1942 – razlika između verzija

**1942. po kalendarima**
Gregorijanski	1942. (MCMXLII)
Ab urbe condita	2695.
Islamski	1360–1361.
Iranski	1320–1321.
Hebrejski	5702–5703.
Bizantski	7450–7451.
Koptski	1658–1659.
	Hindu kalendari
• Vikram Samvat	1997–1998.
• Shaka Samvat	1864–1865.
• Kali Yuga	5043–5044.
	Kineski
• Kontinualno	4578–4579.
• 60 godina	Yang Voda Konj; (od kineske Ng.)
Holocenski kalendar	11942.
	p • r • u
	Podrobnije: Kalendarska era

Interaktivna pretraga historije

← Starija izmjena Novija izmjena →

Uklonjeni sadržaj Dodani sadržaj

VizualnoWikitekst

U redovima

Verzija na datum 8 februar 2018 u 00:03

< | 19. vijek | 20. vijek | 21. vijek | >
< | 1910-e | 1920-e | 1930-e | 1940-e | 1950-e | 1960-e | 1970-e | >
<< | < | 1938. | 1939. | 1940. | 1941. | 1942. | 1943. | 1944. | 1945. | 1946. | > | >>

Ovo je članak o godini 1942.

Godina 1942 (MCMXLII) bila je redovna godina koja počinje u četvrtak, po gregorijanskom kalendaru.

Događaji

Januar/Siječanj

1. 1. - Potpisana Deklaracija Ujedinjenih nacija (26 vlada, među kojima i jugoslovenska izbeglička) - prvi put se pominju Ujedinjene nacije.
2. 1. - Drugi svjetski rat: Japanci osvojili Manilu, glavni grad Filipina.
2. 1. - Nemački zapovednik u Srbiji pod pretnjom smrtne kazne zabranio skrivanje Jevreja i čuvanje njihovih stvari.
4. 1. - Mađarska vojska i žandarmerija razbili Prvi šajkaški NOP odred kod Žablja, počinju represalije prema civilima u Bačkoj, čiji je vrhunac Novosadska racija.
7. 1. - Bitka za Moskvu se okončava strateškom sovjetskom pobedom, Staljin naređuje preširoku kontraofanzivu. Krvava Rževska bitka traje do marta 1943, Ljubanska operacija kod Lenjingrada do ovog aprila, Kerčko-feodosijska operacija do maja.
7. 1. - Počinje bitka za Bataan na Filipinima.
11. 1. - CK KPJ i VŠ NOP odreda Jugoslavije doneli odluku od stvaranju Dobrovoljačke vojske (novi naziva štaba je VŠ NOP i DV Jugoslavije).
11. 1. - Okončana Dražgoška bitka kod Škofje Loke u Sloveniji - partizani se povukli nakon što su naneli gubitke Nemcima, koji zbog toga pale selo Dražgoše.
11. 1. - Japan objavio rat Holandiji, prva meta je ostrvo Tarakan, bogato naftom. Japanci su takođe zauzeli Kuala Lumpur na Malaji (do septembra 1945).
11. 1. - Operacija Paukenschlag ili "Drugo srećno vreme" za nemačke podmorničare: britanski brod SS Cyclops potopljen blizu Nove Skotije.
12. 1. - Prof. Slobodan Jovanović na čelu izbegličke jugoslovenske vlade, umesto generala Simovića (kome je kabinet otkazao poslušnost a kralj poverenje) - đeneral Draža Mihailović je imenovan za ministra vojske, mornarice i vazduhoplovstva.
12. 1. - Delovi Kordunaškog NOP odreda zauzeli Vojnić.
13. 1. - Deklaracija nekih savezničkih vlada (i jugoslovenske) o kažnjavanju ratnih zločina.
14. 1. - Zajednička deklaracija Poljske, Čehoslovačke, Jugoslavije i Grčke kojim je ustanovljen Planerski odbor Centralne i Istočne Evrope. Kraljevina Jugoslavija potpisala Deklaraciju Ujedinjenih nacija o ratnim zločinima.
15. 1. - Izbegličke vlade Jugoslavije i Grčke sklopile ugovor koji predviđa njihovu posleratnu konfederaciju (Balkanski Savez).
16. 1. - Glumica Carole Lombard poginula u avionskoj nesreći u Nevadi.
15. 1. - 7. 2. - "Druga neprijateljska ofanziva" u istočnoj Bosni, u dve etape: Romanijsko-birčanska i Druga ozrenska operacija; četnici propuštaju nemačke jedinice, partizani izbegli uništenje.
19. 1. - Draža Mihailović unapređen u diviziskog đenerala.
20. 1. - Wannsee konferencija predviđa deportaciju, prinudni rad i uništenje Jevreja iz Evrope i Francuske Severne Afrike (Magreba).
20. 1. - Bugarski 1. okupacioni korpus (tri divizije) završio okupaciju dela Nedićeve Srbije (približno jugoistočna četvrtina, do Kragujevca i K. Mitrovice), zamenjujući nemačke snage.
21. 1. - Na stanici Pjenovac, između Olova i Han Pijeska, iznenađeno i poginulo 59 partizana Šumadijskog bataljona 1. proleterske i dela Romanijskog NOP odreda, među njima i N.H. Slaviša Vajner Čiča.
21. 1. - Romelov Afrički korpus počinje kontraofanzivu u Libiji.

