Srednja Evropa – razlika između verzija

Uklonjeni sadržaj Dodani sadržaj

U redovima

Verzija na datum 28 decembar 2018 u 20:25

Srednja Evropa je evropska regija slabo definiranih granica, između Zapadne, Istočne, Južne i Jugoistočne Evrope. Nakon propasti komunizma koji je Evropu dijelio na Istočnu i Zapadnu, region je ponovno dobio na značaju kao jedinstven kulturno-civilizacijski prostor, te jedinstven politički i privredni centar evropskog kontinenta. U političkom pogledu Srednju Evropu čine sljedeće države:

Geografija

Geografski granice Srednje Evrope nisu jasno određene i većinom prate državne granice zemalja koje je čine. Na zapadu prirodnu granicu čini rijeka Rajna, sa juga regija je ograničena Alpama, manjim djelom Jadranskim morem i obodom Panonske nizije, koji je ograničen dolinom rijeke Save i Dunava do Đerdapa, potom na istoku granicu čine Karpati i istočna poljska granica.

Reljef

U pogledu reljefa razlikuje se pet jedinstvenih cjelina:

Pribaltička ili poljsko-njemačka nizina, koja se proteže od tzv. Evropskog sredgorja do Baltičkog i Sjevernog mora. U sjevernom dijelu vidljivi su tragovi u ostatcima morenskih nanosa, ledenjačkih jezera i močvara. U južnom dijelu na reljef su snažno utjecali rijeke i vjetrovi. Rijeke su su nataložile riječne nanose, a vjetar je nanjeo fini pijesak prapor i les koji je uzrokovao nastajanje plodnoga tla.
Evropsko sredgorje, je staro gorja koje čine Njemačko i Češko sredogorje protežu se od Rajne na zapadu do južne Poljske na istoku, ispresjecani brojnim kotlinama i dolinama manjih rijeka;
Alpe koje predstavljaju oštru granicu sa Južnom Evropom;
Panonska nizija, koju je oblikovala rijeka Dunav i njene pritoke;

Hidrografija

Vode Srednje Evrope pripadaju trima slivnim područjima i to sjevernomorskom, baltičkom i crnomorskom. Svi vodotoci orjentisani prema jugu i jugoistoku pripadaju crnomorskom slivu, koga čini Dunav sa pritokama Rab, Sava, Drava, Tisa, češka Morava itd. Najznačajniji vodotoci koji pripadaju baltičkom slivu su Odra i Visla, a sjavernomorskom Laba, Vezer i Rajna. Od jezera najveće je Blatno jezero u Mađarskoj, te alpska jezera Bodensko jezero i Ženevsko jezero. Velike rijeke omogućile su razvoj riječnog sobračaja, posebno na Dunavu, Rajni i Labi. Vodostaj ovisi o padavinama i otapanju snijega pa je najviši u proljeće. Rijeka Rajna ima ujednačen vodostaj što je važno za plovidbu te je ona najprometnija Evropska rijeka. Najprometniji kanali su Rajna-Majna-Dunav i Kielski kanal. Pristup svjetskim morima mogućio je i razvoj pomorskog saobraćaja i velikih luka kao što su Bremen, Hamburg i Rostok u Njemačka|Njemačkoj, Gadanjsk u Poljska|Poljskoj, te Koper u Slovenija|Sloveniji.

Promet i komunikacije

Na sjeveru prohodnost omogućuje nizak reljef, ispresijecan plovnim kanalima i rijekama te gusta prometna željeznička i cestovna mreža. U središnjem dijelu to su doline rijeka a u planinskom prostoru to su tuneli i prijevoji. Glavni putni pravci su:

pravac sjeverni dio Srednje Evrope - Istočna Evropa (Berlin - Moskva)
zapadni dio Srednje Evrope - Zapadna Evropa (Berlin - Brisel)
južni dio Srednje Evrope - Istočna Evropa u dva pravca prema sjevernom i srednjem Jadranu

