Severna Makedonija – razlika između verzija

Republika Makedonija
Republika Makedonija; Република Македонија
Zastava	Grb
	Državna himna: "Денес над Македонија; (srpskohrvatski: "Danas nad Makedonijom""
	Položaj Makedonije
Glavni grad; i najveći grad	Skopje; 42°0′0″N, 21°26′0″E
Službeni jezici	makedonski1
Demonim	Makedonci
Vlada
Nezavisnost od Jugoslavija
Površina
BDP (PPP)	procjena za 2008
BDP (nominalni)	procjena za 2008
Gini (2004)	29,3; Greška: Pogrešan unos
HDI (2005)	▲ 0,808; Greška: Pogrešan unos • 68..
Valuta	Makedonski dinar (MKD)
Vremenska zona	CET (UTC+1)
Pozivni broj	389
Web domena	.mk
1.	Albanski se govori na zapadu zemlje. U nekim područjima se također govore turski, srpski, romski i aromunski.

Interaktivna pretraga historije

← Starija izmjena Novija izmjena →

Uklonjeni sadržaj Dodani sadržaj

VizualnoWikitekst

U redovima

Verzija na datum 22 april 2010 u 21:02

Republika Makedonija (makedonski: Македонија) je država koja se nalazi u Jugoistočnoj Evropi. Neke zemlje i međunarodne organizacije priznaju je međutim pod imenom Bivša Jugoslovenska Republika Makedonija zbog spora oko imena sa Grčkom; među zemljama koje Republiku Makedoniju priznaju pod njenim ustavnim imenom su i Srbija, SAD, Rusija i Kina. Glavni grad Makedonije je Skoplje; Teritorija: 25.713 km2.

Istorija

Glavni članak: Istorija Republike Makedonije

Stari vek

Glavni članci: Pajonija i Antička Makedonija

Šablon:Istorija Makedonije

Ruševine antičkog grada Stobi u današnjoj Makedoniji.

U starom veku, najveći deo teritorije Republike Makedonije je bila u sastavu kraljevine Pajonije, koju su naseljavali Pajonci, narod tračkog porekla, kao i u sastavu Ilirije i Dardanije, koji su naseljavala ilirska plemena. Sedište ove države je bilo prvo u Vilazori (današnji Veles), a kasnije u Stobiju.

Najjužniji pojas današnje Makedonije zauzimala je antička Makedonija. Antički Makedonci su bili stari balkanski narod, koji je govorio jedan nedovoljno poznat jezik. Prvi značajni kralj antičkih Makedonaca je bio Filip II Makedonski. Godine 336. p. n. e. Filip II Makedonski je pokorio gornju Makedoniju, južnu Pajoniju i starogrčke polise. Filipov sin Aleksandar Veliki je osvojio i uključio u svoju državu ostatak regiona, stigavši na severu čak do Dunava. Na istoku Aleksandar je porazio Persijsko carstvo, pa se njegova imperija protezala od Dunava i Jonskog mora do Egipta i Indije. Posle njegove smrti 323. p. n. e., usled sukoba Aleksandrovih generala, ova ogromna država se raspala na tri dela. Makedonijom je zavladali kraljevi iz dinastije Antipatrida, ali njihova vladavina nije dugo potrajala zbog sukoba sa rivalskom dinastijom Antigonida.

280. godine p. n. e. Gali pod Brenom su opustošili državu Pajonaca, koje su ugrožavali i Dardanci. Panonija se kasnije oporavila, ali ju je 217. p. n. e. makedonski kralj Filip V Makedonski uključio u Makedonsko kraljevstvo.

Makedonsko savezništvo sa Kartaginom i prodor rimske države na istok je dovelo do tri Makedonska rata (215 p. n. e.-168 p. n. e.). Da bi se osigurao od Rimljana, Filip V je pojačao fortifikacije u Skoplju i Uskani (današnje Kičevo), a sa juga je imao okupiranu Grčku. Međutim, grčki polisi i Rimljani su se udružili i pod pritiskom Rimljana morao se povući iz Grčke i postaviti odbranu u klisuri Tempi. Ipak, u dobi vladavina njegovog sina, Perseja V, Rimljani su ušli sa juga i pobedili Perseja u bici kod Pidne, posle koje je Makedonsko kraljevstvo u celosti potpalo pod rimsku vlast, a poslednji kralj Makedonije Persej V je odveden kao rob u Rim. Pod rimskom vlašću ova oblast je podeljena između dve rimske provincije; veći deo je bio deo u okviru provincije Makedonije, dok je najseverniji deo bio uključen u sastav Gornje Mezije. Posle podele Rimskog carstva 395. na Istočno i Zapadno rimsko carstvo, Makedonija je postala deo Istočnog rimskog carstva.