21 - 23. 1. - Novosadska racija - mađarski fašisti ubili nekoliko hiljada Srba, Jevreja i Roma u Bačkoj.
22. 1. - Ravnogorski pokret proglašen od izbegličke vlade za Jugoslovensku vojsku u otadžbini (prethodna imena: Četnički odredi jugoslovenske vojske, zatim Vojno-četnički odredi).
23. 1. - Počinje Bitka za Rabaul, koja Japancima otvara Novu Gvineju.
23 - 24. 1. - Partizani kod Ljubova, između Gospića i Korenice, zarobili dva tenka od Italijana.
23. 1. - Holmski džep: Nemci opkoljeni južno od Lenjingrada izdržavaju do maja.
24. 1. - Izbegličke vlade Poljske i Čehoslovačke sklopile ugovor koji predviđa njihovu posleratnu konfederaciju.
24. 1. - Ante Pavelić osnovao Hrvatski državni sabor (članovi imenovani, savjetodavna funkcija).
24. 1. - Partizani iz Graca kod Makarske izveli prvu akciju na moru, zarobivši jedrenjak "Merkur" sa 90 tona hrane.
25. 1. - 10. 5. - "Fočanski period" - CK KPJ i VŠ Narodnooslobodilačke partizanske i Dobrovoljačke vojske Jugoslavije se nalaze u Foči.
26. 1. - Prvi američki vojnici u Evropskom teatru se iskrcali u Belfastu, zbog čega će Republika Irska protestovati.
27. 1. - Igmanski marš.
28. 1. - Sile osovine se vratile u Bengazi.
29. 1. - Poslanik Endre Bajcsy-Zsilinszky u spoljnopolitičkom odboru mađarskog parlamenta osuđuje nasilje u Bačkoj (Novosadska racija).
29. 1. - Počela Druga ozrenska operacija, druga etapa Druge ofanzive,
29. 1. - Potpisan ugovor o savezu Velike Britanije, SSSR i Irana, kojim je regulisan boravak snaga prve dve države u Iranu.
30. 1. - 1. 2. - Razgovori Jezdimira Dangića (četničkog komandanta u istočnoj Bosni), Nedića i nemačkih predstavnika u Beogradu - obećavano pa opozvano priključenje 17 srezova istočne Bosne Nedićevoj Srbiji.
31. 1. - Malajska kampanja okončana japanskim zauzećem poluostrva.
januar - Kosmajski NOP odred se vratio na Kosmaj iz Sandžaka.

Februar/Veljača

1. 2. - Osnovan Glas Amerike.
2. 2. - FDR potpisuje izvršno naređenje kojim su japanski Amerikanci internirani i imovina im oduzeta.
3. 2. - Fočanski propisi o radu Narodnooslobodilačkih odbora (NOO).
4. 2. - Kod Petrovca se iskrcali oficiri britanske misije Hidra, među kojima i major Terens Aterton.
7. 2. - Ustaški pokolj u Banjalučkim naseljima: Drakulić, Šargovac i Motike, u kojem je na svirep način ubijeno 2300 stanovnika srpske nacionalnosti.
8. 2. - U manastiru Ostrog osnovan NOO za Crnu Goru i Boku.
8. 2. - Poginuo Fritz Todt, rajhsministar za naoružanje i municiju, nasleđuje ga Albert Speer koji će znatno uvećati proizvodnju.
10. 2. - Luksuzni brod SS Normandie potonuo u njujorškoj luci nakon požara, dok je prepravljan u vojne svrhe.
11 - 13. 2. - Poduhvat Zerberus: nemačka flota uspela proći kroz La Manš prema Nemačkoj.
12. 2. - Bekstvo jedne grupe zatvorenika iz konc-logora na Crvenom krstu u Nišu.
14. 2. - Britansko vazduhoplovno ministarstvo izdalo Direktivu o zonskom bombardovanju (Area bombing directive): napadati nemačku industrijsku radnu snagu i moral stanovništva putem bombardovanja gradova i civila.
14. 2. - Japanci započeli invaziju Sumatre, završena 28. 3..
februar - Prokomunistički EAM u Grčkoj formira gerili ELAS (Nacionalna narodna oslobodilačka armija).
februar - Stanovnici Kosova dobili albansko državljanstvo.
februar - Petar Leković je prvi dobio naziv narodnog heroja (orden je uspostavljen u avgustu 1943., ali Leković je poginuo već u junu '42.).

15. 2. - Japanci zauzimaju Singapur.
16. 2. - Masakr na ostrvu Bangka: Japanci streljali 22 medicinske sestre, koje su preživele potapanje broda SS Vyner Brooke.
17. 2. - Bugarska vojska izvršila pokolj u Bojniku.
17. 2. - Pukovnik Bajo Stanišić i komandant italijanske divizije "Taro" postigli prvi četničko-italijanski sporazum protiv partizana u Crnoj Gori.
17. 2. - Vječeslav Vilder preko Radio Londona optužuje nadbiskupa Stepinca da "nije dao ni glas saučešća" prilikom pokolja Srba.
19. 2. - Japanci bombardovali Darwin u severnoj Australiji.
19. 2. - Predsednik Roosevelt potpisao naređenje za internaciju Japanskih Amerikanaca.
19. 2. - U Višijevskoj Francuskoj započeo Riomski proces liderima Treće republike - ali optuženi se uspešno brane.
23. 2. - Bombardovanje Ellwooda: japanska podmornica nanela manju štetu kod Santa Barbare.
24. 2. - Sovjetska podmornica na ulazu u Bosfor potopila brod SS Struma - poginulo 768 jevrejskih izbeglica iz Rumunije krenutih za britansku Palestinu.

