Zahumlje – razlika između verzija
Nema sažetka izmjene |
Nema sažetka izmjene |
||
| Red 22: | Red 22: | ||
=== Mihajlo Višević === |
=== Mihajlo Višević === |
||
Najstariji poznati vladar Zahumlja bio je [[Mihajlo Višević]] ([[910]]-[[950]]). Bio je protivnik [[Petar Gojniković|Petra Gojnikovića]], koji ga je protjerao na ostrva, a saveznik cara Simeona. Posle pada Petrova dobio je natrag svoju zahumsku oblast. O njegovu držanju za vrijeme teškog ratovanja između Srba i Hrvata s jedne i Bugara s druge strane nema nikakva pomena. Spominje se 925. godine, uz kralja [[Tomislav]]a, kao učesnik na splitskom crkvenom saboru, na kom se raspravljalo o slovenskom bogosluženju u Hrvatskoj i susjedstvu. Po svemu se čini, da Mihajlo je bio zavisan od Tomislava, a Split crkvena metropola ne samo hrvatske, nego i zahumske države. Mihajlo je uzeo italijanski grad Sipont. Nedugo iza toga ušao je u veze s Vizantijom i dobio je otud plemstvo i titulu "antipata", tj . namjesnika. |
Najstariji poznati vladar Zahumlja bio je [[Mihajlo Višević]] ([[910]]-[[950]]). Bio je protivnik [[Petar Gojniković|Petra Gojnikovića]], koji ga je protjerao na ostrva, a saveznik cara Simeona. Posle pada Petrova dobio je natrag svoju zahumsku oblast. O njegovu držanju za vrijeme teškog ratovanja između Srba i Hrvata s jedne i Bugara s druge strane nema nikakva pomena. Spominje se 925. godine, uz kralja [[Tomislav]]a, kao učesnik na splitskom crkvenom saboru, na kom se raspravljalo o slovenskom bogosluženju u Hrvatskoj i susjedstvu. Po svemu se čini, da Mihajlo je bio zavisan od Tomislava, a Split crkvena metropola ne samo hrvatske, nego i zahumske države. Mihajlo je uzeo italijanski grad Sipont. Nedugo iza toga ušao je u veze s Vizantijom i dobio je otud plemstvo i titulu "antipata", tj . namjesnika. |
||
[[Datoteka: Kraljevina Duklja za vrijeme Bodina.gif|thumb|Zahumlje u Dukljanskom kraljevstvu za doba Bodina]] |
|||
=== Kraljevi Duklje === |
|||
Nakon što je Duklja stekla nezavisnost od Vizantije i postala kraljevina, dio te kraljevine postalo je i Zahumlje. |
|||
Na donatorskom natpisu crkve u [[Ston]]u [[dukljansko kraljevstvo|dukljanski kralj]] [[Mihailo|Mihajlo]] [[1080.]] godine sebe titulira:<ref>[http://www.montenegrina.net/pages/pages1/istorija/duklja/natpis_dukljanskog_kralja_mihaila_u_stonu.htm Natpis dukljanskog kralja Mihaila u na crkvi u Stonu (crnogorski)]</ref> |
|||
[[Datoteka:Ktitorski natpis Mihajla u Stonu.jpg|700px|center|]] |
|||
<center>'''''Michaelvs fortiter super rego pacifico c(i)vitates omnes Romanos'''''<br/>'''''Ja Mihailo snažno smirujem i vladam nad svim rimskim gradovima'''''</center> |
|||
=== Miroslav Zavidović === |
=== Miroslav Zavidović === |
||
Od 1180. u Zahumlju je vladao "veliki knez" [[Miroslav Zavidović]], brat [[Stefan Nemanja|Stefana Nemanje]], za koga je bila udata sestra bosanskog [[Kulin|bana Kulina]]. Stoni grad mu je bio [[Blagaj]]. Miroslav je navukao na se prijekore papske kurije i 1181. god. prokletstvo jednog papinog legata, jer je uzeo u zaštitu neretljanske Kačiće, koji su ubili splitskog biskupa Rajnerija, i što je zadržao za se biskupov novac. Sem toga, Miroslav je sprečavao da se urede odnosi i popune mesta u nekadašnjim katedralnim sedištima njegove oblasti. |
