Amonijev nitrat – razlika između verzija

Amonijev nitrat
	Amonijum nitrat
Identifikacija
CAS registarski broj	6484-52-2
ChemSpider	21511
UNII	T8YA51M7Y6
RTECS registarski broj toksičnosti	BR9050000
Jmol-3D slike	Slika 1
SMILES
	[O-][N+]([O-])=O.[NH4+]
InChI
	InChI=1S/NO3.H3N/c2-1(3)4;/h;1H3/q-1;/p+1 ; Kod: DVARTQFDIMZBAA-UHFFFAOYSA-O InChI=1/NO3.H3N/c2-1(3)4;/h;1H3/q-1;/p+1; Kod: DVARTQFDIMZBAA-IKLDFBCSAH
Svojstva
Molekulska formula	(NH4)(NO3)
Molarna masa	80.052 g/mol
Agregatno stanje	bela čvrsta materija
Gustina	1.725 g/cm3 (20 °C)
Tačka topljenja	169.6 °C
Tačka ključanja	aproks. 210 °C razlaže se
Rastvorljivost u vodi	118 g/100 ml (0 °C); 150 g/100 ml (20 °C); 297 g/100 ml (40 °C); 410 g/100 ml (60 °C); 576 g/100 ml (80 °C); 1024 g/100 ml (100 °C)
Struktura
Kristalna rešetka/struktura	trigonalna
Podaci o eksplozivu
Osetljivost na šok	veoma niska
Osetljivost na trenje	veoma niska
Eksplozivna brzina	5270 m/s
Opasnost
Podaci o bezbednosti prilikom rukovanja (MSDS)	ICSC 0216
EU-indeks	nije na listi
Opasnost u toku rada	Eksploziv
NFPA 704	0 2 3
LD50	2085–5300 mg/kg (oralno kod pacova, miševa)
Srodna jedinjenja
Drugi anjoni	Amonijum nitrit
Drugi katjoni	Natrijum nitrat; Kalijum nitrat; Hidroksilamonijum nitrat
Srodna jedinjenja	Amonijum perhlorat
	(šta je ovo?) (verifikuj) ; Ukoliko nije drugačije napomenuto, podaci se odnose na standardno stanje (25 °C, 100 kPa) materijala
	Infobox references

Interaktivna pretraga historije

← Starija izmjena Novija izmjena →

Uklonjeni sadržaj Dodani sadržaj

VizualnoWikitekst

U redovima

Verzija na datum 14 april 2014 u 03:17

Amonijev nitrat (NH₄NO₃, amonijeva salitra) amonijeva je sol dušične kiseline. Dolazi u obliku prozirnih kristala ili bijelog praha. Koristi se u poljoprivredi kao dušikom bogato umjetno gnojivo, kao oksidans u eksplozivima, te za postizanje niskih temperatura.

Kristalne faze

Kristalno uređenje amonijevog nitrata mijenja se u ovisnosti o tlaku i temperaturi. Određene su slijedeće kristalne faze:

Sistem	Temperatura (°C)	Faza	Promjena volumena (%)
-	> 169.6	tekuća	-
I	169.6 do 125.2	kubična	+2.1
II	125.2 do 84.2	tetragonska	-1.3
III	84.2 do 32.3	α-rombska	+3.6
IV	32.3 do −16.8	β-rombska	−2.9
V	−16.8	tetragonska	-

Dobivanje

Procesi od kojih se sastoji industrijska proizvodnja amonijevog nitrata, mada kemijski jednostavni, tehnološki su prilično izazovni. Kiselinsko-bazna reakcija amonijaka s dušičnom kiselinom daje otopinu amonijevog nitrata:^[4]

HNO₃(aq) + NH₃(g) → NH₄NO₃(aq)

U industrijskoj proizvodnji ovaj proces se izvodi miješanjem bezvodnog amonijaka i koncentrirane dušične kiseline. Reakcija je burna i vrlo egzotermna. Nakon što je nastala otopina, obično koncentracije od oko 83%, višak vode se otparava i dobiva se otopina amonijevog nitrata koncentracije 95% do 99,9%, ovisno o čistoći. Od dobivene otopine se u tornjevima za raspršivanje rade granule amonijevog nitrata koje su tipičan komercijalni oblik ove kemikalije.
Haberov proces koristi dušik i vodik za proizvodnju amonijaka, dio kojega se može oksidirati u dušičnu kiselinu te s preostalim amonijakom dati amonijev nitrat.