23 - 28. 2. - Prvo zasjedanje Hrvatskog državnog sabora.
25. 2. - "Bitka za Los Angeles" - ispaljeno preko 1400 PV granata na neidentifikovani objekt.
26. 2. - Najgora eksplozija ugljene prašine u istoriji u rudniku Honkeiko, Kina - 1549 mrtvih.
26. 2. - 14. dodjela Oscara: najbolji film je How Green Was My Valley (bio je nominovan i Citizen Kane).
27. 2. - Bitka u Javanskom moru je katastrofalni saveznički poraz koji omogućuje japansko osvajanje Nizozemske Istočne Indije (Indonezija).

Mart/Ožujak

mart - U toku su Borbe za Istočnu Bosnu.
3. 3. - U Srbiji osnovana kvislinška Srpska državna straža.
4 - 5. 3. - "Kairska afera" - potpuk. Miodrag Lozić preuzeo komandu od penzionisanog gen. Bore Mirkovića, ali oficiri koji su podržavali M. odbili poslušnost - Britanci za v.d. postavili svog generala Stonea.
5. 3. - Izvršni komitet Kominterne kritikuje taktiku KPJ ("leva skretanja"), npr. osnivanje proleterskih brigada.
5. 3. - Japanci ušli u Bataviju (Džakartu).
6. 3. - U Beogradu ubijen policajac Đorđe Kosmajac.
8. 3. - Japanci ušli u Rangun u Burmi. Okončava se njihova kampanja u Holandskoj Ostindiji.
9. 3. - Japanska invazija ostrva Buka i Bougainville, završena 5. aprila.
17. 3. - Otvoren logor smrti Belzec.
20. 3. - Nakon odlaska sa Filipina u Australiju, Douglas MacArthur izjavljuje "...I shall return".
23. 3. - Japanci zauzeli Andamanska i Nikobarska ostrva.
28. 3. - Prepad na Sen Nazer (Operation Chariot) - Britanci uništili suvi dok u Saint-Nazaire-u, u okupiranoj Francuskoj.
28. 3. - Bombardovanje Lübecka je prvi značajan napad britanskog RAF na civilno stanovništvo u nemačkim gradovima. Nemci naredna dva meseca odgovaraju tzv. Baedeker Blitz-om na istorijske engleske gradove.
29. 3. - Crippsova misija: Britanci nude samoupravu i status dominiona Indiji nakon rata ako ova bude lojalna ratnim naporima, Gandi to naziva "postdatiranim čekom naplativim u banci koja se ruši".
31. 3. - Počinje "Treća neprijateljska ofanziva" (Operacija Trio) u istočnoj Bosni, severnoj Crnoj Gori, Sandžaku, severoistočnoj Hercegovini, traje do juna, partizani gube skoro svu oslobođenu teritoriju. U aprilu dolazi do niza pročetničkih pučeva u partizanskim jedinicama istočne Bosne.
31. 3. - Japanci zauzeli Božićni Otok nakon pobune indijskih vojnika u britanskoj vojsci. Japanska mornarica narednih dana vrši uspešan upad u Indijski okean

April/Travanj

1. 4. - Crna legija iz Han-pijeska zauzela Vlasenicu (tokom meseca vrši zločine nad civilima i nanosi gubitke četnicima u istočnoj Bosni).
3. 4. - Japanci bacili zapaljive bombe na Mandalay u Burmi, procenjeno 2.000 mrtvih.
4. 4. - U NDH osnovana "Hrvatska pravoslavna crkva", patrijarh Germogen Maksimov ustoličen 7. lipnja.
5. 4. - Uskršnji napad japanske mornarice na Colombo na Cejlonu (Sri Lanka), potopljene krstrice HMS Cornwall i HMS Dorsetshire.
9. 4. - Operacija Trio: ustaška Crna legija mimo plana izbija na Drinu, vrši zločine.
9. 4. - Okončana Bitka za Bataan, najvećom filipinskom i američkom vojnom predajom u istoriji - počinje Bataanski marš smrti.
13. 4. - Imberski incident s prijateljskom vatrom: pilot spitfajera greškom ubio 25 posmatrača demonstracionog leta.
15. 4. - Ostrvu Malti dodeljen Đorđev krst.
15 - 18. 4. - Italijanska divizija "Taurinenze" i Nevesinjski četnički odred čiste gornje Nevesinjsko polje.
17. 4. - Francuski general Henri Giraud pobegao iz nemačkog zarobljeništva.
18. 4. - Dulitlov napad, Amerikanci prvi put bombardovali Tokio - veliki propagandni uspeh.
18. 4. - Pierre Laval je ponovo premijer Višijevske Francuske (do 1944).
26. 4. - Poslednje zasedanje nacističkog Rajhstaga, Hitler je proglašen Vrhovnim sudijom Nemačkog naroda, što mu daje pravo na život i smrt.
26. 4. - Eksplozija ugljene prašine u rudniku Benxihu u Mančukuu, smatra se da je stradalo 1.549 ljudi.
27. 4. - Suradnja četnika sa NDH: komandant četničkog odreda Uroš Drenović sklopio sporazum u Mrkonjić Gradu.
29. 4. - Japanci osvojili Lashio, terminus Burmanskog puta prema Kini.
30. 4. - Poražena Ljubanska ofanzivna operacija.
april - U ovo doba otvoreni logori smrti Sobibor i Treblinka.

