Alžir

Narodna Demokratska Republika Alžir (ar) جمهورية الجزائر الديمقراطية الشعبية (bb) Tagduda Tadzayrit Tugduyant Tagherfant
Datoteka:Seal of Algeria.svg Zastava Grb
Geslo: arap. بالشّعب وللشّعب (sh. (sh. S narodom i za narod))
Državna himna: "Kasaman"
Glavni grad		Alžir 36°42′0″N, 3°13′0″E
Službeni jezici		arapski
Priznati nacionalni jezici		berberski, francuski
Etničke grupe		Arapi, Berberi
Religija		sunitski islam
Demonim		Alžirac
Vlada		Polupredsjednička republika
-	Predsjednik	Abdelaziz Bouteflika
-	Premijer	Abdelmalek Sellal
Zakonodavno tijelo		Parlament
-	Gornji dom	Nacionalno narodno vijeće
-	Donji dom	Nacionalni savjet
Nezavisnost od Francuske
-	Evianski sporazum	18. 3. 1962.
-	Proglašena	5. 7. 1962.
Površina
-	Ukupna	2,381,741 km2 (10.)
-	Voda (%)	neznatna
Stanovništvo
-	Popis iz 2013.	37,900.000 (34.)
-	Gustoća	15,9/km2 (208.)
BDP (PPP)		procjena za 2014.
-	Ukupno	302,48 milijardi USD
-	Per capita	7816 USD
BDP (nominalni)		procjena za 2014.
-	Ukupno	219,45 milijardi USD
-	Per capita	5670 USD
HDI		0.717 visok
Valuta		dinar (DZD)
Vremenska zona		CET (UTC+1)
Format datuma		dd/mm/gggg
Pozivni broj		+213
Web domena		.dz

Narodna Demokratska Republika Alžir je država u Sjevernoj Africi. Izlazi na Sredozemno more na sjeveru, graniči s Tunisom na sjeveroistoku, Libijom na istoku, Nigerom na jugoistoku, Malijem i Mauritanijom na jugozapadu, te Marokom na zapadu.

Geografija

Topografska karta Alžira

Geografske regije Alžira paralelne su s obalom Mediterana. Duž obale, u regiji Tel izmjenjuju se brdovita područja i doline u kojima se nalazi većina plodne zemlje i gdje živi glavnina stanovništva. Dublje u unutrašnjosti su visoki platoi koji su zbog manjka oborina nepogodni za poljoprivredu. S juga ih obrubljuje saharski Atlas, planinski lanac koji odvaja sjever zemlje od Saharske pustinje.

Rijetko naseljena i neplodna Sahara zauzima više od 90% alžirskog teritorija. Važna je prvenstveno zbog bogatih nalazišta nafte i zemnog plina. Na jugoistoku prelazi u Hogarske planine u kojima se nalazi najviši vrh zemlje, 2918 m visoki Tahat. Klima Alžira je suha i vruća, mada je obalska klima blaga, a zime u planinskim predjelima mogu biti oštre.

Alžir (Algiers), Oran, i Konstantin (Constantine) su najveći gradovi.

Historija

Doček francuskog maršala Randona 1857. u gradu Alžiru

Domorodačko berbersko stanovništvo Alžira je bilo pod stranom vlašću 3000 godina. Feničani (1000. pne.) i Rimljani (200. pne.) su bili najznačajniji starovjekovni vladari, sve do dolaska Arapa u 8. vijeku. Ipak, osvajanja nisu bila jednosmjerna; u srednjem vijeku berberska dinastija Fatimida, porijeklom iz Magreba, preuzela je vlast nad Egiptom, mada je ubrzo napustila Sjevernu Afriku.

Alžir su u Otomansko Carstvo uvrstili Kair ad Din i njegov brat Aruj koji su Alžirsku obalu koristili kao bazu za piratske pohode. Njihova aktivnost je vrhunac dostigla 1600-ih godina, a kasnije se piratska baza seli u libijski Tripoli. Pod izgovorom uvrede njihovog konzula, Francuzi su izvršili invaziju na Alžir (Algiers) 1830. godine. Ipak, žestok otpor od ljudi kao što je Emir Abdelkader usporili su osvajanje Alžira koje je tehnički dovršeno tek početkom 20. vijeka.

