Razlike između izmjena na stranici "Južna Afrika"

[[Ujedinjeno Kraljevstvo|Velika Britanija]] je [[1795]]. godine preuzela kontrolu nad Rtom dobre nade pod izgovorom da sprečava da padne pod kontrolu [[francuska revolucija|revolucionarne]] [[Francuska|Francuske]]. Pošto je već imala svoje kolonije u Australiji i Indiji, Velika Britanija je želela da koristi [[Cape Town]] kao trgovačku stanicu na dugim putovanjima. Britanci su vratili [[Cape Town]] Holanđanima, ali je ubrzo Holandska istočnoindijska kompanija proglasila bankrot. Godine [[1806]]. [[Ujedinjeno Kraljevstvo|Velika Britanija]] je anektirala [[Kolonija Rt dobre nade|Koloniju Rt dobre nade]]. U prve dve decenije [[19. vijek]]a pleme [[Zulu]] pod svojim vođom [[Shaka Zulu|Šakom]] je ojačalo i proširilo svoju teritoriju. Šakina pustošenja su indirektno dovela do [[Mfekane]] (slamanja), koja je opustošila unutrašnjost zemlje početkom 1820ih. [[Matabele]], podgrupa Zulua, je stvorila još veće kraljevstvo pod kraljem [[Mzilikazi]]jem, koje je obuhvatalo velike delove [[Highveld]]a.

Nakon što su se Britanci nastanili u velikom broju u [[Cape Town]]uTownu i nakon što je britanska vlada [[1833]]. godine zabranila ropstvo, oko 12 000 [[Buri|Bura]] (kako se naziva belo stanovništvo holandskog porekla) je krenulo dublje ka unutrašnjosti zemlje u današnje regione [[Natal]], [[Južnoafrička Republika (Transvaal)|Transvaal]] i [[Slobodna Država Oranje|Slobodnu Državu Oranje]]. Ovi Buri su osnovali dve države: [[Južnoafrička Republika (Transvaal)|Južnoafričku Republiku - Transvaal]] (danas podeljenu na provincije [[Gauteng]], [[Limpopo]], [[Mpumalanga]] i [[North West (Južna Afrika)|North West]]) i [[Slobodna Država Oranje|Slobodnu Državu Oranje]].

Krajem 80-ih postalo je jasno da je održavanje aparthejda nemoguće. Godine [[1991]]. parlament je opozvao rasne zakone i oslobođena je većina političkih zatvorenika. Dvogodišnji pregovori predsednika [[Frederik Viljem de Klerk|Frederika Viljema de Klerka]] i Mandele doveli su do nacrta privremenog ustava koji je izjednačio biračko pravo svih stanovnika Južnoafričke Republike. Prvi slobodni izbori održani su u aprilu [[1994]], a pobedu je odneo Afrički nacionalni kongres. Mandela je izabran za predsednika.

Ukupna dužina granica iznosi 4.862 km.<ref name="CIAWF">{{Cite web|url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/sf.html|title=CIA - The World Fact Book — South Africa}}</ref> Od zapada prema istoku graniči se sa [[Namibija|Namibijom]] (967 km), [[Bocvana|Bocvanom]] (1.840 km), [[Zimbabve]]omZimbabveom (225 km), [[Mozambik]]omMozambikom (491 km) i [[Svazilend]]om (430 km).<ref name="CIAWF"/> Mala država [[Lesoto]] je u potpunosti okružena južnoafričkom teritorijom (909 km).<ref name="CIAWF"/>

Teritorija JAR se može podeliti u tri reljefne celine. Uz obale okeana se nalazi uski pojas nizija širok 20 do 250 km koji se naziva Niski Veld. Niski Veld prema unutrašnjosti prelazi u venac planinskih lanaca koji se naziva Drakensberg, a koji se pruža duž cele obale. Na zapadu i jugu doseže oko 2.000 m nadmorske visine, dok na istoku u predelu [[Drakensberg]]a doseže gotovo 3.500 m. Tu se nalazi i najviši vrh zemlje — [[Njesuti]] visok 3.408 m. Venac planinskih lanaca [[Drakensberg]] sa tri strane okružuje [[Highveld]], centralna suva visoravan većinom prekrivenu [[Pašnjak|pašnjacima]] koja se nalazi na nadmorskoj visini od 900 do 2 000 m. Dužina obalske linije iznosi 2 798 km.<ref name="CIAWF"/> Obala JAR je slabo razuđena, a jedina pogodna prirodna luka se nalazi u zalivu Saldanha severno od [[Cape Town]]a.

[[Datoteka:SouthAfricanNationalAssembly.jpg|thumb|left|250px|Zgrada [[Narodna skupština Južne Afrike|Južne Afrike]] u [[Cape Town]]uTownu]]

Uništavanje životne sredine lošom upotrebom zemljišta i globalnim klimatskim promenama negativno utiče i na poljoprivrednu proizvodnju u zemlji. Južnoafrička Republika je izuzetno ranjiva na klimatske promene i opadanje količine površinskih voda kao posledice klimatskih promena. Neka predviđanja prognoziraju da se količina površinskih voda može smanjiti za 60% do 2070. godine u delovima [[Western Cape]]aCapea.<ref>{{Cite web|url=http://www.alertnet.org/thefacts/reliefresources/114303555233.htm|title=Climate change to create African 'water refugees'}}</ref> Da bi popravila štetu nastalu zbog loše upotrebe zemljišta, vlada JAR podržava plan koji promoviše [[održivi razvoj]] i upotrebu prirodnih resursa.<ref>{{Cite web|url=http://www.fitzpatrick.uct.ac.za/pdf/turpie02.pdf|title=Impacts of Climate Change in South Africa: A Preliminary Analysis of Unmitigated Damage Costs |author =J. Turpie}}</ref>

Južna Afrika je najveći proizvođač [[zlato|zlata]] ([[Vivtvatersrand]], [[Velkom]], [[Klerksdorp]]) na svetu.<ref>Velika enciklopedija geografije, str. 382—383</ref> Osim u proizvodnji zlata, JAR je svetski lider i u proizvodnji [[platina|platine]] ([[Rustenburg]], [[Impala]], [[Krondal]]), [[mangan]]a, [[hrom]]a ([[Rustenburg]] i [[Burgersfort]]) i [[dijamant|dijamanata]] ([[Kimberli]], [[Kofifontejn]]).<ref>Velika enciklopedija geografije, str. 382—383</ref> [[Nafta|Nafte]] rezerve su slabije, ali je bogatstvo [[ugljen|ugljem]] ([[Južnoafrička Republika (Transvaal)|Transvaal]], [[Natal]]) značajno, naročito na istoku države. Preko 50% električne energije dobija se u [[termoelektrana]]ma sagorevanjem uglja iz domaćih ležišta<ref>Davidović, str. 233</ref>. [[Bakar|Bakra]] i [[gvožđe (hemijski element)|rude gvožđa]] ima u [[Kapland]]u i [[Transvaal]]u, a [[olovo|rude olova]] u [[Pofadar]]u, dok se rudnici retkih metala nalaze u [[Namakvalend]]u. U zemlji postoji oko 700 rudnika, a izvoz ruda čini preko 50% ukupnog izvoza JAR.<ref>Davidović, str. 233</ref> [[Rafinerija nafte|Rafinerije]] su smeštene u Durbanu i Kejtaunu.