Maj/Svibanj

2. 5. - Japanci zauzeli Mandalay.
5. 5. - Bitka za Madagaskar (Operation Ironclad) - saveznici uzimaju ovo ostrvo od višijevske Francuske.
4 - 8. 5. - Bitka na Koralnom moru, prva pomorska bitka u kojoj flote nisu videle jedna drugu - taktična japanska ali strateška saveznička pobeda - Japanci nisu uspeli zauzeti Port Moresby, biće oslabljeni kod Midwaya.
5. 5. - Nemci deblokirali Holmski džep blizu Velikog Novgoroda - ovaj i Demjanski džep su uspešno snabdevani vazdušnim mostom.
6. 5. - Japanci zauzeli otok Corregidor u Manilskom zaljevu - definitivni kraj Filipinske kampanje.
9. 5. - Druga talijanska armija preimenovana u Glavnu komandu Slovenije — Dalmacije (Supersloda), komandant Mario Roatta.
10. 5. - Okupator objavio da u Beogradu više nema Jevreja (od 2015. Dan sećanja na žrtve Holokausta u Beogradu).
10. 5. - Operacija Trio, Operacija Foča: Italijani zauzeli Foču.
12-28. 5. - Druga bitka za Harkov - neuspela sovjetska ofanziva.
15. 5. - 3. 6. - Operacija Forstrat: neuspešni nemački pokušaj hvatanja Draže Mihailovića - odlazi u Crnu Goru.
16. 5. - Oslobođen Prijedor.
maj - Organizirana Slovenska zaveza, politička organizacija antikomunističkih snaga u Sloveniji, koja formalno priznaje đen. Mihailovića.
19. 5. - Kerčko-feodosijska operacija okončana posle skoro pet meseci, krvav sovjetski neuspeh na Krimu.
22. 5. - U Valjevu obešen Stjepan Stevo Filipović
23. 5. - Piloti NDH Franjo Kluz i Rudi Čajavec prebegli na oslobođenu teritoriju kod Prijedora.
26. 5. - 11. 6. - Bitka za Bir Hakejm - Slobodni Francuzi usporili Romela kod Tobruka. Istog dana počinje Bitka kod Gazale (do 21. 6.) koja se smatra najvećim Romelovim uspehom.
27. 5. - Operacija Antropoid, atentat na Hajdriha u Češkoj (umro 4. 6.)
29-30. 5. - Četnički odredi Trebavski, Ozrenski i Majevički sklopili sporazum sa NDH protiv partizana.
30/31. 5. - Operacija Millennium: prvi RAF-ov napad na Keln sa 1.000 bombardera.
31. 5. i sledećih dana - Napad na Sidneysku luku - japanske mini-podmornice upale u Sidnejsku luku.

Jun/Juni/Lipanj

1. 6. - U Bugarskoj streljan gen. Vladimir Zaimov zbog špijuniranja za SSSR.
1. 6. - Hidroelektrana Grand Coulee u SAD počinje rad.
2. 6. - 11. 9. - Preko BBC-ija se objavljuju spiskovi nedićevaca i ljotićevaca stavljenih pod "slovo Z" ("zastrašiti"), neki od njih su ubijeni od četničkih trojki.
4 - 6. 6. - Bitka za Midvej, jedna od prekretnica rata na Pacifiku - Amerikanci se odupiru japanskom napadu zahvaljujući presretnutim komunikacijama.
5. 6. - Opsada Sevastopolja: nemačkom baražu se pridružuje i najveći top Schwerer Gustav.
6 - 7. 6. - Aleutska kampanja: nakon uspešnog napada na Dutch Harbor 4. 6., Japanci zauzimaju ostrva Kiska i Attu.
7. 6. - Mitropolit Germogen ustoličen za patrijarha Hrvatske pravoslavne crkve.
10. 6. - Po ukazu kralja Petra II, đen. Draža Mihailović postavljen za načelnika štaba Vrhovne komande Jugoslovenske vojske u otadžbini (štab je u Gornjem Lipovu kod Kolašina).
10. 6. - Uništeno češko selo Lidice - osveta za Hajdriha (uništeni i Ležáky 24. 6.).