Francuzi su u međuvremenu uvrstili Alžir u integralni dio Francuske i taj status je trajao do kolapsa Četvrte Republike. Desetine hiljada doseljenika iz Francuske, Italije, Španije i Malte je došlo u Alžirsku primorsku ravnicu gdje su osnivali farme i zauzimali najbolje dijelove alžirskih gradova, koristeći francusku vladavinu i njenu konfiskaciju javnog zemljišta. Ljudi evropskog porijekla u Alžiru (tzv. pied-noiri) zajedno s lokalnim Jevrejima su bili punopravni državljani Francuske od druge polovine 19. vijeka, za razliku od velike većine alžirskih muslimana koji su ostali izvan francuskog zakona i nisu imali ni francusko državljanstvo ni pravo glasa. Tkanje alžirskog društva je bilo napeto do pucanja u ovom periodu: pismenost je masovno opadala, dok se zbog konfiskacija zemlje većina stanovništva sve više uzbunjivala.

Godine 1954. Front nacionalnog oslobođenja (FLN) je započeo gerilski Alžirski rat za nezavisnost i nakon osam godina urbanog i ruralnog ratovanja uspjeli su 1962. izgurati Francuze. Većina od 1,025.000 pieds-noira, kao i 91.000 harkija (pro-francuskih muslimana), ili oko 10% stanovništva Alžira je 1962. pobjeglo iz Alžira u Francusku, za samo nekoliko mjeseci.

Prvi alžirski predsednik, vođa FLN-a, Ahmed Ben Bela, bio je zbačen 1965. od strane Huarija Bumediena, svog nekadašnjeg saveznika i ministra obrane. Alžir je potom bio relativno stabilan narednih skoro 25 godina, pod višestranačkim socijalizmom Bumediena i njegovih nasljednika.

Tokom 1990-ih Alžir je zapao u krvavi građanski rat jer je vojska spriječila islamističku političku partiju, Islamski front spasa, da preuzme vlast nakon prvih višestranačkih izbora. Više od 100.000 ljudi je pobijeno, često u ničim izazvanim masakrima civila, od strane gerilskih grupa poput Oružane islamske grupe.

Politika

Na čelu države je predsjednik republike, čiji mandat traje 5 godina, i može biti reizabran jedanput. Alžir ima univerzalno pravo glasa. Predsjednik je na čelu Savjeta ministara, i Visokog sigurosnog savjeta. On postavlja premijera koji je na čelu vlade, dok premijer postavlja Savet ministara.

Alžirski parlament je dvodomni, sastavljen od donjeg doma, Nacionalnog narodnog vijeća (APN), sa 380 članova i gornjeg doma, Nacionalnog savjeta, sa 144 člana. APN se bira na svakih 5 godina.

Gradovi

• Popis gradova u Alžiru

Pokrajine

Karta Alžira s označenim pokrajinama

Alžir se sastoji od 48 vilajeta ili pokrajina:

