Nedićeva Velika Srbija – razlika između verzija
karte |
Nema sažetka izmjene |
||
| Red 44: | Red 44: | ||
Ali za realizaciju takvih planova bilo je i suviše kasno. |
Ali za realizaciju takvih planova bilo je i suviše kasno. |
||
== |
== Povezano == |
||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
== Vidi još == |
|||
* [[Milan Nedić]] |
* [[Milan Nedić]] |
||
* [[Nedićeva Srbija]] |
* [[Nedićeva Srbija]] |
||
| Red 56: | Red 50: | ||
* [[Velika Srbija]] |
* [[Velika Srbija]] |
||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
== Literatura == |
|||
| ⚫ | |||
{{Normativna kontrola}} |
|||
| ⚫ | |||
[[Kategorija:Predložene države i teritorije]] |
[[Kategorija:Predložene države i teritorije]] |
||
[[Kategorija:Srbija u Drugom svetskom ratu]] |
[[Kategorija:Srbija u Drugom svetskom ratu]] |
||
Verzija na datum 10 mart 2020 u 15:10
SveSrbija je bio naziv predložen od strane generala Milana Nedića, u svojstvu predsednika vlade okupirane Srbije, za projekat nove srpske države koja bi postojala u okviru evropskog "Novog Poretka" stvorenog od strane nacističke Nemačke. Autor naziva "SveSrbija" bio je Nedić, ali su njegovi saradnici i nemački komandanti koristili naziv "Velika Srbija" ili samo "Srbija".
Projekat je predviđao ujedinjenje Srbije i Crne Gore (u njihovim tadašnjim, ratnim granicama) sa određenim delovima teritorije Bosne i Hercegovine koji su se nalazili u tadašnjoj NDH. Delovi koji su trebali da budu isključeni iz sastava NDH su u osnovnim crtama odgovarali onim delovima BiH koji nisu ušli u sastav Banovine Hrvatske na osnovu Sporazuma Cvetković-Maček iz 1939. godine.
1941
Nedić se odmah po preuzimanju vlasti zalagao da se iz NDH izdvoji 17 srezova i pripoji Srbiji, i to 16 srezova istočne Bosne u sastavu Drinske banovine i jedan srez-fočanski iz Zetske banovine.[1]
Ta politika je, međutim, nailazila na dve nepremostive prepreke: Srbi su bili poraženi i označeni kao glavni krivci otpora Nemačkoj; za njih je u okupacionom sistemu bio predviđen najteži režim; na drugoj strani, srpski režim je bio degradiran u odnosu na druge kvislinške režime. Hitler se izjašnjavao protiv Srba, njihovog naoružavanja i širenja, stvaranja većih vojnih formacija i slično, verujući da Srbi imaju otpornost i državotvornu snagu. Nedić je prevideo srbofobiju Hitlera, rasističku diskriminaciju Slovena i svoju podređenu ulogu. Zaboravljao je da velika Srbija nije imala mesto Hitlerovoj u „novoj Evropi".[1]
1942
Na proleće 1942. godine Nedić je bio u Berlinu. 21. aprila 1942. Štab Draže Mihailovića je primio telegram da Nedićeva vlada u Berlinu traži proširenje Srbije:
Vlada šalje delegata u Berlin da traži autonomiju Srbije i pripajanje istočne Bosne, Srema i Sandžaka.[2]
1943
Predviđa se da će Italijani uskoro da evakuišu celu dalmatinsku obalu i nemačke trupe nameravaju da je vežu za Hrvatsku, a time će Hrvatsku jače vezati za Nemačku. Kao protivuslugu Nemačka traži od Hrvatske da se odrekne Srema, koji seže do vrata Beograda, a tim bi se malo ublažili zatrovani hrvatsko-srpski odnosi. Time bi vlada Milana Nedića bila stabilnija.[3]
– Ratni dnevnik Vrhovne komande Vermahta od 17. avgusta 1943.
General Milan Nedić je svoj državni projekat zvanično predložio Adolfu Hitleru tokom njihovog jedinog susreta održanog u Nemačkoj septembra 1943. godine. Autori karata koje je Milan Nedić odneo Hitleru su bili njegov brat general Milutin Nedić i diplomata Miroslav Spalajković. Hitler nije bio zainteresovan za obnavljanje državnosti Srbije i njena teritorijalna proširenja, tako da je predlog Nedića još tokom samog sastanka odbijen.
Ante Pavelić i vrh Nezavisne Države Hrvatske bili su uznemireni susretom Nedić-Hitler. Vlasti NDH su došle do kopije mapa koje je Nedić odneo Hitleru na razmatranje i štampale su ih u vidu propagandnog letka u jesen 1943. godine kao ilustraciju nastavka 'srpske pretnje' hrvatskom narodnom i državnom životu. Ovaj letak jedini je sačuvani kartografski dokaz o Nedićevom projektu koji je preživeo rat.
