Filoksera – razlika između verzija

Filoksera
Naučna klasifikacija
Carstvo:	Animalia;
Koljeno:	Arthropoda;
Razred:	Insecta;
Podrazred:	Pterygota;
Infrarazred:	Neoptera;
Nadred:	Paraneoptera;
Red:	Hemiptera;

Interaktivna pretraga historije

Novija izmjena →

Uklonjeni sadržaj Dodani sadržaj

VizualnoWikitekst

U redovima

Verzija na datum 12 novembar 2019 u 03:34

Filoksera (sintagma od grčkog φύλλον - list + ξερόν - suh^[1]) ili trsna uš (latinski: Daktulosphaira vitifoliae) je insekt iz porodice Phylloxeridae i veliki štetnik vinove loze.

Karakteristike

Filoksera je autohtoni insekt iz doline rijeke Mississippi, koji se hrani lišćem i korijennjem vinove loze, uzrokujući tako da biljka istrune i umre. U potrazi za novim živim domaćinom filoksera se nezaustavljivo širi preko cijelog vinograda i regija.^[2]

Po izgledu slična biljnoj uši, odrasla filoksera je vrlo mala, u prosjeku duga oko 1,016 mm, raspona boja od svijetlo žute, zelenkaste, preko nijansi narančaste do smeđe. Orginalne američke vrste vinove loze razvile su otpornost na filokseru razvivši bujnu i tvrdu koru korijena pa su tako postale relativno imune na štete.^[2]

Kako je jedva vidljiva, vinogradari su dugo bili nesvjestni destruktivnog djelovanja filoksere, iako je tokom 17 i 18. vijeka bilo neuspjelih pokušaja presađivanja evropskih vrsta vinove loze po istočnim krajevima Sjeverne Amerike, oni su u svom neznanju mislili da je to zbog otrovnog tla.^[2]

Izvan Sjeverne Amerike efekti filoksere bili su potpuno nepoznati sve do 1863. kad se po viktorijanskoj Engleskoj proširila moda sadnje američkih vinovih loza. Kako se za razliku od svojih američkih rođaka evropske vrste vinove loze nisu razvile nikakav otpor ili zaštitu, to je uzrokovalo 30-godišnje divljanje filoksere kroz evropske vinograde.^[2]

Filoksera se širi preko tla, ali i preko zaprljanih poljoprivrednih alatki, vozila, čizama, samih sadnica i grožđanih sokova. Inficiranom vinogradu se već u prvoj godini uobičajeno smanjuje urod za 20%, a čitav vinograd može biti uništen u samo tri godine. Pjeskovita tla donekle usporavaju, ali ne zaustavljaju širenje filoksere, dok joj suha glinena tla odgovaraju za brzo širenje.^[2]

Do 1865. filoksera se proširila na vinove loze doline rijeke Rhône. Tokom tri sljedeća dekade, raširila se i uništila gotovo 70% evropskih vinograda. Iskušane su brojne metode u pokušaju da se iskorijeni filoksera, od navodnjavanja, gdje je to bilo izvedivo, do injektiranja tla ugljikovim disulfidom, što je davalo neke rezultate, ali su ti postupci bili vrlo skupi i štetnik bi se vratio čim bi tretman prestao.^[2]

Američki entomolog Charles Valentine Riley shvatio je da su američke loze otporne i predložio kalemljenje evropskih vrsta loza na američke podloge. Nakon tog je počeo dug, mukotrpan proces kalemljenja svake napadnute vrste evropske vinove loze, jer je to bio jedini način da se spasi evropsko vinogradarstvo od propasti. U znak zahvalnosti Francuska vlada dodjelila je Rileyu orden Legije časti.^[2]

Tragična posljedica tog poglavlja u historiji vinogradarstva je izumiranje brojnih autohtonih evropskih vrsta vinove loze, pogotovo onih lokalnih male tržišne vrijednosti.^[2]

Izvori

↑ „Phylloxera” (engleski). Merriam Webster. Pristupljeno 24. 8. 2016.
↑ ^2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 ^2,5 ^2,6 ^2,7 „phylloxera” (engleski). VINCYCLOPEDIA. Pristupljeno 24. 8. 2016.

Vanjske veze

Viticulture biosecurity - grape phylloxera (en)

[mir-1] „Phylloxera” (engleski). Merriam Webster. Pristupljeno 24. 8. 2016.

[mam-2] 2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 ^2,5 ^2,6 ^2,7 „phylloxera” (engleski). VINCYCLOPEDIA. Pristupljeno 24. 8. 2016.