1. Adrar (Adrar)
2. Šlef (Chlef)
3. Laguat (Laghouat)
4. Um el Buagi (Oum el Bouaghi)
5. Batna (Batna)
6. Bedžaja (Bejaia)
7. Biskra (Biskra)
8. Bešar (Bechar)
9. Blida (Blida)
10. Bujra (Bouira)
11. Tamanraset (Tamanghasset)
12. Tebesa (Tebessa)
13. Tlemsen (Tlemcen)
14. Tijaret (Tiaret)
15. Tizi Uzu (Tizi Ouzou)
16. Alžir (Alger)
17. DŽelfa (Djelfa)
18. DŽidžel (Jijel)
19. Setif (Setif)
20. Sajida (Saida)
21. Skikda (Skikda)
22. Sidi Bel Abes (Sidi Bel Abbes)
23. Anaba (Annaba)
24. Gelma (Guelma)
25. Konstantin (Constantine)
26. Medeja (Medea)
27. Mostaganem (Mostaganem)
28. Msila (M'Sila)
29. Maskara (Muaskar)
30. Vargla (Ouargla)
31. Oran (Oran)
32. El Bajad (El Bayadh)
33. Ilizi (Illizi)
34. Bordž Bu Areridž (Bordj Bou Arreridj)
35. Bumerdes (Boumerdes)
36. El Tarf (El Taref)
37. Tinduf (Tindouf)
38. Tisemsilt (Tissemsilt)
39. El Ujed (El Oued)
40. Henšela (Khenchela)
41. Suk Ahras (Souk Ahras)
42. Tipasa (Tipaza)
43. Mila (Mila)
44. Ajn Defla (Ain Defla)
45. Nama (Naama)
46. Ajn Temušent (Ain Temouchent)
47. Gardaja (Ghardaia)
48. Relizan (Relizane)

Ekonomija

Ministarstvo financija

Luka Bedžaja

Sektor ugljikovodika je potpora ekonomije, učestvujući sa 60% u budžetu, 30% u BDP-u i s preko 95% u zaradi od izvoza. Alžir je deveti u svijetu po rezervama prirodnog plina i četvrti je u svijetu po izvozu plina; 16. je po rezervama nafte.

Alžir ima velike vanjske dugove. Financijski i ekonomski indikatori su se popravili sredinom 1990-ih, dijelom zbog politike reformi podržanih od strane MMF-a, i reprograma duga Pariškom klubu. Alžirske financije su imale koristi tokom 2000. i 2001. od privremenog skoka cijena nafte i čvrste državne fiskalne politike, što je dovelo do velikog rasta trgovinskog suficita, rekordno visokih deviznih rezervi, i redukcije vanjskog duga. Konstantni vladini napori da razvije raznovrsnost ekonomije privlačenjem stranih i domaćih investicija izvan energetskog sektora su imali malo uspjeha u smanjivanju visoke nezaposlenosti i unapređenju životnog standarda. Godine 2001. vlada je potpisala sporazum sa Evropskom unijom koji bi trebalo sniziti takse i povećati trgovinu.

Demografija

Oko 90% Alžirca živi u sjevernim, priobalnim dijelovima Alžira, ali oko 1,500.000 Beduina živi na jugu u pustinji. Miješana berberska i arapska populacija je uglavnom islamske vjeroispovijesti (99%); ostale religije su zastupljene samo u ekstremno malim grupama, uglavnom sačinjenim od stranaca.

Zvanični jezik je Arapski, maternji jezik za oko 80% populacije, koja koristi dijalekatsku formu "Dardža" ("Darja"); ostalih otprilike 20% govori berberske jezike poput Kabile, (Kabyle), Čauia (Chaouia), Tamahaka (Tamahaq), osim jedne oaze, Tabelbala, gdje se govori dijalekt jezika Songaj (Songhay). Dosta ljudi govori francuski, ali to je jezik koji se mahom uči u školama, a vrlo rijetko je maternji jezik.

Kultura

Alžirska salata

Rai, lokalno razvijena forma pop muzike, je vrlo popularna u Alžiru, a uživa i popularnost u dijaspori, mahom u Francuskoj gdje živi veliki broj Alžiraca. Tradicionalnije forme uključuju čabi (alžirska folk muzika), te andaluzijsku tj. klasičnu muziku Alžira.

Povezano

• Komunikacije u Alžiru
• Transport u Alžiru
• Vojska Alžira
• Međunarodni odnosi Alžira
• Arheologija Alžira
• Lista gradova u Alžiru

Vanjske veze

Alžir na Wikimedijinoj ostavi

• Predsjednik Alžira
• Parlament Alžira
• CIA - The World Factbook - Algeria
• Library of Congress Portals to the World - Algeria