Od 1180. u Zahumlju je vladao "veliki knez" [[Miroslav Zavidović]], brat [[Stefan Nemanja|Stefana Nemanje]], za koga je bila udata sestra bosanskog [[Kulin|bana Kulina]]. Stoni grad mu je bio [[Blagaj]]. Miroslav je navukao na se prijekore papske kurije i 1181. god. prokletstvo jednog papinog legata, jer je uzeo u zaštitu neretljanske Kačiće, koji su ubili splitskog biskupa Rajnerija, i što je zadržao za se biskupov novac. Sem toga, Miroslav je sprečavao da se urede odnosi i popune mesta u nekadašnjim katedralnim sedištima njegove oblasti. |
||
| Red 27: | Red 36: | ||
Miroslav i njegov brat Stracimir ratuju 1184. godine sa [[Dubrovnik]]om. Miroslavljeva flota stradala je 18. avgusta kod Poljica, preko puta od malog ostrva Koločepa, a Stracimirov pohod na Korčulu, posle gubitka flote, završio se s potpunim neuspehom. Braća su ponovila napad iduće godine na Dubrovnik samo s kopna, ali i opet bez sreće. U septembru 1186. potpisan je ugovor o miru kojim su Dubrovčani dobili slobodnu trgovinu po raškoj državi, pravo ispaše na Nemanjinom području i iskorišćavanje šume. Humljanima je za to dato pravo slobodnog prometa u Dubrovniku. |
Miroslav i njegov brat Stracimir ratuju 1184. godine sa [[Dubrovnik]]om. Miroslavljeva flota stradala je 18. avgusta kod Poljica, preko puta od malog ostrva Koločepa, a Stracimirov pohod na Korčulu, posle gubitka flote, završio se s potpunim neuspehom. Braća su ponovila napad iduće godine na Dubrovnik samo s kopna, ali i opet bez sreće. U septembru 1186. potpisan je ugovor o miru kojim su Dubrovčani dobili slobodnu trgovinu po raškoj državi, pravo ispaše na Nemanjinom području i iskorišćavanje šume. Humljanima je za to dato pravo slobodnog prometa u Dubrovniku. |
||
Mađarski princ Andrija |
Mađarski princ Andrija 1198 napada na humsku zemlju. Dajući izvjestan poklon manastiru Sv. Krševina u Zadru, 6. maja 1198. god, Andrija pominje svoju pobjedu "kako u Humu, tako i u Raškoj". |
||
Oko 1220 [[Sveti Sava]] smješta Humsku episkopiju u [[Ston]], na periferiji kraljevine, ali očevidno sa ciljem da suzbije katoličku vjeru koja se širila sa područja kotorske i dubrovačke biskupije. |
Oko 1220 [[Sveti Sava]] smješta Humsku episkopiju u [[Ston]], na periferiji kraljevine, ali očevidno sa ciljem da suzbije katoličku vjeru koja se širila sa područja kotorske i dubrovačke biskupije. |
||
=== Naslednici kneza Miroslava === |
|||
Naslednik kneza Miroslava, knez Petar (1198-1227.), bio 1223. god. izabran za splitskog kneza i uveden u tu dužnost od splitetskog građanstva i pored vrlo ogorčenog otpora od strane katoličnog sveštenstva. Kao splitetski knez on je dugo oštro vodio borbu sa hrvatskim brastvom Šubića. Poznat kao borben, ratovao je i sa kraljem [[Stevanom I Prvovenčanim]] i u tom ratovanju je rđavo prošao, izgubivši svu oblast na lijevoj obali [[Neretva|Neretve]]. |
Naslednik kneza Miroslava, '''knez Petar''' (1198-1227.), bio 1223. god. izabran za splitskog kneza i uveden u tu dužnost od splitetskog građanstva i pored vrlo ogorčenog otpora od strane katoličnog sveštenstva. Kao splitetski knez on je dugo oštro vodio borbu sa hrvatskim brastvom Šubića. Poznat kao borben, ratovao je i sa kraljem [[Stefan Nemanjić|Stevanom I Prvovenčanim]] i u tom ratovanju je rđavo prošao, izgubivši svu oblast na lijevoj obali [[Neretva|Neretve]]. |