No, usled jačanja partizanskog otpora u Jugoslaviji, nemački Firer je 29. 10. 1943. naredio da se uspostavi "borbeno jedinstvo protiv komunizma na Jugoistoku". Tim zadatkom je u Srbiju poslat specijalni opunomoćenik Rajha Herman Nojbaher.
Nojbaher je primio sledeće smernice: u okviru svog zadatka na Balkanu, da sa političkim vođama vodi akciju protiv komunista. U tu svrhu on treba da ujedini nacionalne, antikomunističke snage na jugoistoku Evrope. Nojbaher je dobio posebnu punomoć, da, recimo, sme da vodi pregovore sa nacionalnim banditima, ako se za to pruži mogućnost, a to se pre svega odnosi na bande Draže Mihailovića, koje je Tito potisnuo u Srbiju.[3]
– Ratni dnevnik Vrhovne komande Vermahta od 30. oktobra 1943.
Na osnovu Hitlerovih uputa, Neubacher je od komande Jugoistoka tražio podršku "za političku mobilizaciju nacionalnog srpstva" i bezodložnu pomoć u naoružanju.[4] Pokušavajući da pridobije Srbe za borbu protiv komunizma, Nojbaher je igrao na nacionalnu kartu. On je podržavao proširenje Nedićeve Srbije kao efikasnu meru protiv partizana koji su imali znatan uticaj u Crnoj Gori i Bosni, pogotovo nakon kapitulacije Italije septembra 1943. godine. On je sa Nedićem dogovarao da od Srbije, Crne Gore i eventualno delova BiH (tada u NDH) stvori "Velikosrpsku federaciju". Nojbaher o tome kaže:
U oktobru 1943. ministru spoljnih poslova Ribentropu predao sam svoje prve predloge u vezi s promenama naše politike prema Srbiji. Srž mojih predloga bila je sadržana u sledećem: Srbe bi trebalo ohrabriti, a položaj Nedića mora da se ojača. U tom smislu sam predložio čitav niz mera: 1) stvaranje Velikosrpske federacije, koja bi se sastojala iz Srbije, Crne Gore i Sandžaka... Nadao sam se da će od moje nove politike Nemačka imati koristi, a to znači da će se srpski etnički prostor u najvećoj meri „umiriti", odnosno, da će na toj teritoriji gotovo u potpunosti prestati aktivnosti neregularnih vojnih snaga. Takođe sam od ove nove politike očekivao da ću iz Crne Gore moći da istisnem Titove partizane i to uglavnom uz pomoć nacionalističkih, četničkih jedinica...[5]
Najveći protivnik širenja okupirane Srbije u nemačkim krugovima je bio Hitlerov opunomoćenik u NDH Zigfrid Kaše.
1944
Da ojačamo položaj Nedića, bilo je u planu da Crnu Goru priključimo Srbiji. Crna Gora, koja je na početku i bila četničko leglo, izgledala je kao najpogodnije tlo, odakle bi mogao da započne sakupljanje antikomunističkih snaga.[3]
– Ratni dnevnik Vrhovne komande Vermahta (Balkan od 1. aprila do 31. decembra 1944.)
Nakon oslobođenja Srbije 1944. godine, usled sve izvesnije pobede partizana, pitanje saradnje srpskih i hrvatskih kvislinških snaga je aktuelizovano. Tako Neubacher 26. novembra 1944. godine izveštava da je Pavelić spreman na ustupak istočne Bosne:
„Novi tonovi“ kod Pavelića, koji smatra da je potrebna nagodba sa Srbima. U tom smislu je spreman i na teritorijalne ustupke (Istočna Bosna).[6]
– Zabilješka sa razgovora glavnkomandujućeg Jugoistoka i izaslanika Neubachera od 26. novembra 1944.
Ali za realizaciju takvih planova bilo je i suviše kasno.
Povezano
Izvori
- ↑ 1,0 1,1 Branko Petranović: Srpski narod u ustanku
- ↑ http://znaci.net/00001/4_14_1_81.htm
- ↑ 3,0 3,1 3,2 Nikola Živković, Srbi u Ratnom dnevniku Vrhovne komande Vermahta
- ↑ OBAVEŠTENJE GENERALŠTABA VRHOVNE KOMANDE VERMAHTA OD 25. AVGUSTA 1944. MINISTARSTVU INOSTRANIH POSLOVA O RAZGOVORIMA MILANA NEDlĆA SA KOMANDANTOM JUGOISTOKA O SARADNJI DRA2E MIHAILOVIĆA SA NEMCIMA U BORBI PROTIV NOVJ
- ↑ http://www.znaci.net/00001/172_7.pdf
- ↑ NAW, T-311, Roll 194, 001136-7: Zabilješka sa razgovora glavnkomandujućeg Jugoistoka i izaslanika Neubachera od 26. novembra 1944 (27. novembar 1944.).
Literatura
- Stanišić, Mihailo. Projekti Velika Srbija. (Službeni list SRJ: Beograd, 2000.) ISBN 86-355-0468-2