Amonijev nitrat se također može dobiti iz otopina amonijevih i nitratnih soli:

(NH₄)₂SO₄ + 2 NaNO₃ → Na₂SO₄ + 2 NH₄NO₃

Ca(NO₃)₂ + (NH₄)₂SO₄ → 2 NH₄NO₃ + CaSO₄

Natrijev sulfat se uklanja snižavanjem temperature smjese - budući da je slabije topljiv u vodi od amonijevog nitrata on se taloži i uklanja filtracijom. Kalcijev sulfat je prilično netopljiv, čak i na sobnoj temperaturi.

Reference

↑ Hettne KM, Williams AJ, van Mulligen EM, Kleinjans J, Tkachenko V, Kors JA. (2010). „Automatic vs. manual curation of a multi-source chemical dictionary: the impact on text mining”. J Cheminform 2 (1): 3. DOI:10.1186/1758-2946-2-3. PMID 20331846. edit
↑ Pradyot Patnaik. Handbook of Inorganic Chemicals. McGraw-Hill, 2002, ISBN 0-07-049439-8
↑ Martel, B.; Cassidy, K. (2004). Chemical Risk Analysis: A Practical Handbook. Butterworth–Heinemann. str. 362. ISBN 1-903996-65-1.
↑ http://www.google.com/patents/pdf/Process_of_producing_concentrated_soluti.pdf?id=XronAAAAEBAJ&output=pdf&sig=ACfU3U0iYFRDUxltKLaVind-3wwP_JYPxg

Spoljašnje veze

Portal Hemija

[1] Hettne KM, Williams AJ, van Mulligen EM, Kleinjans J, Tkachenko V, Kors JA. (2010). „Automatic vs. manual curation of a multi-source chemical dictionary: the impact on text mining”. J Cheminform 2 (1): 3. DOI:10.1186/1758-2946-2-3. PMID 20331846. edit

[2] Pradyot Patnaik. Handbook of Inorganic Chemicals. McGraw-Hill, 2002, ISBN 0-07-049439-8

[3] Martel, B.; Cassidy, K. (2004). Chemical Risk Analysis: A Practical Handbook. Butterworth–Heinemann. str. 362. ISBN 1-903996-65-1.

[4] ttp://www.google.com/patents/pdf/Process_of_producing_concentrated_soluti.pdf?id=XronAAAAEBAJ&output=pdf&sig=ACfU3U0iYFRDUxltKLaVind-3wwP_JYPxg

[1]

[2]

[3]

[4]