[1]

[2]

@@ Red 18: / Red 18: @@
  | url =http://www.merriam-webster.com/dictionary/phylloxera
  | title =Phylloxera
- | accessdate = 24. 08. 2016.
+ | accessdate = 24. 8. 2016
  | language=engleski
- | publisher=Merriam Webster}}</ref>) ili '''Trsna uš''' ([[latinski]]: ''Daktulosphaira vitifoliae'') je [[insekt]] iz [[Porodica (taksonomija)|porodice]] - Phylloxeridae i veliki štetnik [[vinova loza|vinove loze]].
+ | publisher=Merriam Webster}}</ref>) ili '''trsna uš''' ([[latinski]]: ''Daktulosphaira vitifoliae'') je [[insekt]] iz [[Porodica (taksonomija)|porodice]] Phylloxeridae i veliki štetnik [[vinova loza|vinove loze]].
 == Karakteristike ==
+Filoksera je [[Autohtone vrste|autohtoni]] insekt iz doline rijeke [[Mississippi (rijeka)|Mississippi]], koji se hrani [[list|lišćem]] i [[korijen]]njem [[vinova loza|vinove loze]], uzrokujući tako da [[biljka]] istrune i umre. U potrazi za novim živim domaćinom filoksera se nezaustavljivo širi preko cijelog [[vinograd]]a i [[regija]].<ref name=mam/>
+Po izgledu slična [[biljne vaši|biljnoj uši]], odrasla filoksera je vrlo mala, u prosjeku duga oko 1,016 [[milimetar|mm]], raspona [[boja]] od svijetlo [[žuto|žute]], [[zeleno|zelenkaste]], preko nijansi [[narančasto|narančaste]] do [[smeđe]]. Orginalne [[Amerika|američke]] vrste [[vinova loza|vinove loze]] razvile su otpornost na filokseru razvivši bujnu i tvrdu [[Kora (biljke)|koru]] [[korijen]]a pa su tako postale relativno imune na štete.<ref name=mam/>
-Filoksera je [[Autohtone vrste|autohtoni]] insekt iz doline [[Rijeka (vodotok)|rijeke]] [[Mississippi (rijeka)|Mississippi]], koji se hrani [[list|lišćem]] i [[korijen]]njem
-[[vinova loza|vinove loze]], uzrokujući tako da [[biljka]] istrune i umre. U potrazi
-za novim živim domaćinom filoksera se nezaustavljivo širi preko cijelog [[vinograd]]a i [[regija]].<ref name=mam/>
-Po izgledu slična [[biljne vaši|biljnoj uši]], odrasla filoksera je vrlo mala, u prosjeku duga oko 1,016 [[milimetar|mm]], raspona [[boja]] od svijetlo [[žuto|žute]], [[zeleno|zelenkaste]], preko nijansi [[narančasto|narančaste]] do [[smeđe]].
-Orginalne [[Amerika|američke]] vrste [[vinova loza|vinove loze]] razvile su otpornost na filokseru razvivši bujnu i tvrdu [[Kora (biljke)|koru]] [[korijen]]a pa su tako postale relativno imune na štete.<ref name=mam/>
 Kako je jedva vidljiva, vinogradari su dugo bili nesvjestni destruktivnog djelovanja filoksere, iako je tokom [[17. vijek|17]] i [[18. vijek]]a bilo neuspjelih pokušaja presađivanja [[Evropa|evropskih]] vrsta [[vinova loza|vinove loze]] po [[Istok|istočnim]] krajevima [[Sjeverna Amerika|Sjeverne Amerike]], oni su u svom neznanju mislili da je to zbog [[otrov]]nog [[tlo|tla]].<ref name=mam/>
-Izvan [[Sjeverna Amerika|Sjeverne Amerike]] efekti filoksere bili su potpuno nepoznati sve do [[1863]]. kad se po [[Viktorijansko doba|viktorijanskoj]] [[Engleska|Engleskoj]] proširila moda sadnje [[Amerika|američkih]] [[vinova loza|vinovih loza]].
+Izvan [[Sjeverna Amerika|Sjeverne Amerike]] efekti filoksere bili su potpuno nepoznati sve do [[1863]]. kad se po [[Viktorijansko doba|viktorijanskoj]] [[Engleska|Engleskoj]] proširila moda sadnje [[Amerika|američkih]] [[vinova loza|vinovih loza]]. Kako se za razliku od svojih američkih rođaka [[Evropa|evropske]] vrste vinove loze nisu razvile nikakav otpor ili zaštitu, to je uzrokovalo 30-godišnje divljanje filoksere kroz evropske vinograde.<ref name=mam/>
-Kako se za razliku od svojih američkih rođaka [[Evropa|evropske]] vrste vinove loze nisu razvile nikakav otpor ili zaštitu, to je uzrokovalo 30-godišnje divljanje filoksere kroz evropske vinograde.<ref name=mam/>
 Filoksera se širi preko [[tlo|tla]], ali i preko zaprljanih [[poljoprivreda|poljoprivrednih]] [[alat]]ki, [[vozilo|vozila]], [[čizma|čizama]], samih
