja je bila pripremljena za transport na Istočni front. Kao odgovor okupatora je uslijedila „Operacija Ozren“.[2] Doboj je bio izuzetno važan Nijemcima, a posebno u završnim operacijama aprila 1945. pri povlačenju dijelova grupe armija E dolinom rijeke Bosne prema Brodu. Doboj je konačno oslobođen u zoru 17. aprila 1945. godine kada su se Nijemci povukli iz grada, a u isti ušle jedinice partizana.

Raspad Jugoslavije

SDS je početkom maja 1992. godine u Doboju po uzoru na druge opštine u SR BiH formirao krizni štab i preuzeo vlast. Neki Muslimani i Hrvati su protjerani iz svojih sela i grada 1992. godine, ali je određeni broj ostao u Doboju sve do 1995. godine kada je došlo do pada ozrenskog džepa (Maglaj, Zavidovići). U toku rata je protjerano ukupno 61.000 lica, uključujući 40.000 Bošnjaka i 13.000 Hrvata. Srpskih izbjeglica, 20.000, došlo je iz Kantona 3 i Kantona 4.[3] Nove opštine Stanari, Doboj Istok, Doboj Jug i Usora su nekada bile dio Opštine Doboj. Ukupan bilans poginulih i nestalih osoba (civilnih i vojnih) prema IDC-u je 2311 (2201 ubijenih, 110 nestalih).[4]

Privreda

Saobraćaj

Željeznička stanica u Doboju
Sjedište Željeznica Republike Srpske

Kao željeznički čvor pre raspada Jugoslavije, privreda Doboja je bila orijentisana na željeznicu. Pored toga, kao regionalni centar, u njoj se nalazilo nekoliko fabrika koja su danas većinom propale zbog lošeg upravljanja ili su privatizovane. Danas je privreda orijentisana ka sektoru usluga. U Doboju se nalazi najveći željeznički čvor u Republici Srpskoj i BiH i sjedište Željeznica Republike Srpske.

Turizam

Na magistralnom putu Doboj - Banja Luka u mjesnoj zajednici Velika Bukovica nalazi se Restoran "Ribarska Priča" i na magistralnom putu Doboj - Modriča na Šešlijama nalazi se "Motel Gajić" Šešlije.

Obrazovanje

Trenutno u Doboju postoji 5 osnovnih škola: Osnovna muzička škola, Osnovna škola Dositej Obradović, Osnovna škola Petar Kočić, Osnovna škola Sveti Sava Sava i Osnovna škola Vuk Karadžić.

Doboj je regionalni obrazovni centar u kome je lociran velik broj srednjih škola: Gimnazija Jovan Dučić, Medicinska škola, Metalska škola, Ekonomska i trgovinska škola, Saobraćajna i elektro škola, Upravna, ugostiteljska i ŠUP škola. Takođe, Doboj je i univerzitetski grad. Trenutno postoje ove visokoškolske ustanove:

Slobomir P Univerzitet (Fakultet za menadžment, Pravni fakultet, Filološki fakultet - odsjek engleski jezik, Fakultet za informacione tehnologije, Fakultet za grafiku i dizajn, Poreska akademija).

Saobraćajno tehnički fakultet. Na saobraćajnom odsjeku postoje sljedeći smjerovi: drumski i gradski saobraćaj, željeznički saobraćaj, poštanski saobraćaj, kumunikacija, logistika. Tehnički odsjek se sastoji od: mašinske (proizvodno mašinstvo, mašinski inžinjering), elektrotehničke (elektronika i automatika, elektrotehničko inženjerstvo) i informatičke studijske grupe (programiranje, informacione tehnologije i računari). Saobraćajno-tehnički fakultet je dio Univerziteta Istočno Sarajevo.[5] Od akademske 2007/2008. godine ovaj fakultet je promjenio naziv u Saobraćajni fakultet, koji čini saobraćajni odsjek na kojem postoje sljedeći smjerovi: drumski i gradski saobraćaj, željeznički saobraćaj, poštanski saobraćaj, komunikacija i logistika.

