Pančevo

Pančevo
Lokacija	Južnobanatski okrug, Vojvodina
Predsednik opštine	Srđan Miković
Površina	230 km²
Geografska dužina i širina	44.8726°′″N, 20.6638°′″E
Stanovništvo	84.702 (2002)
Pozivni broj	+ 381(0)13
Poštanski broj	26101
Registarske tablice	PA
Zvanična prezentacija opštine

Pančevo je mesto u Banatu, na Tamišu. Teritorijalno gledano, Pančevo je sedište istoimene opštine kao i Južno-Banatskog okruga (Vojvodina, Srbija). U samom gradu živi 76.654 ljudi, na području opštine 130.280. Zajedno sa prigradskim naseljem Starčevo grad Pančevo po poslednjem popisu iz 2002. godine broji 84.702 stanovnika.

Istorija

Najstariji naziv naselja koje se nalazilo na mestu današnjeg Pančeva, na ušću Tamiša u Dunav, jeste Panuka. Zbog čestih promena gospodara (Rimljani, Kelti, Huni, Avari, Sloveni, Mađari, Tatari, Turci, Nemci) često se menja i naziv ovog strategijsko važnog mesta. Od Panuke postaje Panucea ili Panuča u 10. veku, Bansif u 12. veku, u 15. veku Pančal i Pensej, u 17. veku Pajčova ili Panziova i Bančova čak i u ranom 18. veku kao Čomva. Prvi put se u istoriji pominje kao grad, trgovačka varoš, 1153. godine koju između ostalih naseljavaju i Grci, naravno zbog trgovine. U 15. veku ga zauzimaju Turci i drže ga pod svojom vlašću do 1716. godine. Pod Austro−Ugarskom nosi ime Čomva pa onda Pančova, a od 1918. godine Pančevo.

U srednjem veku Pančevo je pripadalo kovinskoj županiji. Posle Požarevačkog mira i oslobođenja od Turaka (1716.) godine, ceo Banat ulazi u sastav Austro-Ugarske monarhije kao autonomna oblast pod nazivom Tamiški Banat. Tada počinje naglo naseljavanje ovih krajeva. Veliki broj srpskih porodica doseljava se u Pančevo iz Temišvara i okoline, a doseljavaju se i Nemci iz Franačke. Od 1716. do 1764. Pančevo je bilo komorsko, a od 1764. do 1794. vojno-graničarsko trgovište.

Pančevo, grad u Banatu

1848/49 Pančevo je mnogo stradalo tokom revolucije. 1873. postalo je municipalni grad. U drugoj polovini tog veka počinje u Pančevu u većoj meri naseljavanje Mađara. 8.11. 1918. ušla je u Pančevo srpska vojska.

31.1. 1921. godine imao je 19.362 stanovnika od kojih je bilo; Srba 9.422, Mađara 887, Nemaca 7.237, Židova 600; pravoslavnih 9.874, katolika 6.350, evangelista 2.500.

Privreda

Privreda do 1919. godine

Stanovništvo Pančeva bavi se pretežno ratarstvom, ali je vrlo lepo zastupljen zanat i trgovina, naročito stokom i hranom. Industrija je takođe znatna, naročito svilarska. U Pančevu su dve pravoslavne crkve; starija (Vaznesenska) sa templom, koju je radio Konstantin Danil, i nova (Uspenska) u vizantijskom stilu, sa Imagerskim i ornamentalnim radovima Uroša Predića, St. Aleksića i Markovića. U Pančevu ima gimnazija, trgovačka akademija, muška i ženska građanska škola i aerodrom internacionalnog društva za vazdušni saobraćaj.

Privreda od 1920. do 1991. godine

Nakon Prvog svetskog rata, pančevačka industrija doživljava svoju drugu mladost i postaje jedan od industrijskih giganata bivših Jugoslavija. Otvaraju se mnogobrojne fabrike koje zapošljavaju na desetine hiljada radnika iz Pančeva , Beograda i okolnih mesta iz skoro celog južnog Banata. Neke od najvažnijih su:

• Rafinerija nafte −(RNP) Počela da radi 1968.
• Azotara − Fabrika za proizvodnju veštačkog đubriva. Počela da radi 1962.
• Petrohemija − Fabrika za preradu sirovog benzina i proizvodnju plastičnih masa. Počela da radi 1977.
• Utva − Fabrika za proizvodnju lakih aviona, kamiona i prikolica za kamione, delova za motorna vozila i servisiranje i opravka motornih vozila. Osnovana 1937. godine
• Pivara - Osnovana 1722. godine
• ISP Staklara − fabrika za proizvodnju svih vrsta stakla, osnovana 1932. godine
• Tesla − Fabrika sijalica, osnovana 1931. godine
• Fabrika građevinske stolarije − osnovana 1934. godine
• Fabrika skroba − osnovana 1937. godine
• Fabrika obuće − osnovana 1955. godine
• TRO Trgoprodukt − Bavila se poslovima u oblasti trgovine na veliko i malo mešovitom robom
• Pekara − Snabdevala celo Pančevo i okolna mesta
• Tehnogas − Proizvodila i snabdevala industriju širokim asortimanom gasova
• Plinara − Proizvodila i snabdevala pančevačka domaćinstva lož uljem, propan−butanom, benzinom
• Svilara − Proizvodnja svile, odmotavanje svilenih čaura
• Krznara − Prerada kože, osnovana 1953.
• Kudeljara − Prerada kudelje
• Gaj − Industrija nameštaja
• JRB Brodoremont − Bavilo se popravkom brodova, šlepova i svime što plovi po vodi
• Luka Dunav − Osnovan 1947. godine
• PIK Tamiš − Poljoprivredni kombinat sa širokim asortimanom proizvoda za prehranu
• ATP − Preduzeće za prevoz putnika i robe
• Privredna Banka Pančevo − Osnovana 1869. godine
• Pošta − Bavila se uslugama građana od pisama, telegrama, telefona, preko naplate raznih dažbina, do bankarskih usluga
• GIK Konstruktor − Građevinsko preduzeće
• Trudbenik − Predionica prediva
• Banačanka − Proizvodnja odeće
• ŠIK − Prerada drveta
• Elektrodistribucija
• Minel
• RO Standard − Komunalni poslovi
• Na desetine zanatsko−uslužnih radnji, privatnih radionica, pekara, obućara, sajdžija, zlatara, šnajdera.
• Takođe postoje dva hotela, Sloboda (Trubač) i Tamiš, i veliki broj ugostiteljskih radnji
• Infrastrukturne organizacije kao što su opština, sud, banke, bolnica i zdravstvene ambulante, policija, vatrogasci, robne kuće, biblioteke, muzeji, galerija, bioskopi i pozorište, dom kulture, razna društva kao što su ribolovačko, streljačko (1813), izviđači, Crveni krst.

