Oksidans – razlika između verzija
Prijeđi na navigaciju
Prijeđi na pretragu
Uklonjeni sadržaj Dodani sadržaj
m Fix |
Nema sažetka izmjene |
||
| Red 1: | Red 1: | ||
[[Datoteka:Hazard O.svg|right|thumb|125px|Simbol za hemijske hazarde [[Evropska Unija|Evropske Unije]] za oksidacione agense]] |
|||
'''Oksidans''' je materija koja prima [[elektron]]e i time [[Oksidacija|oksidira]] druge materije. Oksidans se uvijek reducira u reakciji. |
|||
[[Datoteka:Dangclass5 1.png|thumb|125px|Natpis za oksidacione agense]] |
|||
'''Oksidacioni agens''' (''oksidans'', ''oksidizer'') se može definisati kao supstanca koja uklanja [[elektron]]e sa nekog drugog reaktanta u [[redoks]] [[hemijska reakcija|hemijskoj reakciji]].<ref name=Ullmann>{{Ullmann}}</ref> Oksidacioni agens se [[Redoks|redukuje]] preuzimanjem elektrona na sebe, dok se [[reduktans]] oksiduje dajući elektrone. [[Kiseonik]] je dobar primer oksidacionog agensa među mnogobrojnim drugim jedinjenjima.<ref>{{Cite book |last=Hudlický |first=Miloš |title=Reductions in Organic Chemistry |publisher=American Chemical Society |year=1996 |location=Washington, D.C.|pages=429|isbn=0-8412-3344-6}}</ref><ref>{{Cite book |last=Hudlický |first=Miloš |title=Oxidations in Organic Chemistry |publisher=American Chemical Society |year=1990|location=Washington, D.C.|pages=456|isbn=0-8412-1780-7}}</ref> |
|||
== Najpoznatiji oksidansi == |
|||
* [[Manganov dioksid]] (MnO<sub>2</sub>) |
|||
== Primeri oksidacije == |
|||
* [[Kalijum permanganat|Kalijev permanganat]] (KMnO<sub>4</sub>) |
|||
Formiranje gvožđe(III) oksida; |
|||
* Elementarni [[kiseonik]] (O<sub>2</sub>) |
|||
:4Fe + 3O<sub>2</sub> → 2Fe<sub>2</sub>O<sub>3</sub> |
|||
* [[Salitra|Kalijev nitrat]] (KNO<sub>3</sub>) |
|||
U gornjoj jednačini, [[gvožđe]] (Fe) ima oksidacioni broj 0 pre i 3+ nakon reakcije. Za [[kiseonik]] (O) početni oksidacioni broj je 0 i smanjuje se do 2−. Te promene se mogu posmatrati kao dve [[polureakcija|polureakcije]], koje se istovremeno odvijaju: |
|||
* [[Amonijev nitrat]] (NH<sub>4</sub>NO<sub>3</sub>) |
|||
# Polureakcija oksidacije: Fe<sup>0</sup> → Fe<sup>3+</sup> + 3e<sup>−</sup> |
|||
* [[Natrijum nitrat|Natrijev nitrat]] (NaNO<sub>3</sub>) |
|||
# Polureakcija redukcije: O<sub>2</sub> + 4e<sup>−</sup> → 2 O<sup>2−</sup> |
|||
* Elementarni [[fluor]] (F<sub>2</sub>) |
|||
Gvožđe (Fe) je postalo oksidovano, jer je njegov oksidacioni broj povećan. Ono je redukcioni agens, jer je dalo elektrone kiseoniku (O). |
|||
Kiseonik (O) je redukovan, jer je njegov oksidacioni broj umanjen. On je oksidacioni agens, jer je uzeo elektrone sa gvožđa (Fe). |
|||
== Uobičajeni oksidacioni agensi i njihovi proizvodi == |
|||
{| class="wikitable" |
|||
! Agens |
|||
! Produkt(i) |
|||
|- |
|||
| O<sub>2</sub> [[kiseonik]] |
|||
| Razni, među kojima su oksidi H<sub>2</sub>O i CO<sub>2</sub> |
|||
|- |
|||
| O<sub>3</sub> [[ozon]] |
|||
| Razni, neki od njih su: [[keton]]i, [[aldehid]]i, i H<sub>2</sub>O |
|||
|- |
|||
| F<sub>2</sub> [[fluor]] |
|||
| F<sup>−</sup> |
|||
|- |
|||
| Cl<sub>2</sub> [[hlor]] |
|||
| Cl<sup>−</sup> |
|||
|- |
|||
| Br<sub>2</sub> [[brom]] |
|||
| Br<sup>−</sup> |
|||
|- |
|||
| I<sub>2</sub> [[jod]] |
|||
| I<sup>−</sup>, I<sub>3</sub><sup>−</sup> |
|||
|- |
|||
| OCl<sup>−</sup> [[hipohlorit]] |
|||
| Cl<sup>−</sup>, H<sub>2</sub>O |
|||
|- |
|||
| ClO<sub>3</sub><sup>−</sup> [[hlorat]] |
|||
| Cl<sup>−</sup>, H<sub>2</sub>O |
|||
|- |
|||
| HNO<sub>3</sub> [[azotna kiselina]] |
|||
| NO [[azot monoksid]]<br />NO<sub>2</sub> [[azot dioksid]] |
|||
|- |
|||
| Heksavalentni hrom<br />CrO<sub>3</sub> [[hrom trioksid]]<br />CrO<sub>4</sub><sup>2−</sup> [[hromat]] <br />Cr<sub>2</sub>O<sub>7</sub><sup>2−</sup> [[dihromat]] |
|||
| Cr<sup>3+</sup>, H<sub>2</sub>O |
|||
|- |
|||
| MnO<sub>4</sub><sup>−</sup> [[permanganat]]<br />MnO<sub>4</sub><sup>2−</sup> [[manganat]] |