10. 6. - 18. 7. - Bitka na Kozari (Operacija Zapadna Bosna): nemačke i snage NDH, kao i mađarski rečni monitori, vrše ofanzivu na Kozaru - planina osvojena uz spaljena sela, veliki broj ubistava i oko 60.000 civila u konc-logorima ("čišćenja" do kraja jula").
12. 6. - Anne Frank započinje svoj dnevnik.
13. 6. - U SAD osnovan Ured za strateške usluge (OSS).
16. 6. - Konferencija na Tjentištu delegata Crne Gore, Boke i Sandžaka - u donesenoj rezoluciji, koja će biti objavljena preko radio-stanice "Slobodna Jugoslavija" kao prva takva vest iz zemlje, govori se o "izdaji Draže Mihailovića".
19. 6. - Zagrebački sporazum između NDH i "Superslode" (gen. Mario Roatta) - italijanska vojska će napustiti treću zonu (sem Karlovca) i deo druge zone, gde će ih zameniti ustaško-domobranske snage; četnički dobrovoljci mogu ulaziti u novoosnovanu Dobrovoljačku antikomunističku miliciju.
19. 6. - Sednica CK KPJ: zaključeno da je u Crnoj Gori i istočnoj Hercegovini pretrpljen vojni i politički neuspeh, zbog "iskrivljavanja sektaške prirode" ("Leva skretanja"); neki smenjeni i isključeni iz partije; odlučeno da se nastavi ka zapadnoj Bosni (naređenje 22. 6.).
21. 6. - Romel zauzima Tobruk od Britanaca, za šta dobija čin feldmaršala, zarobljeno 35.000 savezničkih trupa. Nakon ovoga je odlučeno da Osovina prodre u Egipat (Operacija Aida), umesto da se pokuša invazija Malte (Operacija Herkules).
24. 6. - Vrhovni štab i grupa proleterskih udarnih brigada kreću prema zapadnoj Bosni.
24. 6. - Kralj Petar II u poseti Vašingtonu, razgovara sa Rooseveltom i Churchilom^[1] (u toku je Druga Washingtonska konferencija, na kojoj je doneta odluka o iskrcavanju u Severnoj Africi).
28. 6. - Počinje Operacija Blau - nemačka letnja ofanziva u južnoj Rusiji, prema Staljingradu i naftnim izvorima Bakua.
29. 6. - Osovina zauzela Mersa Matruh u Egiptu.

Jul/Juli/Srpanj

1. 7. - Američka podmornica potopila japanski brod SS Montevideo Maru pored Filipina, stradala 1054 australska zarobljenika.
1 - 27. 7. - Prva bitka kod El Alamejna - Romelovo napredovanje zaustavljeno 106 km od Aleksandrije.
4. 7. - Nemci dovršili osvajanje Sevastopolja, Erich von Manstein je za ovo dobio feldmaršalsku palicu.
6. 7. - Voronješko-vorošilovgradska operacija: nakon što su prešli Don, Nemci zauzeli veći deo Voronježa.
10. 7. - Saveznički Konvoj PQ 17 konačno stiže do Rusije, nakon što je izgubio 24 od 35 trgovačkih brodova - sledeći konvoj poslat tek u septembru.
10. 7. - Amerikanci pronašli netaknut Mitsubishi A6M Zero na aluetskom ostrvu Akutan, iz čega izvlače vredne podatke.
12. 7. - Zarobljen Andrej Vlasov, komandant uništene 2. udarne armije.
12 - 13. 7. - Partizani zauzeli Gornji Vakuf i Prozor.
15. 7. - Počela akcija paljenja žita u Sremu ("Ni zrna žita okupatoru").
jul - Osnovana oružana sekcija EDES-a (desničarski pokret otpora u Grčkoj).
jul - U Bugarskoj osnovan Otečestveni front (manjina Zemljoradnika i socijal-demokrata, Zveno i nelegalni komunisti).
16 - 17. 7. - Vélodrome d'Hiver: u Parizu uhapšeno 13.152 Jevreja i poslato u Auschwitz.
18. 7. - Prvi let Messerschmitt Me 262 sa mlaznim motorima.
21. 7. - Japanci započinju Kampanju Kokodanske staze na Papui, prema Port Moresbyju - bezuspešne borbe traju do novembra.
22. 7. - Operacija Reinhard: počinje Velika akcija Varšava, transport Jevreja iz Varšavskog geta u Treblinku - do septembra prebačeno 260.000 ljudi.
23. 7. - Nemci zauzeli Rostov. Počinje Staljingradska bitka (do 2. 2. 1943).
23. 7. - Führerova Direktiva br. 45: Armijska grupa Jug podeljena u grupe A i B, usmerene prema Kavkazu odn. prema Volgi i Staljingradu.
25. 7. - Partizani zauzeli Duvno.
28. 7. - Staljinovo Naređenje br. 227: "Ni koraka nazad".
28. 7. - 20. 8. - Bitka za Kupres: partizani nisu uspeli zauzeti grad.
30. 7. - Prva rževsko-sičjovska operacija: neuspešna sovjetska ofanziva protiv Rževske izbočine blizu Moskve.