@@ Red 1: / Red 1: @@
+{{chembox-lat
-{| class="toccolours" border="1"  style="float: right; clear: right; margin: 0 0 1em 1em; "
+| verifiedrevid = 451628689
-| align="center" colspan="2" size="12pt" bgcolor="#cccccc"|'''<big>Amonijev nitrat<big>'''
+|   ImageFileL1 = Ammonium_Nitrate.jpg
-|-
+|   ImageFileR1 = Ammonium-nitrate-2D.png
-| align="center" colspan="2" bgcolor="#ffffff" |[[Datoteka:Dusičnan amonný.PNG|300px]]
+|   ImageName = Ammonium nitrates
-|-
+|   ImageFile1 = Ammonium-nitrate-xtal-3D-balls-A.png
-| align="center" colspan="2" bgcolor="#cccccc" |'''Strukturna formula'''
+|   IUPACName = Amonijum nitrat
-|-
+| Section1 = {{Chembox Identifiers-lat
-| align="center" colspan="2" bgcolor="#ffffff" |[[Datoteka:Ammonium-nitrate-2D.png|300px]]
+|  Abbreviations =
-|-
+| verifiedrevid = 401800440
-| align="center" colspan="2" bgcolor="#cccccc" |'''Model strukture'''
+| ChemSpiderID_Ref = {{chemspidercite|correct|chemspider}}
-|-
+| ChemSpiderID = 21511
-|align="center" colspan="2" bgcolor="#ffffff" |[[Datoteka:Ammonium-nitrate-xtal-3D-balls-A.png|300px]]
+| UNII_Ref = {{fdacite|correct|FDA}}
-|-
+| UNII = T8YA51M7Y6
-| align="center" colspan="2" bgcolor="#cccccc" |'''Ime i oznaka'''
+| InChI = 1/NO3.H3N/c2-1(3)4;/h;1H3/q-1;/p+1
-|-
+| InChIKey = DVARTQFDIMZBAA-IKLDFBCSAH
-| [[IUPAC nomenklatura|Sistemsko ime]]
+| SMILES = [O-][N+]([O-])=O.[NH4+]
-| Amonijev nitrat
+| StdInChI_Ref = {{stdinchicite|correct|chemspider}}
-|-
+| StdInChI = 1S/NO3.H3N/c2-1(3)4;/h;1H3/q-1;/p+1
-| valign="top"|[[Kemijska formula|Molekulska formula]]
+| StdInChIKey_Ref = {{stdinchicite|correct|chemspider}}
-| [[dušik|N]]H<sub>4</sub>[[dušik|N]][[kisik|O]]<sub>3</sub>
+| StdInChIKey = DVARTQFDIMZBAA-UHFFFAOYSA-O
-|-
+| CASNo = 6484-52-2
-| valign="top"|[[CAS registarski broj|CAS broj]]
+| CASNo_Ref = {{cascite|correct|CAS}}
-| 6484-52-2
+| RTECS = BR9050000
-|-
+  }}
-| align="center" colspan="2" bgcolor="#cccccc" |'''Svojstva'''
+| Section2 = {{Chembox Properties-lat
-|-
+|   Formula = (NH<sub>4</sub>)(NO<sub>3</sub>)
-| valign="top"|[[Molarna masa]]
+|   MolarMass = 80.052 -{g/mol}-
-| 80,043 [[gram|g]]/[[mol (mjerna jedinica)|mol]]
+|   Appearance = bela čvrsta materija
-|-
+|   Density = 1.725 -{g/cm<sup>3</sup> (20 °C)}-
-| valign="top"|Izgled
+|   Solubility = 118 -{g/100 ml (0 °C)}-<br/>150 -{g/100 ml (20 °C)}-<br/>297 -{g/100 ml (40 °C)}-<br/>410 -{g/100 ml (60 °C)}-<br/>576 -{g/100 ml (80 °C)}-<br/>1024 -{g/100 ml (100 °C)}-<ref>-{Pradyot Patnaik. ''Handbook of Inorganic Chemicals''. McGraw-Hill, 2002, ISBN 0-07-049439-8}-</ref>
-| bijeli kristali
+|   MeltingPt = 169.6 °-{C}-
-|-
+|   BoilingPt = ''aproks.'' 210 °-{C}- razlaže se
-| [[Gustoća]]
+  }}
-| 1,725 [[gram po litri|g/L]]
+| Section3 = {{Chembox Structure-lat
-|-
+|   Coordination =
-| [[Talište]]
+|   CrystalStruct = [[Romboedarska kristalna sistema|trigonalna]]
-| 169,6 °C
+  }}
-|-
+| Section6 = {{Chembox Explosive-lat
-| [[Vrelište]]
+| ShockSens = veoma niska
-| oko 210 °C (razgradnja)
+| FrictionSens = veoma niska
-|-
+| ExplosiveV = 5270 [[Metar u sekundi|-{m/s}-]]
-|   Topljivost u vodi
+| REFactor = }}
-|118 g/100 ml (0 °C)<br/>150 g/100 ml (20 °C)<br/>297 g/100 ml (40 °C)<br/>410 g/100 ml (60 °C)<br/>576 g/100 ml (80 °C)<br/>1024 g/100 ml (100 °C) <ref>Pradyot Patnaik. ''Handbook of Inorganic Chemicals''. McGraw-Hill, 2002, ISBN 0070494398</ref>
+| Section7 = {{Chembox Hazards-lat
-|-
+|   ExternalMSDS = [http://www.inchem.org/documents/icsc/icsc/eics0216.htm -{ICSC 0216}-]
-| align="center" colspan="2" bgcolor="#cccccc" |'''Podaci o eksplozivnosti'''
+|   EUIndex = nije na listi
-|-
+|   MainHazards = Eksploziv
-| Osjetljivost na udar
+|   NFPA-H = 2