Klima

Klima Srednje Evrope nije toliko raznovrsna kao u drugim predjelima i u najvećem djelu preovladava umjereno kontinentalna klima. Kontinentalnost je izraženija na istoku gdje je manja količina padavina. Na sjevero-zapadu Pribaltičke nizine jak je uticaj Atlantika, te provaladava blaga okeanska klima pa su zime toplije a količina padavina je veća. Uticaj Sredozemlja ograničen je na usko područje Slovenije zbog uticaja Alpi. Povečanjem nadmorske visine opada temperatura pa je klima na planinama oštro kontinentalna i planinska. Prosječna količina padavina se krećeod 750 - 100 mm na krajnem zapadu, do 2000 mm na Alpama, a prema istoku količina padavina pada od 750 - 500 mm. Najniža temperatura je izmjerena u Inzbruku -31 °C, a najviša u Poznanu u Poljskoj 39,4 °C. Prosječna januarska temperatura je -4 °C, a julska 20 °C Izolovane visokim planinama, Panonska i Vlaška nizija imaju pravu kontinentalnu klimu.

Vegetacija

Područje Srednje Evrope zbog svog položaja, klime i reljefa ima uglavnom jednolične pojaseve vegetacija. Najzastupljenije su listopadne bjelogorične šume, i to uglavnom hrastive i bugove šume. U Poljskoj su očuvani oblici listopadne šume kakva je nekad pokrivala Srednju Evropu, u Nacionalnom parku Pušća Bialowizca ( Bjelovaška prašuma). S rastom nadmorske visine u gorjima, listopadne šume polako zamjenjuju četinarske šume, a u predjelima iznad 2000 metara razvija se planinska vegetacija. u Panonskoj niziji ponegdje listopadne šume prelaze u visoke stepe. Šume su danas uglavnom iskrčene, i kao stepe pretvorene u plodno tlo.

Privreda i resursi

Srednja Evropa je bogata brojnim resursima. Naime Evropsko sredgorje je vrlo bogato ugljenom i željeznom rudom, zatim boksitom, olovom, zlatom, kalijem, bakrom, magnezijem, manganom, živom, sumporom, fasfatima, piritom, srebrom, uranom i cinkom. Pored ovih ruda ima i dosta nalazišta jantara, grafita, treseta, kaolina i sedre. Rude su vrlo rano omogućile industrijalizaciju cijelog regiona, tako da se razvila crna i obojena metalurgija, hemijska industrija, mašinogradnja i strojna industrija, električna industrija, precizna i optička industrija, elektronska industrija, automobilska industrija, brodogradnja i avioindustrija. Od lake industrije razvijene su skoro sve grane privrede. U zemljama sa komunističkim režimom bili su izgrađeni mnogobrojni industrijski kompleksi, koji su procesom privatizacije i tranzicije uglavnom restruktuirani i prilagođeni uslovima tržišne ekonomije. najrazvijenija je njemačka ekonomija, treća u svijetu iza SAD-a Kine.

U poljoprivredi radi veoma mali broj stanovnika, što je uzrokovano dobrom mehanizacijom i velikim poloprivrednim imanjima. U zapadnom djelu razvijena je poljoprivreda i to ratarstvo, povrtlarstvo, voćarstvo, točarstvo i peradarstvo, u planinskim predjelima stočarstvo, dok se u primosrkim mjestima razvija ribolov. Značajna je i proizvodnja industrijskog bilja šećerne repe, duhana, suncokreta i krmnog bilja.