Avgust/August/Kolovoz

3. 8. - Nemci zauzeli Vorošilovsk/Stavropolj.
5. 8. - Britanska vlada se odrekla Minhenskog sporazuma iz 1938.
7. 8. - Borbe za Livno: partizani zauzimaju grad posle trodnevnih borbi.
7. 8. - Američkim iskrcavanjem počinje Gvadalkanalska kampanja u Solomonima - početak ofanzive na Pacifiku.
8. 8. - Pokret Napustite Indiju: Gandi zahteva "uredno povlačenje Britanaca" - čitavo rukovodstvo Indijskog nacionalnog kongresa je odmah uhapšeno.
9. 8. - Svetska premijera "Bambija" u Londonu.
12. 8. - Druga moskovska konferencija: Čerčil i Staljin se sastaju sa predstavnicima SAD i francuskog Pokreta otpora da bi raspravljali o Drugom frontu.
12. 8. - Nacistička zastava na planini Elbrus (simbolički značaj).
13. 8. - Gen. Montgomeri preuzima komandu nad britanskim snagama u Egiptu nakon pogibije Williama Gotta.
13. 8. - Na zasedanju u Bombaju, Britanska Indija, donesena rezolucija "Napustite Indiju", početak pokreta građanskog neposluha.
15. 8. - Operacija Pedestal: tzv. Konvoj svete Marije stiže na Maltu uz velike gubitke, što je strateški uspeh saveznika.
16. 8. - Incident kod Bazilike od Begoñe u Španiji, sukob između karlista i falangista, zbog ćega će Ramón Serrano Suñer, ministar ino. poslova i Francov zet biti smenjen 3. 9.
19. 8. - Neuspešan napad saveznika na Diep u Francuskoj.
19. 8. - Sovjeti započinju Sinjavinsku operaciju kod Lenjingrada (do oktobra) - neuspeh, ali Nemci su morali odustati od svoje ofanzive Nordlicht.
19. 8. - Četnički pokolj u Foči.
23. 8. - Nemačka Šesta armija prešla Don, Staljingrad izložen prvom velikom bombardovanju.
24. 8. - Počela ofanziva Nemaca i ustaša Viktora Tomića na Frušku Goru (sa mađarskom flotilom i nemačkim i NDH vazduhoplovstvom).
24. 8. - Partizani zauzeli Mrkonjić Grad.
31. 8. - 5. 9. - Kampanja u Zapadnoj pustinji: bitka kod Alam el Halfe, novi Romelov neuspeh.
avgust - Holokaust u Srbiji: Nemci do sada ubili skoro 90% Jevreja u Srbiji (deo "Konačnog rešenja").
avgust - Draža Mihailović naređuje da se izvode sabotaže na železnicama.

Septembar/Rujan

2. 9. - U Belfastu pogubljen pripadnik republikanac Tom Williams - IRA je povela Severnu kampanju nakon dolaska stranih trupa.
ca. 2. 9. - Septembarski propisi u Oštrelju - narodnooslobodilački odbori dobijaju stalan karakter.
4. 9. - U Francuskoj donesen zakon o radnoj obavezi, u Nemačku će do 1944. otići preko 600.000 radnika.
9. 9. - Nemački komandant Srbije, gen. Bader, izdao naredbu o izviđanjima i borbi protiv nelegalnih četnika Draže Mihailovića u Srbiji.
9. 9. - Japanski hidroavion bacio dve zapaljive bombe na šumu u Oregonu - mala šteta, prvi put da su iz vazduha bombardovane kontinentalne SAD.
12. 9. - Operacija Anglo: britanski komandosi uništili najmanje 33 aviona na Rodosu.
13. 9. - Nemci u južnim predgrađima Staljingrada, počinje bitka za sam grad.
septembar - Gestapo rasturio pokret otpora "Crveni orkestar".
16. 9. - Incident Laconia: američki liberator napao nemačku podmornicu U-156, iako su se na njoj nalazili preživeli sa potopljene Laconije - nakon ovoga, nemačkim podmornicama je zabranjeno spašavanje preživelih.
16. 9. - Konferencija u Pezë kod Tirane, osnovan Nacionalni oslobodilački pokret pod dominacijom komunista.
22. 9. - Nemci stižu do centra Staljingrada.
22. 9. - Poglavnik Ante Pavelić u poseti Hitleru.
22. 9. - De Golovi Slobodni Francuzi se odrekli Minhenskog sporazuma.
25 - 27. 9. - U Bosanskom Petrovcu održan Prvi kongres partizanskih lekara i sanitetskih radnika Jugoslavije, upućen poziv lekarima i studentima medicine da se priključe borbi.
28. 9. - 31. 10. - Ciklus operacija "Dinara" protiv NOP i DV u BiH - partizani gube Prozor, Livno i Jajce.
29. 9. - Kod Uroševca formiran NOP odred "Zejnel Ajdini", prvi od pripadnika albanske nacionalnosti.
septembar - Osnovan Nacionalni oslobodilački pokret u Albaniji - široki front sa komunistima, pod uticajem Titovih partizana.
septembar - Poslanstvo Kraljevine Jugoslavije u Moskvi podignuto u ambasadu, Tito zbog toga šalje protest Kominterni (proveriti).
septembar - Pokolj u Makarskoj 1942.