Srednji vek

Južni Sloveni su se naselili na teritoriju današnje Republike Makedonije u 6. veku. Sloveni su učestovali u nekoliko pohoda na Vizantiju, sami ili u savezu sa Avarima i Prabugarima. Oko 680. godine grupa Prabugara, koje je predvodio kan Kuber se naselila u Pelagoniji i pokrenula pohode u oblast Soluna.

Krajem 7. veka vizantijski car Justinijan II je organizovao masovni pohod protiv Slovena na grčkom poluostrvu, u kojem je zarobio veliki broj Slovena i preselio ih u Kapadokiju. Do vladavine Konstansa II (koji je takođe organizovao pohode protiv Slovena), značajan broj makedonskih Slovena je zarobljen i preseljen u centralni deo Male Azije.

Za vreme vladavine bugarskog cara Presijana I, oblast Makedonije je 837. postala deo Prvog bugarskog carstva. U ovom periodu su među Slovenima delovali braća Ćirilo i Metodije, poreklom iz Soluna, koji su tvorci glagoljice i starocrkvenoslovenskog jezika i čijim radom je veliki broj Slovena pokršten. Njihovi učenici Kliment i Naum su u Ohridu osnovali jak kulturni centar. U 10. veku u Makedoniji se pojavilo bogumilsko učenje, kao odgovor na potčinjavajući feudalni crkveno-ekonomski sistem. Ono se brzo se proširilo po celoj Evropi.

Prvo bugarsko carstvo je 968. napala i pokorila Kijevska Rusija, ali je vizantijski car Jovan I Cimiskije 971. godine uspeo da od Kijevske Rusije preotme istočne delove Prvog bugarskog carstva. U međuvremenu, u zapadnom delu Prvog bugarskog carstva izbio je ustanak četvorice braće komitopula (Davida, Arona, Mojsija i Samuila) protiv Vizantije. Braća su 976. pokrenule novu veliku kampanju protiv Vizantije. Samuilo je iste godine ostao sam u borbi protiv Vizantije, tokom koje je uspeo da stvori moćno carstvo koje se protezalo od Jadranskog do Crnog mora i od Dunava do Tesalije. Samuilova država je postojala do 1018. nakon čega je ponovo dospela pod vlast Vizantije.

Slovenski ustanci su nastavili da izbijaju na mahove, često uz pomoć srpskih kneževina na severu. Svaku privremenu nezavisnost koju su ustanici uspevali da steknu Vizantija je obično brzo gušiča. Ovaj period su obeležili ratovi Normana i Vizantije. Normani su krenuli u napad sa svojih teritorija u južnoj Italiji i privremeno su zavladali malim teritorijama na severozapadnoj obali.

Međutim sa krajem 12. veka, neuzastavljivo slabljenje Vizantije je pružilo okolnim državama da na duže vreme drže Makedoniju. Početkom 13. veka obnovljeno Bugarsko carstvo je zavladalo ovom oblašću. Zbog unutrašnjih problema carstvo nije dugo trajalo, a region je u drugoj polovini 13. veka ponovo došao pod kontrolu obnovljene Vizantije. Od kraja 13. Makedonija je postala deo srpske kraljevine, a Skoplje je 1346. postalo prestonica Dušanovog carstva. U Skoplju je objavljen i Dušanov zakonik.

Posle smrti cara Dušana, slabi naslednik i borbe za moć su još jednom podelile Balkansko poluostrvo, što se poklopilo na prodorom Osmanlija u Evropu. Oblašću Makedonije upravljali su braća Vukašin i Uglješa Mrnjavčević, koji su pokušali da zaustave Turke u Maričkoj bici 1371. Posle njihovog poraza, Vukašinov sin Marko Mrnjavčević i braća Dejanovići su postali turski vazali.

Pod otomanskim carstvom

Makedonija je pod otomanskom vlašću ostala više od pet vijekova. Krajem 19. vijeka, sa slabljenjem Otomanskog Imperija i stvaranjem novih nacionalnih država na Balkanu, postavilo se pitanje sudbine Makedonije, odnosno došlo je do postupnog stvaranja nacionalne svijesti kod lokalnog stanovništva koje se počinje izjašnjavati kao Makedonci. Godine 1893. je tako osnovana Unutrašnja makedonska revolucionarna organizacija (VMRO), organizacija čiji je cilj bio autonomija ili priključenje Makedonije Bugarskoj. Članovi VMRO su 1903. digli ilindenski ustanak, koji je, prije nego što je ugušen, doveo do stvaranja kratkotrajne Kruševske republike. Osim Bugarske, za Makedoniju su bile zainteresirane i Srbija i Grčka. Te tri države su godine 1912. započele prvi balkanski rat kojim je konačno prestala otomanska vlast, ali su se međusobno posvađale oko granica, što je godinu dana kasnije dovelo do drugog balkanskog rata u kome su se protiv Bugarske udružile Srbija i Grčka. Rezultat tog rata je bio podjela Makedonije na tri oblasti - Egejska Makedonija je pripala Grčkoj, Vardarska Makedonija je pripala Srbiji, a ostatak ili Pirinska Makedonija Bugarskoj. Makedoniju je Bugarska okupirala za vrijeme prvi svjetski rat|prvog svjetskog rata, ali ju je nakon rata morala napustiti. Nakon rata su ustanovljene granice koje danas odgovaraju granicama Republike Makedonije, a koja sadrži najveći dio Vardarske Makedonije.