Sport

Doboj je sjedište fudbalskih klubova Željezničar, Sloga i rukometnog kluba Sloga .

Stanovništvo

Doboj[6]
godina popisa 1991. 1981. 1971. 1961.
Muslimani [n 1] 11.154 (40,56%) 8.822 (37,44%) 8.976 (49,14%)
Srbi 8.011 (29,13%) 6.091 (25,85%) 5.044 (27,61%)
Hrvati 2.714 (9,86%) 2.852 (12,10%) 2.889 (15,81%)
Jugosloveni 4.365 (15,87%) 5.211 (22,11%) 919 (5,03%)
ostali i nepoznato 1.254 (4,56%) 582 (2,47%) 436 (2,38%)
ukupno 27.498 23.558 18.264 '
Demografija[6]
Godina Stanovnika
1961. 13.415
1971. 18.264
1981. 23.558
1991. 27.579

Poznate Dobojlije

Galerija Datoteka

  • Muzej u Doboju
    Muzej u Doboju
  • Dobojska tvrđava
    Dobojska tvrđava
  • Hram Svetih apostola Petra i Pavla
    Hram Svetih apostola Petra i Pavla
  • Bejt Šalom - Kuća mira
    Bejt Šalom - Kuća mira
  • Samostan Sveta mala Terezija
    Samostan Sveta mala Terezija
  • Crkva Presvetoga srca Isusova
    Crkva Presvetoga srca Isusova
  • Džamija Selimija
    Džamija Selimija

Vidi još

  • Opština Doboj

Reference

  1. ↑ Dušan Paravac: Logor smrti - Hronika o austrougarskom logoru interniraca u Doboju 1915-1917. godine
  2. ↑ Operacija Ozren, Drugi svjetski rat
  3. ↑ UNHCR izvještaj o izbjeglim licima
  4. ↑ Istraživačko dokumentacioni centar Sarajevo
  5. ↑ Univerzitet u Istočnom Sarajevu
  6. ↑ 6,0 6,1 Savezni zavod za statistiku i evidenciju FNRJ i SFRJ, popisi stanovništva 1948, 1953, 1961, 1971, 1981. i 1991. godine.
  1. ↑ Za sadašnji status Muslimana vidi članak Muslimani.
  • Knjiga: „Nacionalni sastav stanovništva - Rezultati za Republiku po opštinama i naseljenim mjestima 1991.“, statistički bilten br. 234, Izdanje Državnog zavoda za statistiku Republike Bosne i Hercegovine, Sarajevo.

Vanjske veze

U Wikimedijinoj ostavi nalazi se članak na temu: Doboj
Opština Doboj
Naseljena mjesta

Božinci Donji, Boljanić, Brezici, Brusnica, Bukovac, Bušletić, Velika Bukovica, Vranduk, Glogovica, Gornja Zelinja, Gornja Paklenica, Gornja Međeđa, Grabovica, Grapska Gornja, Grapska Donja, Doboj, Donja Bukovica, Donja Paklenica, Donji Rakovac, Zarječa, Jabučić Polje, Johovac, Kamenica, Kladari, Kožuhe, Komarica, Konopljišta, Kostajnica, Kotorsko, Lipac, Lončari, Lukavica Rijeka, Ljeskove Vode, Majevac, Makljenovac, Mala Bukovica, Metuzići, Miljkovac, Miljanovci, Omanjska, Opsine, Osječani Gornji, Osječani Donji, Osojnica, Paležnica Gornja, Paležnica Donja, Pločnik, Podnovlje, Potočani, Pridjel Gornji, Pridjel Donji, Prisade, Prnjavor Veliki, Prnjavor Mali, Rječica Gornja, Rječica Donja, Ritešić, Svjetliča, Sjenina, Sjenina Rijeka, Stanovi, Stanić Rijeka, Skipovac Gornji, Skipovac Donji, Suho Polje, Striježevica, Tekućica, Tisovac, Trbuk, Trnjani, Foča, Čajre, Čivčije Bukovičke, Čivčije Osječanske, Ševarlije

Izvor: https://sh.wikipedia.org/w/index.php?title=Doboj&oldid=9069299