Oktobar/Listopad

1. 10. - Četnički masakr u Gatima, u Poljici.
1. 10. - Američka podmornica potopila japanski transporter Lisbon Maru, stradalo 800 britanskih zarobljenika.
2. 10. - Transporter trupa Queen Mary presekla razarač Curacoa severno od Irske, stradalo 337 mornara (otkriveno nakon rata).
5 - 10. 10. - Italijansko-četnička "Prozorska operacija" ("Alfa", deo operacija Dinara), čiji je cilj odbacivanje partizana od mostarskog basena boksita i pruge Sarajevo-Mostar; četnici ubili nekoliko stotina muslimana i Hrvata u okolnim selima.
9. 10. - Vestminsterski statut važi za Australiju (zakonodavna nezavisnost).
11. 10. - Nemačko-bugarski zločin u selu Kriva Reka kod Brusa, svih 330 zatečenih stanovnika sela ubijeno - dignuto u vazduh sa crkvom, streljano živo spaljeno... Zverstva fotodokumentovana radi propagandne upotrebe (objavljeni članci u nemačkoj štampi i sl.).
12-20. 10. - Operacija Kopaonik - nemačko-bugarska operacija protiv gerile u južno-centralnoj Srbiji, četnici i partizani izmiču iz obruča.
13. 10. - U Ljubljani ubijen kvisling Marko Natlačen.
14. 10. - Zvanični datum nastanka nacionalističke Ukrajinske ustaničke armije.
oktobar - Ciklus okupatorsko-kvislinških operacija "Dinara": Alfa ("Prozorska"), "Jajce I", "Beta" ("Livanjska"), "Jajce II".
16. 10. - Bengalski ciklon odnosi 40.000 žrtava, šteta će doprineti Bengalskoj gladi sledeće godine.
17. 10. - Nemci zauzeli fabriku traktora u Staljingradu.
21. 10. - Nemački brod Palatia potopljen kod Norveške, stradalo 915 zarobljenika i 71 Nemac.
23 - 26. 10. - Bitka za Henderson Field: Japanci ne uspevaju povratiti pistu na Guadalcanalu.
23. 10. - 11. 11. - Druga Bitka kod El Alameina - saveznička ofanziva i odlučujuća pobeda.
31. 10. - Pjesma White Christmas dolazi na prvo mjesto.

Novembar/Studeni

1. 11. - Vrhovni štab NOV i PO Jugoslavije doneo odluku o stvaranju NOVJ kao redovne vojske. Istog dana formirane Prva i druga proleterska udarna divizija NOVJ. VŠ Narodnooslobodilačke partizanske i Dobrovoljačke vojske Jugoslavije postaje VŠ Narodnooslobodilačke vojske i Partizanskih odreda Jugoslavije.
1. 11. - General Rudolf Lüters imenovan za komandanta nemačkih snaga u NDH (ranije im zapovedao komandant Srbije Paul Bader).
novembar, početkom - Sastanak Hitler-Ler-Pavelić u Vinici, Ukrajina - razmotreno stanje u NDH i odlučeno da se preduzmu operacije za uništenje partizana.
2 - 15. 11. - Partizani izvode Bihaćku operaciju - cilj je uništenje neprijatelja u međurečju Une i Korane i spajanje slobodne teritorije u Bosni i Hrvatskoj.
3. 11. - Formiran Šarplaninski NOP odred.
4. 11. - Oslobođenjem Bihaća nastaje "Bihaćka republika".
4-5. 11. - Sremski i bosanski partizani prelaze preko Save u Bosnu.
8 - 16. 11. - Operacija Baklja - prva velika invazija saveznika, u Maroku i Alžiru; francuski Pokret otpora neutralizovao višijevske snage u Alžiru.
9. 11. - Wickard v. Filburn: presuda Vrhovnog suda SAD dramatično uvećava regulatornu moć federalne vlade, konkretno proizvodnju pšenice na farmerovom imanju.
10. 11. - 11. 11. - Višijevski admiral François Darlan prinuđen da okonča otpor u severnoj Africi, uz ostanak na čelu administracije.
10. 11. - Churchill objavljuje pobedu kod El Alameina: nije kraj, čak ni početak kraja, ali je možda kraj početka (crkvena zvona su 15. 11. zvonila prvi put od 1940).
12. 11. - Unternehmen Anton - Nemci okupirali Višijevsku Francusku.
12 - 15. 11. - Pomorska bitka kod Gvadalkanala - američka strateška pobeda nad Japancima.
13. 11. - Britanci konačno zauzimaju Tobruk.
14. 11. - Britanska podmornica potopila italijanski brod SS Scillin sa 800 zarobljenika.
15. 11. - Prvi broj lista "Slobodna Vojvodina" (od 1.1. 1952 "Dnevnik").
novembar - Osnivanje antikomunističke organizacije Balli Kombëtar ("Nacionalni front") u Albaniji.
16. 11. - Bitka kod Buna–Gone: Amerikanci i Australci uspevaju do januara proterati Japance sa Papue.
17. 11. - Počinje Tuniska kampanja (do sledećeg maja) - Nemci su prvi stigli u zemlju.
19. 11. - Potpuni neuspeh britanske operacije Freshman, pokušaja sabotaže fabrike teške vode u Vemorku, Norveška.
19 - 23. 11. - Operacija Uran - sovjetska kontraofanziva u Staljingradu dovodi do opkoljavanja nemačke Šeste armije. Istog dana počinje Bitka za Velikije Luki na severnom delu fronta.
20. 11. - Britanske snage zauzele Bengazi. Okončana je Opsada Malte.
23. 11. - Nakon što mu je brod torpedovan, Poon Lim provodi 133 dana sam na splavu.
25. 11. - 20. 12. - Operacija Mars: neuspešna sovjetska ofanziva na Rževsku izbočinu.
26. 11. - Operacija Harling - združeni Britanci, EAM i EDES dižu u vazduh važan železnički most Gorgopotamos na pruzi Solun-Atina.
26 - 27. 11. - U Bihaću osnovan AVNOJ (Prvo zasedanje AVNOJ-a) - konstatovane unutrašnje i međunarodne prilike, donesene Rezolucije o osnivanju i organizaciji AVNOJ-a i upućen Proglas narodima Jugoslavije. Na čelu izvršnog odbora dr Ivan Ribar.
26. 11. - Premijera filma Casablanca Michael Curtiza u Hollywood Theateru u New Yorku.
27. 11. - Samopotapanje francuske flote u Toulonu: višijevska mornarica potopila svoje brodove i podmornice u Tulonu, kako ne bi pali u ruke Nemcima.
28. 11. - Bosanski i sremski partizani uništili četnički Majevički odred i kombinovani bataljon Trebavskog korpusa u selu Maleševci.
28. 11. - U požaru koji je uništio noćni klub "Cocoanut Grove" u američkom gradu Bostonu poginule 492 osobe.
28. 11. - Nemačka podmornica potopila brod RMS Nova Scotia sa italijanskim zarobljenicima pored Južne Afrike, stradalo 858 od 1.052 ljudi na brodu.
novembar? - Osnovana Jugoslovenska ravnogorska omladina (JURAO).
novembar - Antikomunistički Dobrovoljački odredi u Srbiji reorganizovani u Srpski dobrovoljački korpus (razoružavanje svih vrsta četnika do kraja godine, mnogi oficiri uhapšeni i poslati u Nemačku^[2]).