Makedonija je pod srpskom, a kasnije vlašću Kraljevine SHS službeno smatrana Starom ili Južnom Srbijom, a stanovništvo podvrgavano srbizaciji i negaciji vlastitog nacionalnog identiteta. Nakon aprilskog rata je podijeljena između pro-italijanske Albanije i Bugarske. Makedonija se kao posebna nacija službeno pojavila za vrijeme drugog svjetskog rata kada je Titov partizanski pokret prihvatio koncept Jugoslavije kao federacije ravnopravnih nacionalnih država, uključujući i Makedoniju. Ona je 2.8. 1944. proglašena državom na zasjedanju ASNOM-a, te je pod nazivom Narodna Republika Makedonija, a kasnije Socijalistička Republika Makedonija bila jugoslavenske federacije sve do njenog raspada 1991. godine.

Za razliku do drugih republika SFRJ, Makedonija, koja je nezavisnost proglasila 17.11. 1991. i bila međunarodno priznata 1992. godine, nije bila direktno ili indirektno zahvaćena ratnim sukobima. Međutim, njenu privredu je teško pogodio gubitak tržišta, a izvor tenzija je bio spor s Grčkom oko imena, odnosno tenzije s albanskom manjinom koje su 2001. godine dovele do kratkotrajnog oružanog sukoba.

Geografija

Nalazi se u jugoistocnoj Evropi,tacnije na Balkanskom poluostrvu...

Demografija

Glavni članak: Demografija Republike Makedonije

Broj stanovnika: 2.046.209 (2001.); Veliki gradovi su: Skoplje, Bitolj, Prilep, Kumanovo, Tetovo, Ohrid; Nacionalna pripadnost stanovništva je: Makedonci 63%, Albanci 23%, Turci 4%, Romi 4%, Srbi 2%; Službeni jezik je makedonski; Veroispovest: makedonski pravoslavci, srpski pravoslavci, muslimani, ostali i nijedna.

Politika

Glavni članak: Institucije Republike Makedonije

Oblik vladavine: republika; Glasačko pravo: 18 godina; Nacionalni praznik: 8. septembar.

Administrativna podjela

Opštine Republike Makedonije

Ekonomija

Glavni članak: Ekonomija Republike Makedonije

prehrambena, duvanska industrija, proizvodnja gvožđa i čelika; Valuta: 1 denar = 100 dena.

Srodni članci

Himna Denes nad Makedonija (kompozicija: Todor Skalovski, tekst: Vlado Maleski)

Gradovi

Popis gradova u Makedoniji

Skoplje,Kumanovo,Prilep,Krusevac,Ohrid...

Reference

↑ „Languages Law passed in Parliament”. macedoniaonline.eu. 2008-07-26. Pristupljeno 2008-07-27. »Using the Badenter principles, the Parliament had passed the use of languages law that will touch all ethnicities in Macedonia. The law doesn't allow for use of Albanian or any other minority language as a second official language on Macedonia's territory.«
↑ ^2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 „International Monetary Fund”. International Monetary Fund. Pristupljeno 2009-04-22.

Spoljašnje veze

[language-1] „Languages Law passed in Parliament”. macedoniaonline.eu. 2008-07-26. Pristupljeno 2008-07-27. »Using the Badenter principles, the Parliament had passed the use of languages law that will touch all ethnicities in Macedonia. The law doesn't allow for use of Albanian or any other minority language as a second official language on Macedonia's territory.«

[imf2-2] 2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 „International Monetary Fund”. International Monetary Fund. Pristupljeno 2009-04-22.

[1]

[2]

@@ Red 15: / Red 15: @@
 |tip_vlade = [[Parlamentarna republika]]
 |vođa_titula1 = [[Predsjednik Republike Makedonije|Predsjednik]]
-|vođa_ime1 = [[Branko Crvenkovski]]
+|vođa_ime1 = [[Đorge Ivanov]]
 |vođa_titula2 = [[Premijer Republike Makedonije|Premijer]]
 |vođa_ime2 = [[Nikola Gruevski]]
-|vođa_titula3 = <small>[[Predsjednik Republike Makedonije|Novoizabrani predsjednik]]</small>
-|vođa_ime3 = <small>[[Gjorge Ivanov]]</small>
 |suverenitet_tip = [[Historija Makedonije|Nezavisnost od]]
 |suverenitet_napomena = [[Jugoslavija]]

Severna Makedonija – razlika između verzija

Verzija na datum 22 april 2010 u 21:02

Sadržaj