-| Vrlo mala
+|   NFPA-F = 0
-|-
+|   NFPA-R = 3
-| Osjetljivost na trenje
+|   NFPA-O = -{OX}-
-| Vrlo mala
+|   LD50 =  2085–5300 -{mg/kg}- (oralno kod pacova, miševa)<ref>{{cite book |author=Martel, B.; Cassidy, K. |title=Chemical Risk Analysis: A Practical Handbook |publisher=Butterworth–Heinemann |year=2004 |pages=362 |isbn=1-903996-65-1}}</ref>
-|-
+  }}
-| Eksplozivna brzina
+| Section8 = {{Chembox Related-lat
-| 5270 m/s
+|   OtherAnions = [[Amonijum nitrit]]
-|-
+|   OtherCations = [[Natrijum nitrat]]<br/>[[Kalijum nitrat]]<br/>[[Hidroksilamonijum nitrat]]
-|}
+|   OtherCpds = [[Amonijum perhlorat]]
+  }}
+}}
 '''Amonijev nitrat''' (NH<sub>4</sub>NO<sub>3</sub>, amonijeva salitra) amonijeva je sol [[dušična kiselina|dušične kiseline]]. Dolazi u obliku prozirnih [[kristal]]a ili bijelog praha. Koristi se u [[Poljoprivreda|poljoprivredi]] kao [[dušik]]om bogato umjetno [[gnojivo]], kao oksidans u [[eksploziv]]ima, te za postizanje niskih temperatura.
@@ Red 103: / Red 105: @@
 Procesi od kojih se sastoji industrijska proizvodnja amonijevog nitrata, mada kemijski jednostavni, tehnološki su prilično izazovni. Kiselinsko-bazna reakcija [[amonijak]]a s [[dušična kiselina|dušičnom kiselinom]] daje otopinu amonijevog nitrata:<ref>http://www.google.com/patents/pdf/Process_of_producing_concentrated_soluti.pdf?id=XronAAAAEBAJ&output=pdf&sig=ACfU3U0iYFRDUxltKLaVind-3wwP_JYPxg</ref>
 :::HNO<sub>3</sub>(aq) + NH<sub>3</sub>(g) → NH<sub>4</sub>NO<sub>3</sub>(aq)
 U industrijskoj proizvodnji ovaj proces se izvodi miješanjem bezvodnog [[amonijak]]a i koncentrirane [[dušična kiselina|dušične kiseline]]. Reakcija je burna i vrlo egzotermna. Nakon što je nastala otopina, obično koncentracije od oko 83%, višak vode se otparava i dobiva se otopina amonijevog nitrata koncentracije 95% do 99,9%, ovisno o čistoći. Od dobivene otopine se u tornjevima za raspršivanje rade granule amonijevog nitrata koje su tipičan komercijalni oblik ove kemikalije.<br>
-[[Haberov proces]] koristi [[dušik]] i [[vodik]] za proizvodnju [[amonijak]]a, dio kojega se može oksidirati u [[dušična kiselina|dušičnu kiselinu]] te s preostalim [[amonijak]]om dati amonijev nitrat.<br>
+[[Haberov proces]] koristi [[dušik]] i [[vodik]] za proizvodnju [[amonijak]]a, dio kojega se može oksidirati u [[dušična kiselina|dušičnu kiselinu]] te s preostalim [[amonijak]]om dati amonijev nitrat.
 Amonijev nitrat se također može dobiti iz otopina amonijevih i [[nitrat]]nih soli:
 :::(NH<sub>4</sub>)<sub>2</sub>SO<sub>4</sub> + 2 NaNO<sub>3</sub> &rarr; Na<sub>2</sub>SO<sub>4</sub> + 2 NH<sub>4</sub>NO<sub>3</sub>
@@ Red 110: / Red 114: @@
 Natrijev sulfat se uklanja snižavanjem temperature smjese - budući da je slabije topljiv u vodi od amonijevog nitrata on se taloži i uklanja filtracijom. Kalcijev sulfat je prilično netopljiv, čak i na sobnoj temperaturi.
-==Izvori==
+==Reference==
-{{Izvori}}
+{{reflist|2}}
+==Spoljašnje veze==
-{{Commonscat|Ammonium nitrate}}
+{{Portal-lat|Hemija}}
+* {{ICSC|0216|02}}
+* [http://www.hse.gov.uk/pubns/indg230.pdf Skladištenje i rukovanje amonijum nitratom]
-[[Kategorija:Soli]]
+[[Kategorija:Amonijum jedinjenja]]
 [[Kategorija:Nitrati]]
+[[Kategorija:Eksplozivne hemikalije]]
+[[Kategorija:Metabolizam azota]]
+[[Kategorija:Neorganska đubriva]]
+[[Kategorija:Oksidaciono sredstvo]]
+[[Kategorija:Pirotehnički oksidansi]]

Amonijev nitrat – razlika između verzija

Verzija na datum 14 april 2014 u 03:17

Sadržaj

Kristalne faze

Dobivanje

Reference

Spoljašnje veze

Navigacija

Amonijev nitrat – razlika između verzija

Verzija na datum 14 april 2014 u 03:17

Kristalne faze

Dobivanje

Reference

Spoljašnje veze

Navigacija

Pretraga