Paštunski jezik – razlika između verzija
Datoteka/fajl Moderniranianlanguagesmap.jpg je uklonjen/a jer ga/ju je na Ostavi obrisao JuTa sa razlogom: Source of derivative work not specified since 14 April 2021 |
Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8 |
||
| Red 61: | Red 61: | ||
== Paštunski alfabet == |
== Paštunski alfabet == |
||
Slova paštunskog alfabeta su:<ref>[http://www.khpalapashtu.com/sitee/pashtula/pasalph.htm Pashto Alphabet Table], Pristupljeno 23. 4. 2013.</ref><ref>[http://freenet-homepage.de/prilop/pashto-alphabet.html Pashto Alphabet Table], Pristupljeno 23. 4. 2013.</ref> |
Slova paštunskog alfabeta su:<ref>[http://www.khpalapashtu.com/sitee/pashtula/pasalph.htm Pashto Alphabet Table] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120118065122/http://www.khpalapashtu.com/sitee/pashtula/pasalph.htm |date=2012-01-18 }}, Pristupljeno 23. 4. 2013.</ref><ref>[http://freenet-homepage.de/prilop/pashto-alphabet.html Pashto Alphabet Table], Pristupljeno 23. 4. 2013.</ref> |
||
<div align="right"> |
<div align="right"> |
||
Verzija na datum 10 august 2021 u 10:48
| paštunski | ||
|---|---|---|
| پښتو paʂto | ||
| Države |  Avganistan, Pakistan (neke provincije)
| |
| Broj govornika | oko 38 do 42 miliona[1] | |
| Rang | 82. (severni), 92. (južni)[2] | |
| Porodica | indoevropski
| |
| Sistem pisanja | arapsko pismo (paštunski alfabet) | |
| Službeni status | ||
| Zvaničan | Avganistan
| |
| Reguliše | Akademija nauka Avganistana | |
| Jezički kodovi | ||
| ISO 639-1 | ps | |
| ISO 639-2 | pus | |
| ISO 639-3 | pus | |
| Pažnja: Ova strana možda sadrži IPA fonetske simbole u unikodu. | ||
Paštunski (پښتو [paʂto]; paštu, puštu, pašto), poznat i kao avganski,[3][4] je iranski jezik koji se govori u Avganistanu i zapadnom Pakistanu[5]. Paštunski jezik pripada grupi istočnoiranskih jezika[6]. Ovaj jezik govori oko 38 do 42 miliona ljudi u svetu[1]. Paštunski jezik je zvanični i nacionalni jezik Avganistana.
Dijalekti
Kao posledica planinskog terena na kome žive Paštuni, jezik ima mnoge akcente ili dijalekte. Dva glavna dijalekta su meki ili južni dijalekat i tvrdi ili severni dijalekat. Glavne razlike između dijalekata su varijacije u izgovoru sledećih 5 suglasnika:
| jugozapadni | [ʂ] | [ʐ] | [ts] | [dz] | [ʒ] |
|---|---|---|---|---|---|
| jugoistočni | [ʃ] | [ʒ] | [ts] | [dz] | [ʒ] |
| centralni | [ç] | [g]/[ʝ] | [ts] | [z] | [ʒ] |
| severoistočni | [x] | [ɡ] | [s] | [z] | [dʒ] |
Razlike između južnih i severnih dijalekata su uglavnom fonološke.
Rasprostranjenost
Paštunski jezik govori oko 27 miliona ljudi u Pakistanu (zapadne provincije Hajber-Pahtunva i Beludžistan) gde ga govori oko 20 % stanovništva[7] i još 11 miliona ljudi u Avganistanu, što čini oko 35% stanovništva Avganistana[8]. Pored Pakistana i Avganistana, značajan broj govornika ovog jezika postoji i u Iranu.
Zvanični status
Paštunski je nacionalni i zvanični jezik Avganistana. Ovaj jezik koristi avganistanska administracija, obrazovne institucije, televizija i verske institucije.
Paštunski alfabet
Slova paštunskog alfabeta su:[9][10]
ا ب پ ت ټ ث ج ځ چ څ ح خ د ډ ذ ر ړ ز ژ ږ س ش ښ ص ض ط ظ ع غ ف ق ک ګ ل م ن ڼ ه و ى ئ ي ې ۍ
Slova karakteristična za paštunski
Sledeća slova su karakteristična samo za paštunski jezik:
ټ، ځ، څ، ډ، ړ، ږ، ښ، ګ، ڼ، ې ،ۍ
Fonologija
Samoglasnici
| Prednji | Srednji | Zadnji | |
|---|---|---|---|
| Zatvoreni | i | u | |
| Srednji | e | ə | o |
| Otvoreni | a | ɑ |
Pored ovih samoglasnika, postoje i diftonzi: /ai/, /əi/, /ae/, /ɑw/, /aw/.
Suglasnici
| Labijalni | Dentalni | Alveolarni | Retrofleksivni | Postalveolarno | Nepčani | Velarni | Uvularni | Glotalni | |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Nosni | m | n | ɳ | ||||||
| Plozivni | p b | t d | ʈ ɖ | k g | (q) | ʔ | |||
| Frikativni | (f) v | (θ) (ð) | s z | ʂ ʐ | ʃ ʒ | x ɣ | h | ||
| Afrikativni | ts dz | tʃ dʒ | |||||||
| Aproksimantni | l | j | w | ||||||
| Vevni | r | ɺ̡ |
/f/, /θ/, /ð/, /q/ se javljaju samo u stranim rečima.
Fond reči
Najveći broj reči potiče iz samog paštunskog jezika. Pozajmljenice su najčešće uzimane iz arapskog i persijskog jezika.
Izvori
- ↑ 1,0 1,1 Ethnologue reports Ethnic population: 49,529,000 possibly total Pashto in all countries. "Ethnologue report for Pakistan", but most estimates are lower.
- ↑ David P. Brown: Top 100 Languages by Population, Pristupljeno 23. 4. 2013.
- ↑ The American Heritage Dictionary of the English Language, Fourth Edition. Houghton Mifflin Company, 2004. 03 Jan. 2008. <Dictionary.com http://dictionary.reference.com/browse/afghani>.
- ↑ "afghan." WordNet 3.0. Princeton University. 03 Jan. 2008. <Word Net http://wordnet.princeton.edu/perl/webwn?s=Afghani&sub=Search+WordNet&o2=&o0=1&o7=&o5=&o1=1&o6=&o4=&o3=&h=00>
- ↑ UCLA Language Materials Project: Language Profile, Pristupljeno 23. 4. 2013.
- ↑ Pashto language, in Encyclopaedia Iranica, Online Edition, 2008
- ↑ Government of Pakistan: Population by Mother Tongue, Pristupljeno 23. 4. 2013.
- ↑ CIA World Factbook, Pristupljeno 23. 4. 2013.
- ↑ Pashto Alphabet Table Arhivirano 2012-01-18 na Wayback Machine-u, Pristupljeno 23. 4. 2013.
- ↑ Pashto Alphabet Table, Pristupljeno 23. 4. 2013.