Decembar/Prosinac

2. 12. - Projekat Menhetn: tim na čelu sa Enricom Fermijem ostvario u Čikagu lančanu reakciju fisije. Chicago Pile-1 je prvi nuklearni reaktor.
2. 12. - U Britaniji objavljen Beveridgeov izveštaj, osnova posleratnih reformi Države socijalnog staranja.
6-8. 12. - U Bosanskom Petrovcu Prva zemaljska konferencija Antifašističkog fronta žena za Jugoslaviju.
7 - 12. 12. - Operation Frankton - britanski komandosi oštetili šest brodova u luci Bordeaux.
12 - 23. 12. - Operacija Zimska oluja: neuspešni nemački pokušaj deblokade Staljingrada. Istovremeno Sovjeti počinju Operaciju Mali Saturn.
16 - 28. 12. - Napad na Tacinskaju: sovjetski tenkovski korpus prodro duboko u nemačku pozadinu kod Staljingrada, do važnog aerodroma.
17. 12. - Zajednička deklaracija članica Ujedinjenih nacija osuđuje istrebljivanje Jevreja.
20. 12. - Japanci prvi put bombardovali Kalkutu.
22. 12. - Kod Slunja oboren avion ustaškog komandanta Jure Francetića (umro pet dana kasnije).
24. 12. - U Alžiru ubijen admiral François Darlan, Visoki komesar Francuske za Severnu i Zapadnu Afriku, bivši višijevski zapovednik.
25. 12. - Britanska misija S. W. Bailey-a se spustila u Crnu Goru, u Mihailovićev štab.
25. 12. - U Mladenovcu streljano 50 talaca zbog ubistva nemačkog oficira u tom mestu; streljano i 250 Mihailovićevih pristalica zbog ubistva četvorice Nemaca iz Organizacije Todt u Žagubici^[2].
27-29. 12. - Na Prvom kongresu antifašističke omladine osnovan Ujedinjeni savez antifašističke omladine Jugoslavije (USAOJ); takođe osnovan Savez pionira Jugoslavije.
28. 12. - Hitlerova Direktiva br. 47 o mogućem savezničkom napadu na Balkan. Vazduhoplovni general Alexander Löhr je postavljen za komandanta Jugoistoka (jan-avg. 1943) i komandanta novostvorene Armijske grupe E.
28. 12. - Japansko zrakoplovstvo je bombardiralo indijski grad Kalkutu.
29. 12. - Slavko Kvaternik se povlači iz vlade NDH.
29. 12. - Zemljotres kod Imotskog (M 6.0, int. IX).
30. 12. - Frank Sinatra održao prvi solo koncert u Njujorku, uz vrištanje tinejdžerskih obožavateljki.
decembar - Četnički pokolj u Brajincima u istočnoj Bosni.

Kroz godinu

1942. u temama

Rukovodstvo zemlje:
- Šef države: Kralj Petar II Karađorđević (u izbeglištvu, međunarodno priznat).
- Predsednik Vlade: gen. Dušan Simović, od 12. 1. Slobodan Jovanović (u londonskom izbeglištvu); u zemlji, na oslobođenim teritorijama, organi koje je uspostavila KPJ; drugde kvislinške vlasti i okupaciona uprava.