Prabugari – razlika između verzija
mNema sažetka izmjene |
|||
| Red 5: | Red 5: | ||
== Etnogeneza i lingvistika == |
== Etnogeneza i lingvistika == |
||
[[Datoteka:Bulgar runic letters.png|thumb|left|250px|Bulgarske [[rune]]]] |
[[Datoteka:Bulgar runic letters.png|thumb|left|250px|Bulgarske [[rune]]]] |
||
[[Datoteka:Mount-Imeon.PNG|thumb|250px|Prapostojbina [[:en:Kingdom of |
[[Datoteka:Mount-Imeon.PNG|thumb|250px|Prapostojbina [[:en:Kingdom of Balkhara|Prabugara]], [[Hindukuš]] i Pamir, izvor je mapa centralne Azije iz armenijskog geografskog atlasa ‘Ashharatsuyts’ (iz 5-7 veka), rekonstrukcija akademika S. T. Eremijana.]] |
||
[[Datoteka:Bulgars.jpg|thumb|250px| Prizor iz bitke kod Riškog prelaza ([[Stara planina]]). Prabugari ubijaju vizantijske vojnike.]] |
[[Datoteka:Bulgars.jpg|thumb|250px| Prizor iz bitke kod Riškog prelaza ([[Stara planina]]). Prabugari ubijaju vizantijske vojnike.]] |
||
Verzija na datum 13 mart 2021 u 13:53
 | Ovaj članak ili jedan njegov dio nije preveden ili je samo djelimično preveden. Ako smatrate da ste sposobni prevesti ga, pogledajte kako uređivati članak, kliknite na link uredi i prevedite ga vodeći računa o standardima Wikipedije i srpskohrvatskog jezika. |
Prabugari, Bulgari ili vrlo rijetko Bolgari, bili su polunomadski turkijski ratnički plemena koji su živjeli u kaspijskoj stepi i uz rijeku Volgu. Sa dolaskom Bulgara na tlo Balkana došlo je do etnogenetskog mešanja sa Tračanima i Slovenima i nastanka današnjih Bugara. Domovina Prabugara su bile skitskijske zemlje u današnjoj Ukrajini, Rusiji, Kazahstanu, Kirgistanu, Avganistanu, Iranu, Pakistanu, Tadžikistanu i Uzbekistanu.
Etnogeneza i lingvistika
Za poreklo reči Bulgar, ko je bio originalni naziv za Prabugare, ima više teorija. U nekoj teoriji reč dolazi od reke Volge, gde su bili po jedno vreme Prabugari naseljeni. Takođe reč bulga (kuna) oznaćava životinju sa čijim krznom su Prabugari trgovali u svojoj pradomovini - centralnoj Aziji. Rezultat slovenizacije i pohrišćavanja u 9. veku je bio i preimenovanje termina Bulgari u Bugari.
Prabugari su govorili prabugarskim jezikom, koji je bio turkiski jezik, taj jezik je danas očuvan na nekim kamenim zapisima[1]. Na tim kamenim zapisima se nalaze i neke reči koji potvrđuju arijski izvor prabugarskog jezika (tarkan, boritarkan, ičerguboil, kanas).
Prabugari su koristili i 12 godišnji ciklični kalendar, kojeg su preuzeli na nekoi plemena u Kine. Glavno božanstvo su nazivali Sabazija, koje je bilo vrlo poznato i kod trakijskih plemena.
Druga, iranska teorija, govori, da potiče jezik Prabugara iz satemske (iranske) grupe i da su oni iransko pleme a turcizme u njihovom jeziku objašnjavaju osmanskom vojnom prevladom. Bugarski lingvisti se više oslanjaju na tu teoriju, koja je kod lingvista i bolje argumentirana. Po toj teoriji, Prabugari dolaze iz planinskog venca Hindukuša i Pamira[2], a njihov bog je istog porekla kao i sumerski bog Dingir (sumerski: 𒀭, 
, kasnije 
)[3].
Neku drugih teorijami, go sočat proizhodot iz voinami Aleksandra Velikog, koi sa bie poselili vo 4-tom veke do Hr. u semlje Avganistana.
Vratanje u Evropu
Krajem 2. veka deo Prabugara vratili se u istočnu Evropu, tačnije oko Kavkaza između reke Dnjestar i Volge - Volški Bulgari. Prvi put su pomenuti u nekom rimskom letopisu 354. Između 351. i 389. deo Prabugara je prešao Kavkaz i naselio se u Jermeniji. Toponimi pokazuju, da su i ostali ali su se asimilirali sa Jermenima. Zbog pritiska Huna u 4. veku, deo Prabugara se odselio iz centralne Azije i naselio oko Dona, gde su bili i bolji životni uslovi. Pri tome su navodno asimilirali tamošnje ostatake Sarmata. Neki Prabugari ostaju na tim mestima, dok se ostali naseljavaju sa Hunima u Panoniji. Tamo su bili između 377. i 453. učesnici hunskih pustošenja po centralnoj i zapadnoj Evropi. Nakon smrti hunskog poglavara Atile, Prabugari se naseljavaju u jugoistočni deo Evrope.
U 5. veku zajedno sa Vizantijom sudeluju u napadima na Ostrogote a kasnije u 5. i 6. veku napadaju Vizantijsko carstvo.
Vladari
Iz prvi vladari imali su naziv kanas ili kanas u bigi, kojeg su navodno preuzeli od staroslavjanske reči su baši, šta je značilo vladar od Višnom Boga - božiji vladar. Tek se primanjem hrišćanske vere vladari su dobili obšti slovenske nazive knez, car. Prvi vladar koji je ujedinio prabugarska plemena je bio kan Kubrat, koji je 632. osnovao knežestvo - Staru Veliku Bugarsku odnosno Onoguriju.
Reference
- ↑ Proto-Bulgarian Epigraphic Monuments Vesselin Beshevliev (Izdatelstvo na Otečestveniя front, Sofiя, 1981)
- ↑ Peter Dobrev, The language of the Ispor Rex (Asparukh) and Kuber Bulgars, Vocabulary and grammar
- ↑ “Nadpisi i alfavit protobulgar”, Petar Dobrev: vtoroe (TANGRA) voshodit k tomu že kornю, čto i šumerskoe Dingir
- Eremian, Suren. Reconstructed map of Central Asia from ‘Ashharatsuyts’.
- Shirakatsi, Anania, The Geography of Ananias of Sirak (Asxarhacoyc): The Long and the Short Recensions. Introduction, Translation and Commentary by Robert H. Hewsen. Wiesbaden: Reichert Verlag, 1992. 467 pp. ISBN 978-3-88226-485-2
- Bakalov, Georgi. Little known facts of the history of ancient Bulgarians. Science Magazine. Union of Scientists in Bulgaria. Vol. 15 (2005) Issue 1. (in Bulgarian)
- Dobrev, Petar. Unknown Ancient Bulgaria. Sofia: Ivan Vazov Publishers, 2001. 158 pp. (in Bulgarian) ISBN 954-604-121-1