||
Oko 1238. godine Mađari u borbama sa bosanskim banom [[Matej Ninoslav|Ninislavom]] postigoše izvesne uspjehe u Zahumlju i Zapadnim Stranama, ali prave, središnje Bosne nisu mogli osvojiti. |
Oko 1238. godine Mađari u borbama sa bosanskim banom [[Matej Ninoslav|Ninislavom]] postigoše izvesne uspjehe u Zahumlju i Zapadnim Stranama, ali prave, središnje Bosne nisu mogli osvojiti. |
||
Petra je zamijenio knez Andrija koji se spominje, zajedno sa bosanskim banom Ninoslavom 1242. kao saveznik Splićana, u sukobima hrvatske vlastele. |
Petra je zamijenio '''knez Andrija''' koji se spominje, zajedno sa bosanskim banom Ninoslavom 1242. kao saveznik Splićana, u sukobima hrvatske vlastele. |
||
Andrijin sin Radoslav se 1254 pridružio savezu Bugara i Dubrovčana protiv Srbije. |
Andrijin sin '''knez Radoslav''' se 1254 pridružio savezu Bugara i Dubrovčana protiv Srbije. |
||
Od 10. aprila 1318. god. počeo je [[Mladen II Šubić]] da se zove, uz sve dotadašnje titule, još i "glavnim gospodarom humske zemlje". Srpski kralj [[Milutin Nemanjić|Milutin]] se, u istom duhu borbe, prozva "kraljem Hrvatske". U ratu koji se vodio 1318/9. god. ban Mladen II je rđavo prošao i dobio je mir tek posredstvom Dubrovčana, pošto je morao dati taoce i među njima i rođenog brata, omiškog kneza Grgura. |
|||
=== Stjepan II Kotromanić === |
=== Stjepan II Kotromanić === |
||
[[Stjepan II Kotromanić]] je, za vreme prestonih borbi u Srbiji nastalih nakon smrti kralja [[Milutin Nemanjić|Milutin]]a, osvojio od Srbije gotovo cijelo humsko područje i dao Bosni širok izlaz na more. To osvajanje upotpunio je posle i u neretljanskoj krajini, iskoristivši katastrofu Mladena Šubića. |
[[Stjepan II Kotromanić]] je, za vreme prestonih borbi u Srbiji 1322-1324. godine nastalih nakon smrti kralja [[Milutin Nemanjić|Milutin]]a, osvojio od Srbije gotovo cijelo humsko područje i dao Bosni širok izlaz na more. Petar Toljenović mu se pokušao suprotstaviti u Zahumlju, ali u toj borbi je poražen i zarobljen, poslije čega je, po Stjepanovom naređenju, vezan za konja i bačen u klisuru. To osvajanje upotpunio je posle i u neretljanskoj krajini, iskoristivši katastrofu Mladena II Šubića. |
||
1324-1326 Srpski gospodari iz Huma prešli su delimično pod vlast bosanskog bana, a delimično su se povukli na susjedno trebinjsko područje. Borbe na granici pretvorile su se u četovanje. Do mira je najzad došlo 26. marta 1326, a Brajka Branivojevića Dubrovčani su umorili glađu. |
|||
Procjenivši da je [[Stefan Dečanski]] zauzet na jugu kraljevine Srbije, Stjepan II nastavlja širenje u Travuniju i Polimlje, ali ga mladi Dušan poražava 1329. godine, kada je i sam Stjepan II jedva izvukao živu glavu. Kako mu je u borbi ubijen konj, svog konja mu je ustupio [[Hrvatinići|Vuk Vukoslavić]]. |
|||
Od 1324-1328. god. Srbija nije preduzimala ništa, da povrati izgubljeno humsko područje. Car Dušan je s toga 22. januara 1333. konačno prodao Ston Dubrovčanima. Dao im je i jedan dio primorja do dubrovačke međe i Posrednicu ''kako optječe Neretva do mora''. Za episkopsku crkvu odredila je Republika već 22. avgusta 1335. god. katoličkog sveštenika, a 1349. dovela je franjevce u to mesto. |
|||