@@ Red 1: / Red 1: @@
 [[Datoteka:CentralEurope.png|thumb|300px|Centralna Evropa]]
 '''Srednja Evropa''' je evropska regija slabo definiranih granica, između [[Zapadna Evropa|Zapadne]], [[Istočna Evropa|Istočne]], [[Južna Evropa|Južne]] i [[Jugoistočna Evropa|Jugoistočne Evrope]]. Nakon propasti [[komunizam|komunizma]] koji je Evropu dijelio na Istočnu i Zapadnu, region je ponovno dobio na značaju kao jedinstven kulturno-civilizacijski prostor, te jedinstven politički i privredni centar evropskog kontinenta. U političkom pogledu Srednju Evropu čine sljedeće države:
 * [[Njemačka]]
 * [[Poljska]]
@@ Red 16: / Red 15: @@
 == Geografija ==
-[[Datoteka:Grossgliederung Europas.png|thumb|300px|Regijoni Evrope]]
+[[Datoteka:Grossgliederung Europas.png|thumb|300px|Regioni Evrope]]
 Geografski granice Srednje Evrope nisu jasno određene i većinom prate državne granice zemalja koje je čine. Na zapadu prirodnu granicu čini rijeka [[Rajna]], sa juga regija je ograničena Alpama, manjim djelom [[Jadransko more|Jadranskim morem]] i obodom [[Panonska nizija|Panonske nizije]], koji je ograničen dolinom rijeke [[Sava|Save]] i [[Dunav]]a do [[Đerdap]]a, potom na istoku granicu čine [[Karpati]] i istočna poljska granica.
 === Reljef ===
 U pogledu reljefa razlikuje se pet jedinstvenih cjelina:
+# Pribaltička ili poljsko-njemačka nizina, koja se proteže od tzv. Evropskog sredgorja do [[Baltičko more|Baltičkog]] i [[Sjeverno more|Sjevernog mora]]. U sjevernom dijelu vidljivi su tragovi u ostatcima [[morenski nanosi|morenskih nanosa]], ledenjačkih jezera i močvara. U južnom dijelu na reljef su snažno utjecali rijeke i vjetrovi. Rijeke su su nataložile riječne nanose, a vjetar je nanjeo fini pijesak [[prapor]] i [[les]] koji je uzrokovao nastajanje plodnoga tla.
+# [[Evropsko sredgorje]], je staro gorja koje čine [[Njemačko sredogorje|Njemačko]] i [[Češko sredogorje]] protežu se od [[Rajna|Rajne]] na zapadu do južne Poljske na istoku, ispresjecani brojnim kotlinama i dolinama manjih rijeka;
-. Pribaltička ili poljsko-njemačka nizina, koja se proteže od tzv. Evropskog sredgorja do [[Baltičko more|Baltičkog]] i [[Sjeverno more|Sjevernog mora]]. U sjevernom dijelu vidljivi su tragovi u ostatcima [[morenski nanosi|morenskih nanosa]], ledenjačkih jezera i močvara. U južnom dijelu na reljef su snažno utjecali rijeke i vjetrovi. Rijeke su su nataložile riječne nanose, a vjetar je nanjeo fini pijesak [[prapor]] i [[les]] koji je uzrokovao nastajanje plodnoga tla.
+# Alpe koje predstavljaju oštru granicu sa [[Južna Evropa|Južnom Evropom]];
+# Panonska nizija, koju je oblikovala rijeka [[Dunav]] i njene pritoke;
-. [[Evropsko sredgorje]], je staro gorja koje čine [[Njemačko sredogorje|Njemačko]] i [[Češko sredogorje]] protežu se od [[Rajna|Rajne]] na zapadu do južne Poljske na istoku, ispresjecani brojnim kotlinama i dolinama manjih rijeka;
-. Alpe koje predstavljaju oštru granicu sa [[Južna Evropa|Južnom Evropom]];
-. Panonska nizija, koju je oblikovala rijeka [[Dunav]] i njene pritoke;
 === Hidrografija ===
 Vode Srednje Evrope pripadaju trima slivnim područjima i to sjevernomorskom, baltičkom i crnomorskom. Svi vodotoci orjentisani prema jugu i jugoistoku pripadaju crnomorskom slivu, koga čini Dunav sa pritokama [[Rab]], [[Sava]], [[Drava]], [[Tisa]], češka [[Morava]] itd. Najznačajniji vodotoci koji pripadaju baltičkom slivu su [[Odra]] i [[Visla]], a sjavernomorskom [[Laba]], [[Vezer]] i [[Rajna]]. Od jezera najveće je [[Blatno jezero]] u [[Mađarska|Mađarskoj]], te alpska jezera [[Bodensko jezero]] i [[Ženevsko jezero]]. Velike rijeke omogućile su razvoj riječnog sobračaja, posebno na Dunavu, Rajni i Labi. Vodostaj ovisi o padavinama i otapanju snijega pa je najviši u proljeće. Rijeka Rajna ima ujednačen vodostaj što je važno za plovidbu te je ona najprometnija Evropska rijeka. Najprometniji kanali su [[Rajna-Majna-Dunav]] i [[Kielski kanal]]. Pristup svjetskim morima mogućio je i razvoj pomorskog saobraćaja i velikih luka kao što su Bremen, Hamburg i Rostok u Njemačka|Njemačkoj, Gadanjsk u Poljska|Poljskoj, te Koper u Slovenija|Sloveniji.