|||
| Mn<sup>2+</sup> (kiseli) ili MnO<sub>2</sub> (bazni) |
|||
|- |
|||
| H<sub>2</sub>O<sub>2</sub>, drugi [[peroksid]]i |
|||
| Razni, npr. oksidi i H<sub>2</sub>O |
|||
|} |
|||
== Reakcije oksidansa == |
== Reakcije oksidansa == |
||
| Red 18: | Red 65: | ||
* Mn<sup>2+</sup> + 10 Cl<sup>-</sup> + 16 H<sup>+</sup> → 2 Mn + 5 Cl<sub>2</sub>(g) + 8 H<sub>2</sub>O |
* Mn<sup>2+</sup> + 10 Cl<sup>-</sup> + 16 H<sup>+</sup> → 2 Mn + 5 Cl<sub>2</sub>(g) + 8 H<sub>2</sub>O |
||
== Reference == |
|||
{{reflist|2}} |
|||
== Vidi još == |
|||
* [[Organska oksidacija]] |
|||
* [[Redukujući agens]] |
|||
== Literatura == |
|||
* {{Cite book |ref= harv|last=Hudlický |first=Miloš |title=Oxidations in Organic Chemistry |publisher=American Chemical Society |year=1990|location=Washington, D.C.|pages=456|isbn=0-8412-1780-7}} |
|||
* {{Cite book |ref= harv|last=Hudlický |first=Miloš |title=Reductions in Organic Chemistry |publisher=American Chemical Society |year=1996 |location=Washington, D.C.|pages=429|isbn=0-8412-3344-6}} |
|||
[[Kategorija: |
[[Kategorija:Oksidaciono sredstvo]] |
||
[[Kategorija:Hemijske reakcije]] |
|||
[[Kategorija:Elektrohemija]] |
|||
Aktualna verzija na datum 31 mart 2014 u 09:06
Oksidacioni agens (oksidans, oksidizer) se može definisati kao supstanca koja uklanja elektrone sa nekog drugog reaktanta u redoks hemijskoj reakciji.[1] Oksidacioni agens se redukuje preuzimanjem elektrona na sebe, dok se reduktans oksiduje dajući elektrone. Kiseonik je dobar primer oksidacionog agensa među mnogobrojnim drugim jedinjenjima.[2][3]
Primeri oksidacije[uredi | uredi kod]
Formiranje gvožđe(III) oksida;
- 4Fe + 3O2 → 2Fe2O3
U gornjoj jednačini, gvožđe (Fe) ima oksidacioni broj 0 pre i 3+ nakon reakcije. Za kiseonik (O) početni oksidacioni broj je 0 i smanjuje se do 2−. Te promene se mogu posmatrati kao dve polureakcije, koje se istovremeno odvijaju:
- Polureakcija oksidacije: Fe0 → Fe3+ + 3e−
- Polureakcija redukcije: O2 + 4e− → 2 O2−
Gvožđe (Fe) je postalo oksidovano, jer je njegov oksidacioni broj povećan. Ono je redukcioni agens, jer je dalo elektrone kiseoniku (O). Kiseonik (O) je redukovan, jer je njegov oksidacioni broj umanjen. On je oksidacioni agens, jer je uzeo elektrone sa gvožđa (Fe).
Uobičajeni oksidacioni agensi i njihovi proizvodi[uredi | uredi kod]
| Agens | Produkt(i) |
|---|---|
| O2 kiseonik | Razni, među kojima su oksidi H2O i CO2 |
| O3 ozon | Razni, neki od njih su: ketoni, aldehidi, i H2O |
| F2 fluor | F− |
| Cl2 hlor | Cl− |
| Br2 brom | Br− |
| I2 jod | I−, I3− |
| OCl− hipohlorit | Cl−, H2O |
| ClO3− hlorat | Cl−, H2O |
| HNO3 azotna kiselina | NO azot monoksid NO2 azot dioksid |
| Heksavalentni hrom CrO3 hrom trioksid CrO42− hromat Cr2O72− dihromat |
Cr3+, H2O |
| MnO4− permanganat MnO42− manganat |
Mn2+ (kiseli) ili MnO2 (bazni) |
| H2O2, drugi peroksidi | Razni, npr. oksidi i H2O |
Reakcije oksidansa[uredi | uredi kod]
Manganov dioksid oksidira hlorovodoničnu kiselinu na elementarni hlor i vodu a sebe reducira na mangan. Primjer:
- MnO2(s) + 2 CI- + 4 H+ → Mn2+ + CI2(g) + 2 H2O
- Mn2+ + 10 Cl- + 16 H+ → 2 Mn + 5 Cl2(g) + 8 H2O
Reference[uredi | uredi kod]
- ↑ Ullmann’s Encyclopedia of Industrial Chemistry. Weinheim: Wiley-VCH. 2005.
- ↑ Hudlický, Miloš (1996). Reductions in Organic Chemistry. Washington, D.C.: American Chemical Society. str. 429. ISBN 0-8412-3344-6.
- ↑ Hudlický, Miloš (1990). Oxidations in Organic Chemistry. Washington, D.C.: American Chemical Society. str. 456. ISBN 0-8412-1780-7.
Vidi još[uredi | uredi kod]
Literatura[uredi | uredi kod]
- Hudlický, Miloš (1990). Oxidations in Organic Chemistry. Washington, D.C.: American Chemical Society. str. 456. ISBN 0-8412-1780-7.
- Hudlický, Miloš (1996). Reductions in Organic Chemistry. Washington, D.C.: American Chemical Society. str. 429. ISBN 0-8412-3344-6.