+sadnica i [[grožđe|grožđanih]] sokova. [[Infekcija|Inficiranom]] vinogradu se već u prvoj godini uobičajeno smanjuje urod za 20%, a čitav vinograd može biti uništen u samo tri godine. [[Pijesak|Pjeskovita]] [[tlo|tla]] donekle usporavaju, ali ne zaustavljaju širenje filoksere, dok joj suha [[glina|glinena]] tla odgovaraju za brzo širenje.<ref name=mam/>
-sadnica i [[grožđe|grožđanih]] sokova.
-[[Infekcija|Inficiranom]] vinogradu se već u prvoj godini uobičajeno smanjuje urod za 20%, a čitav vinograd može biti uništen u samo tri godine.
-[[Pijesak|Pjeskovita [[tlo|tla]] donekle usporavaju, ali ne zaustavljaju širenje filoksere, dok joj suha [[glina|glinena]] tla odgovaraju za brzo širenje.<ref name=mam/>
-Do [[1865]]. filoksera se proširila na vinove loze doline [[Rijeka (vodotok)|rijeke]] Rhône]]. Tokom tri sljedeća dekade, raširila se i uništila gotovo 70% [[Evropa|evropskih]] [[vinograd]]a.
+Do [[1865]]. filoksera se proširila na vinove loze doline rijeke [[Rhône]]. Tokom tri sljedeća dekade, raširila se i uništila gotovo 70% [[Evropa|evropskih]] [[vinograd]]a. Iskušane su brojne metode u pokušaju da se iskorijeni filoksera, od [[navodnjavanje|navodnjavanja]], gdje je to bilo izvedivo, do [[Injektiranje|injektiranja]] tla [[Ugljen-dioksid|ugljikovim disulfidom]], što je davalo neke rezultate, ali su ti postupci bili vrlo skupi i štetnik bi se vratio čim bi tretman prestao.<ref name=mam/>
-Iskušane su brojne metode u pokušaju da se iskorijeni filoksera, od [[navodnjavanje|navodnjavanja]], gdje je to bilo izvedivo, do
-[[Injektiranje|injektiranja]] tla [[Ugljen-dioksid|ugljikovim disulfidom]], što je davalo neke rezultate, ali su ti postupci bili vrlo skupi i štetnik bi se vratio čim bi tretman prestao.<ref name=mam/>
-[[SAD|Američki]] [[Entomologija|entomolog]] [[Charles Valentine Riley]] shvatio je da su [[Amerika|američke]] [[vinova loza|loze]] otporne i predložio kalemljenje [[Evropa|evropskih]] vrsta loza na američke podloge.
+[[SAD|Američki]] [[Entomologija|entomolog]] [[Charles Valentine Riley]] shvatio je da su [[Amerika|američke]] [[vinova loza|loze]] otporne i predložio kalemljenje [[Evropa|evropskih]] vrsta loza na američke podloge. Nakon tog je počeo dug, mukotrpan proces kalemljenja svake napadnute vrste evropske [[vinova loza|vinove loze]], jer je to bio jedini način da se spasi evropsko vinogradarstvo od propasti. U znak zahvalnosti [[Francuska]] vlada dodjelila je Rileyu [[orden]] [[Legija časti|Legije časti]].<ref name=mam/>
-Nakon tog je počeo dug, mukotrpan proces kalemljenja svake napadnute vrste evropske [[vinova loza|vinove loze]], jer je to bio jedini način da se spasi evropsko vinogradarstvo od propasti. U znak zahvalnosti [[Francuska]] vlada dodjelila je Rileyu [[orden]] [[Legija časti|Legije časti]].<ref name=mam/>
 Tragična posljedica tog poglavlja u [[Historija|historiji]] vinogradarstva je izumiranje brojnih [[Autohtone vrste|autohtonih]] [[Evropa|evropskih]] vrsta [[vinova loza|vinove loze]], pogotovo onih lokalnih male [[trgovina|tržišne]] vrijednosti.<ref name=mam>{{cite web
  | url =http://winepros.org/wine101/vincyc-phylloxera.htm
  | title =phylloxera
- | accessdate = 24. 08. 2016.
+ | accessdate = 24. 8. 2016
  | language=engleski
  | publisher=VINCYCLOPEDIA}}</ref>
 == Izvori ==
 {{reflist}}
@@ Red 59: / Red 50: @@
 == Vanjske veze ==
 * [http://agriculture.vic.gov.au/agriculture/horticulture/wine-and-grapes/viticulture-biosecurity/viticulture-biosecurity-grape-phylloxera ''Viticulture biosecurity - grape phylloxera''] {{en icon}}
+{{Normativna kontrola}}
 [[Kategorija:Pterygota]]
-[[Kategorija:Kukci]]

Filoksera

Naučna klasifikacija
Carstvo:	Animalia
Koljeno:	Arthropoda
Razred:	Insecta
Podrazred:	Pterygota
Infrarazred:	Neoptera
Nadred:	Paraneoptera
Red:	Hemiptera

Filoksera – razlika između verzija

Verzija na datum 12 novembar 2019 u 03:34

Karakteristike

Izvori

Vanjske veze

Navigacija

Pretraga