Dušan je bio voljan da se izmiri s banom, ali pod uslovom da mu ovaj vrati Hum. Nudio je i pravnu raspravu, što je prvi put u istoriji ovih krajeva da su vladari bili voljni jedan teritorijalni spor rješavati ne oružjem, nego pravnom raspravom. Kad je Stjepan II odbio, u jesen 1350. god., pored svih mletačkih nastojanja da se postigne sporazum, izbio je rat između Srbije i Bosne. Povod su dali Bosanci. Oni su češće pravili ispade na granici i vršili pljačke, od kojih je jedan upad u Konavlje, pred Božić 1349. god., bio većeg obima. Ban Stjepan II povukao se u planine, a Dušan je prodro do Bobovca. Zbog napada Vizantije, Dušan se povukao. |
|||
Stjepan Konstantin je bio knez Zahumlja i naslednik Srpskog prestola 1323. Jovan Uglješa, potomak [[Srbija|Srpske]] kuće [[Mrnjavčevići|Mrnjavčevića]] je vladao Zahumljem od [[1370]]. do svoje smrti, [[1404]]. godine. [[Sandalj Hranić Kosača]], knez Zahumlja i jedan od Vojvoda [[Sveti Sava|Svetog Save]] je postao Veliki Vojvoda [[Bosna|Bosne]] do svoje smrti [[1435]]. Sledio ga je [[Stjepan Vukčić Kosača]] za Velikog Vojvodu i kneza Zahumlja do njegove smrti [[1466]]. |
Stjepan Konstantin je bio knez Zahumlja i naslednik Srpskog prestola 1323. Jovan Uglješa, potomak [[Srbija|Srpske]] kuće [[Mrnjavčevići|Mrnjavčevića]] je vladao Zahumljem od [[1370]]. do svoje smrti, [[1404]]. godine. [[Sandalj Hranić Kosača]], knez Zahumlja i jedan od Vojvoda [[Sveti Sava|Svetog Save]] je postao Veliki Vojvoda [[Bosna|Bosne]] do svoje smrti [[1435]]. Sledio ga je [[Stjepan Vukčić Kosača]] za Velikog Vojvodu i kneza Zahumlja do njegove smrti [[1466]]. |
||
== Literatura == |
|||
* [[Nada Klaić]], Zagreb : Eminex, 1994. -Srednjovjekovna Bosna |
|||
* Vjekoslav Klaić, Poviest Bosne |
|||
* [[Sima Ćirković]], Beograd 1964 -Istorija srednjovjekovne bosanske države |
|||
* [[Vladimir Ćorović]], Beograd, novembar 2001 - Istorija srpskog naroda |
|||
== Reference == |
== Reference == |
||
Verzija na datum 30 januar 2017 u 13:58
Za ostale upotrebe, v. Hum (razvrstavanje).
Zahumlje (kasnije Hum) je bila južnoslovenska srednjovekovna kneževina koja je obuhvatala južnu Dalmaciju i delove Bosne i Hercegovine do 10. veka.
Porfirogenit piše da su Srbi u 7. veku naselili druge delove južne Dalmacije, Travuniju i Paganiju.
Oni koji sada tamo žive u Zahumlju, Srbi su iz vremena onog kneza koji je tražio zaštitu u imperatora Heraklija. Oni su nazvani Zahumljani zbog takozvanog brda Hum i zaista u jeziku Slavena »Zahlumi« znači »iza brda«...[1]
– Konstantin Porfirogenit VII, „O upravljanju Carstvu“
Početkom 10. veka, Zahumlje je bilo u sastavu Raške države kneza Časlava Klonimirovića. Hum je pripojen Bosni 1326. godine.[2]
Župe u Humu
- Dabar oko Dabarskog polja
- Dubrava sa Počiteljom kao administrativno-upravnim centrom župe.
- Luka je obuhvatala močvarni kraj sa obje strane rijeke Neretve, od donje Bregave i Trebižata do mora.
- Podgorje na području Nevesinja
- Popovo na zapadnom dijelu Popova polja
- Primorje je obalni dio od Stona do Neretve.
- Žaba obuhvaća planinu Žabu, čiji se izduženi hrbat u pravcu istok–zapad od zapadnog kraja Popovog polja do delte rijeke Neretve
Nikolići su najznačajnija vlasteoska porodica u župi Žabi i direktni su potomci humskog kneza Andrije (1214.–1217.), koji je početkom XIII. stoljeća, pri raspadu Humske države, pod svojom vlašću zadržao Popovo zajedno sa Primorjem i Žabom.