 === Promet i komunikacije ===
 Na sjeveru prohodnost omogućuje nizak reljef, ispresijecan plovnim kanalima i rijekama te gusta prometna željeznička i cestovna mreža. U središnjem dijelu to su doline rijeka a u planinskom prostoru to su tuneli i [[prijevoj]]i.
 Glavni putni pravci su:
 # pravac sjeverni dio Srednje Evrope - Istočna Evropa (Berlin - Moskva)
 # zapadni dio Srednje Evrope - Zapadna Evropa (Berlin - Brisel)
@@ Red 45: / Red 36: @@
 === Klima ===
+Klima Srednje Evrope nije toliko raznovrsna kao u drugim predjelima i u najvećem djelu preovladava [[umjereno kontinentalna klima]]. Kontinentalnost je izraženija na istoku gdje je manja količina [[padavina]]. Na sjevero-zapadu Pribaltičke nizine jak je uticaj [[Atlantski ocean|Atlantika]], te provaladava blaga [[okeanska klima]] pa su zime toplije a količina padavina je veća. Uticaj [[Sredozemlje|Sredozemlja]] ograničen je na usko područje Slovenije zbog uticaja Alpi. Povečanjem nadmorske visine opada temperatura pa je klima na planinama [[oštro kontinentalna klima|oštro kontinentalna]] i [[planinska klima|planinska]]. Prosječna količina padavina se krećeod 750 - 100 mm na krajnem zapadu, do 2000 mm na Alpama, a prema istoku količina padavina pada od 750 - 500 mm. Najniža temperatura je izmjerena u Inzbruku -31&nbsp;°C, a najviša u Poznanu u Poljskoj 39,4&nbsp;°C. Prosječna januarska temperatura je -4&nbsp;°C, a julska 20&nbsp;°C Izolovane visokim planinama, Panonska i Vlaška nizija imaju pravu kontinentalnu klimu.
-Klima Srednje Evrope nije toliko raznovrsna kao u drugim predjelima i u najvećem djelu preovladava [[umjereno kontinentalna klima]]. Kontinentalnost je izraženija na istoku gdje je manja količina [[padavina]]. Na sjevero-zapadu Pribaltičke nizine jak je uticaj [[Atlantski ocean|Atlantika]], te provaladava blaga [[okeanska klima]] pa su zime toplije a količina padavina je veća. Uticaj [[Sredozemlje|Sredozemlja]] ograničen je na usko područje Slovenije zbog uticaja Alpi. Povečanjem nadmorske visine opada temperatura pa je klima na planinama [[oštro kontinentalna klima|oštro kontinentalna]] i [[planinska klima|planinska]]. Prosječna količina padavina se krećeod 750 - 100 mm na krajnem zapadu, do 2000 mm na Alpama, a prema istoku količina padavina poada od 750 - 500 mm. Najniža temperatura je izmjerena u Inzbruku '''- 31&nbsp;°C''', a najviša u Poznanu u Poljskoj '''+ 39,4&nbsp;°C'''. Prosječna januarska temperatura je '''- 4&nbsp;°C''', a julska '''+ 20&nbsp;°C Izolovane visokim planinama, Panonska i Vlaška nizija imaju pravu kontinentalnu klimu.
-'''.
 === Vegetacija ===
 Područje Srednje Evrope zbog svog položaja, klime i reljefa ima uglavnom jednolične pojaseve vegetacija. Najzastupljenije su listopadne bjelogorične šume, i to uglavnom hrastive i bugove šume.
 U [[Poljska|Poljskoj]] su očuvani oblici listopadne šume kakva je nekad pokrivala Srednju Evropu, u Nacionalnom parku Pušća Bialowizca ( Bjelovaška prašuma). S rastom nadmorske visine u gorjima, listopadne šume polako zamjenjuju četinarske šume, a u predjelima iznad 2000 metara razvija se planinska vegetacija. u Panonskoj niziji ponegdje listopadne šume prelaze u visoke stepe. Šume su danas uglavnom iskrčene, i kao stepe pretvorene u plodno tlo.
