Sunčev sistem

Sunčev sistem (odnosno Sunčev sustav ili Solarni sistem) se sastoji od Sunca i svih tela koja orbitiraju oko njega - meteora, asteroida, kometa, prirodnih satelita, planeta i drugih. Zemlja je treća planeta Sunčevog sistema. Planetarni sistem je opštiji izraz za zvezde i tela koja orbitiraju oko njih.

Ova slika ilustrira relativnu veličinu planeta s obzirom na veličinu Sunca u Sunčevu sistemu.

Tela Sunčevog sistema

Širok dijapazon tela koja postoje u Sunčevom sistemu spadaju u nekoliko kategorija. Doduše, u poslednjim godinama je pronađeno da ove kategorije nisu toliko precizno definisane. Ova enciklopedija koristi sledeću kategorizaciju:

• Sunce(☉) je zvezda spektralne klase G2 koja sadrži 99.86% mase Sunčevog sistema.
• Planete Sunčevog sistema su 8 tela obeleženih kao: Merkur (☿), Venera (♀), Zemlja (♁), Mars (♂), Jupiter (♃), Saturn(♄), Uran (♅) i Neptun (♆).
  • Relativno veliki objekti koji orbitiraju oko ovih planeta su prirodni sateliti. Za kompletnu listu prirodnih satelita, pogledajte taj članak.
  • Veštački sateliti koji orbitiraju oko planeta, primarno oko Zemlje kao i sateliti koji napuštaju Sunčev sistem.
  • Prašina i druge čestice koje orbitiraju oko planeta i formiraju planetarne prstene.
  • Svemirski otpad, neprirodnog porekla. Najčešće u orbiti Zemlje ali i u nekim Heliocentričnim orbitama.
  • Planetoidi, od kojih su nastale današnje planete, danas ne postoje. Naziv označava subplanetarna tela koja su nastala nagomilavanjem materije tokom prvih godina Sunčevog sistema. Termin se takođe ponekad koristi za opšte asteroide i komete, ili asteroide ispod 10 km u prečniku.
• Asteroidi su objekti manji od planeta koji leže grubo u orbiti Jupitera i sastoje se od neisparljivih minerala. Oni su podeljen u asteroidne grupe i familije na bazi specifičnih karakteristika njihovih orbita.
  • Asteroidni sateliti su asteroidi koji orbitiraju oko većih asteroida. Nisu precizno klasifikovani kao prirodni sateliti planeta, pošto su ponekad veličine tela oko kojeg orbitiraju.
  • Trojanski asteroidi su locirani u bilo kojoj od Jupiterovih L₄ ili L₅ tačaka, iako se termin koristi često i za asteroide u bilo kojoj Lagranž tački planete.
  • Meteroidi su manji asteroidi koji postoje u veličinama između ovećih stena i čestica prašine.
• Komete se uveliko sastoje od isparljivog leda. Imaju veoma ekscentrične orbite: perihel u oblasti orbita unutrašnjih planeta a afel izvan orbite Plutona. Doduše, komete kratkog perioda postoje sa apoapsama bližim od ovih. Stare komete, kojima je Sunčeva radijacija izbila svu isparljivu materiju se često klasifiku kao i asteroidi. Neke komete sa orbitama u obliku hiperbole mogu imati poreklo izvan Sunčevog sistema.
• Kentauri su ledovita tela slična kometama koja imaju manje ekscentrične orbite tako da ostaju u pojasu između Jupitera i Neptuna.
• Trans-Neptunski objekti, koji su ledovita tela čije poluglavne ose leže izvan Neptunove. Ovi su dalje kategorizovani u:
  • Objekti Kuiper pojasa imaju orbite između 30 i 50 AU. Smatra se da komete kratkog perioda potiču iz ovog pojasa. Pluton je često kategorizovan kao objekat Kuiper pojasa.

Sunčev sistem je područje u svemiru koje čini barem jedna zvijezda i objekti koji se kreću u određenoj orbiti oko te zvijezde. Ti objekti mogu biti: asteroidi, kometi, prirodni sateliti, planeti i slično.
Izraz se obično koristi za naš sistem, u kojem je Zemlja. Da se izbjegne zbrka, drugi sunčevi sistemi nazivaju se planetarni sistemi.
U većini drugih jezika (vidi poveznice) naziv je izveden iz riječi Sol, što je latinsko ime za Sunce.

Izvor planetarnih sistema i njihova evolucija

Uobičajeno misljenje je da planetarni sistemi nastaju prilikom tvorbe zvijezda kao i prilikom slučajnih sudara zvjezdanih sistema. Postoji još jedna rasprostranjena teorija: da planetarni sistemi nastaju od zvjezdanih oblaka ili nebula.

Sunčev sistem i ostali planetarni sistemi

Krajem devedesetih godina dvadesetog stoljeća čovjek je uspio pronaći dokaze o postojanju planeta izvan Sunčeva sistema. Otkriće drugih planetarnih sistema postalo je moguće nakon izgradnje moćnih optičkih teleskopa na Zemlji i razvoja posebnih elektronskih naprava (digitalnih kamera), računarskih tehnika obrade podataka, i razvoja dostupnih i jeftinih računarskih mreža. Kroz promatranje Dopplerova efekta u sjaju dalekih zvijezda astronomi su uspjeli dokazati postojanje drugih planetarnih sistema. K tome su prilikom promatranja uspjeli ustanoviti i masu kao i svojstva orbite planeta izvan Sunčeva sistema.

Svojstva glavnih planeta

Sva svojsta i mjere u donjoj tablici su relativni u odnosu na planet Zemlju:

Planet	Promjer (ekvatorski)	Masa	Promjer orbite	Godina	Dan
Merkur	0.382	0.06	0.38	0.241	58.6
Venera	0.949	0.82	0.72	0.615	-243
Zemlja	1.00	1.00	1.00	1.00	1.00
Mars	0.53	0.11	1.52	1.88	1.03
Jupiter	11.2	318	5.20	11.86	0.414
Saturn	9.41	95	9.54	29.46	0.426
Uran	3.98	14.6	19.22	84.01	0.718
Neptun	3.81	17.2	30.06	164.79	0.671
Pluton*	0.24	0.0017	39.5	248.5	6.5

^*Međunarodna astronomska unija svrstao je Pluton u planete odmah nakon njegova otkrića 1930. godine, ali ta klasifikacija je sada upitna zbog nedavnih otkrića.

Links

• Solar System A interaktiv planets animation (145 zoom steps and time effects)
• Solarviews

Sunčev sistem na Wikimedijinoj ostavi