Vladari Zahumlja
Mihajlo Višević
Najstariji poznati vladar Zahumlja bio je Mihajlo Višević (910-950). Bio je protivnik Petra Gojnikovića, koji ga je protjerao na ostrva, a saveznik cara Simeona. Posle pada Petrova dobio je natrag svoju zahumsku oblast. O njegovu držanju za vrijeme teškog ratovanja između Srba i Hrvata s jedne i Bugara s druge strane nema nikakva pomena. Spominje se 925. godine, uz kralja Tomislava, kao učesnik na splitskom crkvenom saboru, na kom se raspravljalo o slovenskom bogosluženju u Hrvatskoj i susjedstvu. Po svemu se čini, da Mihajlo je bio zavisan od Tomislava, a Split crkvena metropola ne samo hrvatske, nego i zahumske države. Mihajlo je uzeo italijanski grad Sipont. Nedugo iza toga ušao je u veze s Vizantijom i dobio je otud plemstvo i titulu "antipata", tj . namjesnika.
Kraljevi Duklje
Nakon što je Duklja stekla nezavisnost od Vizantije i postala kraljevina, dio te kraljevine postalo je i Zahumlje.
Na donatorskom natpisu crkve u Stonu dukljanski kralj Mihajlo 1080. godine sebe titulira:[3]
Ja Mihailo snažno smirujem i vladam nad svim rimskim gradovima
Miroslav Zavidović
Od 1180. u Zahumlju je vladao "veliki knez" Miroslav Zavidović, brat Stefana Nemanje, za koga je bila udata sestra bosanskog bana Kulina. Stoni grad mu je bio Blagaj. Miroslav je navukao na se prijekore papske kurije i 1181. god. prokletstvo jednog papinog legata, jer je uzeo u zaštitu neretljanske Kačiće, koji su ubili splitskog biskupa Rajnerija, i što je zadržao za se biskupov novac. Sem toga, Miroslav je sprečavao da se urede odnosi i popune mesta u nekadašnjim katedralnim sedištima njegove oblasti.
Miroslav i njegov brat Stracimir ratuju 1184. godine sa Dubrovnikom. Miroslavljeva flota stradala je 18. avgusta kod Poljica, preko puta od malog ostrva Koločepa, a Stracimirov pohod na Korčulu, posle gubitka flote, završio se s potpunim neuspehom. Braća su ponovila napad iduće godine na Dubrovnik samo s kopna, ali i opet bez sreće. U septembru 1186. potpisan je ugovor o miru kojim su Dubrovčani dobili slobodnu trgovinu po raškoj državi, pravo ispaše na Nemanjinom području i iskorišćavanje šume. Humljanima je za to dato pravo slobodnog prometa u Dubrovniku.
Mađarski princ Andrija 1198 napada na humsku zemlju. Dajući izvjestan poklon manastiru Sv. Krševina u Zadru, 6. maja 1198. god, Andrija pominje svoju pobjedu "kako u Humu, tako i u Raškoj".
Oko 1220 Sveti Sava smješta Humsku episkopiju u Ston, na periferiji kraljevine, ali očevidno sa ciljem da suzbije katoličku vjeru koja se širila sa područja kotorske i dubrovačke biskupije.
Naslednici kneza Miroslava
Naslednik kneza Miroslava, knez Petar (1198-1227.), bio 1223. god. izabran za splitskog kneza i uveden u tu dužnost od splitetskog građanstva i pored vrlo ogorčenog otpora od strane katoličnog sveštenstva. Kao splitetski knez on je dugo oštro vodio borbu sa hrvatskim brastvom Šubića. Poznat kao borben, ratovao je i sa kraljem Stevanom I Prvovenčanim i u tom ratovanju je rđavo prošao, izgubivši svu oblast na lijevoj obali Neretve.
Oko 1238. godine Mađari u borbama sa bosanskim banom Ninislavom postigoše izvesne uspjehe u Zahumlju i Zapadnim Stranama, ali prave, središnje Bosne nisu mogli osvojiti.
Petra je zamijenio knez Andrija koji se spominje, zajedno sa bosanskim banom Ninoslavom 1242. kao saveznik Splićana, u sukobima hrvatske vlastele.
Andrijin sin knez Radoslav se 1254 pridružio savezu Bugara i Dubrovčana protiv Srbije.