 === Privreda i resursi ===
+Srednja Evropa je bogata brojnim resursima. Naime Evropsko sredgorje je vrlo bogato ugljenom i željeznom rudom, zatim [[boksit]]om, [[olovo]]m, [[zlato]]m, [[kalij]]em, [[bakar|bakrom]], [[magnezij]]em, [[mangan]]om, [[živa|živom]], [[sumpor]]om, [[fasfat]]ima, [[pirit]]om, [[srebro]]m, [[uran]]om i [[cink]]om. Pored ovih ruda ima i dosta nalazišta jantara, grafita, treseta, kaolina i sedre. Rude su vrlo rano omogućile [[industrijalizacija|industrijalizaciju]] cijelog regiona, tako da se razvila crna i obojena metalurgija, hemijska industrija, mašinogradnja i strojna industrija, električna industrija, precizna i optička industrija, elektronska industrija, automobilska industrija, brodogradnja i avioindustrija. Od lake industrije razvijene su skoro sve grane privrede. U zemljama sa komunističkim režimom bili su izgrađeni mnogobrojni industrijski kompleksi, koji su procesom privatizacije i tranzicije uglavnom restruktuirani i prilagođeni uslovima tržišne ekonomije. najrazvijenija je njemačka ekonomija, treća u svijetu iza [[Sjedinjene Američke Države|SAD-a]] [[Kina|Kine]].
+U poljoprivredi radi veoma mali broj stanovnika, što je uzrokovano dobrom mehanizacijom i velikim poloprivrednim imanjima. U zapadnom djelu razvijena je poljoprivreda i to ratarstvo, povrtlarstvo, voćarstvo, točarstvo i peradarstvo, u planinskim predjelima stočarstvo, dok se u primosrkim mjestima razvija ribolov. Značajna je i proizvodnja industrijskog bilja šećerne repe, duhana, suncokreta i krmnog bilja.
-Srednja Evropa je bogata brojnim resursima. Naime Evropsko sredgorje je vrlo bogato ugljenom i željeznom rudom, zatim [[boksit]]om, [[olovo]]m, [[zlato]]m, [[kalij]]em, [[bakar|bakrom]], [[megnezij]]em, [[mangan]]om, [[živa|živom]], [[sumpor]]om, [[fasfat]]ima, [[pirit]]om, [[srebro]]m, [[uran]]om i [[cink]]om. Pored ovih ruda ima i dosta nalazišta jantara, grafita, treseta, kaolina i sedre. Rude su vrlo rano omogućile [[industrijalizacija|industrijalizaciju]] cijelog regiona, tako da se razvila crna i obojena metalurgija, hemijska industrija, mašinogradnja i strojna industrija, električna industrija, precizna i optička industrija, elektronska industrija, automobilska industrija, brodogradnja i avioindustrija. Od lake industrije razvijene su skoro sve grane privrede. U zemljama sa komunističkim režimom bili su izgrađeni mnogobrojni industrijski kompleksi, koji su procesom privatizacije i tranzicije uglavnom restruktuirani i prilagođeni uslovima tržišne ekonomije. najrazvijenija je njemačka ekonomija, treća u svijetu iza [[Sjedinjene Američke Države|SAD-a]] [[Kina|Kine]].
-U poljoprivredi radi veoma mali broj stanovnika, što je uzrokovano dobrom mehanizacijom i velikim poloprivrednim imanjima. U zapadnom djelu razvijena je poljoprivreda i to ratarstvo, povrtlarstvo, voćarstvo, točarstvo i peradarstvo, u planinskim predjelima stočarstvo, dok se u primosrkim mjestima razvija ribolov. Značajna je i proizvodnja industrijskog bilja šećerne repe, duhana, suncokreta i [[krmnog bilja]].
-{{Commonscat|Middle Europe}}
+{{Commonscat|Central Europe}}
 {{Regije svijeta}}
+{{Normativna kontrola}}
+[[Kategorija:Srednja Evropa| ]]
 [[Kategorija:Geografija Evrope]]
 [[Kategorija:Regije]]

Srednja Evropa – razlika između verzija

Verzija na datum 28 decembar 2018 u 20:25

Sadržaj

Geografija

Reljef

Hidrografija

Promet i komunikacije

Klima

Vegetacija

Privreda i resursi

Navigacija

Srednja Evropa – razlika između verzija

Verzija na datum 28 decembar 2018 u 20:25

Geografija

Reljef

Hidrografija

Promet i komunikacije

Klima

Vegetacija

Privreda i resursi

Navigacija

Pretraga