Od 10. aprila 1318. god. počeo je Mladen II Šubić da se zove, uz sve dotadašnje titule, još i "glavnim gospodarom humske zemlje". Srpski kralj Milutin se, u istom duhu borbe, prozva "kraljem Hrvatske". U ratu koji se vodio 1318/9. god. ban Mladen II je rđavo prošao i dobio je mir tek posredstvom Dubrovčana, pošto je morao dati taoce i među njima i rođenog brata, omiškog kneza Grgura.
Stjepan II Kotromanić
Stjepan II Kotromanić je, za vreme prestonih borbi u Srbiji 1322-1324. godine nastalih nakon smrti kralja Milutina, osvojio od Srbije gotovo cijelo humsko područje i dao Bosni širok izlaz na more. Petar Toljenović mu se pokušao suprotstaviti u Zahumlju, ali u toj borbi je poražen i zarobljen, poslije čega je, po Stjepanovom naređenju, vezan za konja i bačen u klisuru. To osvajanje upotpunio je posle i u neretljanskoj krajini, iskoristivši katastrofu Mladena II Šubića.
1324-1326 Srpski gospodari iz Huma prešli su delimično pod vlast bosanskog bana, a delimično su se povukli na susjedno trebinjsko područje. Borbe na granici pretvorile su se u četovanje. Do mira je najzad došlo 26. marta 1326, a Brajka Branivojevića Dubrovčani su umorili glađu.
Procjenivši da je Stefan Dečanski zauzet na jugu kraljevine Srbije, Stjepan II nastavlja širenje u Travuniju i Polimlje, ali ga mladi Dušan poražava 1329. godine, kada je i sam Stjepan II jedva izvukao živu glavu. Kako mu je u borbi ubijen konj, svog konja mu je ustupio Vuk Vukoslavić.
Od 1324-1328. god. Srbija nije preduzimala ništa, da povrati izgubljeno humsko područje. Car Dušan je s toga 22. januara 1333. konačno prodao Ston Dubrovčanima. Dao im je i jedan dio primorja do dubrovačke međe i Posrednicu kako optječe Neretva do mora. Za episkopsku crkvu odredila je Republika već 22. avgusta 1335. god. katoličkog sveštenika, a 1349. dovela je franjevce u to mesto.
Dušan je bio voljan da se izmiri s banom, ali pod uslovom da mu ovaj vrati Hum. Nudio je i pravnu raspravu, što je prvi put u istoriji ovih krajeva da su vladari bili voljni jedan teritorijalni spor rješavati ne oružjem, nego pravnom raspravom. Kad je Stjepan II odbio, u jesen 1350. god., pored svih mletačkih nastojanja da se postigne sporazum, izbio je rat između Srbije i Bosne. Povod su dali Bosanci. Oni su češće pravili ispade na granici i vršili pljačke, od kojih je jedan upad u Konavlje, pred Božić 1349. god., bio većeg obima. Ban Stjepan II povukao se u planine, a Dušan je prodro do Bobovca. Zbog napada Vizantije, Dušan se povukao.
Stjepan Konstantin je bio knez Zahumlja i naslednik Srpskog prestola 1323. Jovan Uglješa, potomak Srpske kuće Mrnjavčevića je vladao Zahumljem od 1370. do svoje smrti, 1404. godine. Sandalj Hranić Kosača, knez Zahumlja i jedan od Vojvoda Svetog Save je postao Veliki Vojvoda Bosne do svoje smrti 1435. Sledio ga je Stjepan Vukčić Kosača za Velikog Vojvodu i kneza Zahumlja do njegove smrti 1466.
Literatura
- Nada Klaić, Zagreb : Eminex, 1994. -Srednjovjekovna Bosna
- Vjekoslav Klaić, Poviest Bosne
- Sima Ćirković, Beograd 1964 -Istorija srednjovjekovne bosanske države
- Vladimir Ćorović, Beograd, novembar 2001 - Istorija srpskog naroda
Reference
- ↑ http://montenegrina.net/pages/pages1/istorija/duklja/de_administrando_imperio.htm
- ↑ John V. A. Fine, The Late Medieval Balkans: A Critical Survey from the Late Twelfth Century to the Ottoman Conquest (p. 19), The University of Michigan Press, 2009.
- ↑ Natpis dukljanskog kralja Mihaila u na crkvi u Stonu (crnogorski)