Telefonski pozivni broj za Pančevo je 013, a poštanski broj (od 1974. do 2005. godine) 26000, automobilska oznaka je "PA" (prva dva slova imena grada pisano latinicom).

Kultura i obrazovanje

Gimnazija Uroš Predić

Sa pančevačkim svakodnevnim životom je povezan, kroz istoriju, veliki broj poznatih ličnosti iz sveta politike, nauke, kulture i stvaralaštva što rođenjem, što boravkom ili stvaralaštvom. Među njima su Prota Vasa Živković, Jovan Jovanović Zmaj, Mihajlo Pupin, Đorđe Vajfert, Uroš Predić, Jovan Bandur, dr. Kosta Milutinović, Isidora Sekulić, Miloš Crnjanski, Milan Ćurčin, Stojan Trumić, Božidar Jovović, Slobodanka Šobota, Tomislav Suhecki, Pal Dečov, Milenko Prvački, Miroslav Antić, Vasko Popa, Milorad Pavić, Nikola Rackov, Dobrivoje Putnik, Miroslav Žužić i mnogi drugi.

Takođe se osnivaju mnogobrojna sportska društva iz svih grana sportova (fudbal, košarka, rukomet, odbojka, vaterpolo, atletika, šah, hokej na travi, ragbi, džudo, karate, boks... gde su se pojavili i razvili asovi internacionalnog nivoa kao na primer, neki od najpoznatijih, Sretenović (boks), Branislav Pokrajac (rukomet), braća Ilija i Vladimir Jorga (karate)i Slavko Stanišić (džudo).

Informativne novine Pančevac su osnovane 1869. godine, a pokrenuo ih je Jovan Pavlović.

Pančevo ima nekoliko osnovnih škola i to su OŠ Đura Jakšić, OŠ Miroslav Antić-Mika, OŠ Jovan Jovanović Zmaj, OŠ Stevica Jovanović, OŠ Olga Petrov. Pored osnovnih škola postoje i gimnazija Uroš Predić, srednjo hemijska HTTŠ, srednja mašinska i elektrotehnička škola, ekonomska, zanatska, škola učenika u privredi ŠUP, Radnički univerzitet

Od proleća 2005. Pančevo je dobilo Pravni Fakultet i Fakultet humanističkih nauka, koji su u sastavu Univerziteta u Novom Pazaru. Pančevo je tako postalo jedini grad na Balkanu u kojem su locirane studije hebrejskog (jevrejskog) jezika i književnosti.

Mapa Pančeva

Nazivi pančevačkih naselja: Centar, Margita, Vojlovica, Topola, Strelište, Tesla, Misa Vinogradi, Kotež 1 i 2, Utvina kolonija, Kudeljarski Nasip, Pepeljara, Sodara, Mladost.

Populacija i brojnije etničke grupe u Pančevu

Godina	Ukupno	Srbi	Nemci	Jugosloveni	Mađari	Slovaci	Makedonci	Crnogorci	Hrvati	Ostali
1910.	20,808	41.88%	35.89%	0.00%	16.17%	1.17%	0.00%	0.00%	0.65%	4.24%
1991.	72,793	72.57%	n.p	8.75%	5.56%	2.20%	2.40%	1.88%	1.35%	5.29%
2002.	77,087	79.08%	n.p	2.35%	4.25%	1.82%	1.55%	1.03%	0.92%	9.00%

Ostali

Pored navedenih u Pančevu još žive i Albanci, Bošnjaci, Bugari, Bunjevci, Vlasi, Goranci, Muslimani, Nemci, Romi, Rumuni, Rusi, Rusini, Slovenci, Ukrajinci i Česi.

Galerija

• 
  Uspenska crkva
• 
  Katolička crkva
• 
  Evangelistička crkva
• 
  Narodni muzej
• 
  Železnička stanica
• 
  Železnička stanica
• 
  Autobuska stanica
• 
  Bolnica
• 
  Statua Stevana Šupljikca ispred bolnice

Literatura

• Narodna enciklopedija (1927 g.), članak D. Popovića;
• N. Milutinović, Naše varoši, l (1922);
• B. Jankulov, Priloker, Istorija grada Pančeva (1925).

Vidi još

• Opština Pančevo

Spoljašnje veze

Pančevo na Wikimedijinoj ostavi

• Zvanična prezentacija Opštine Pančevo
• Pancevo web portal - www.pancevo.ws
• Blog o zagađenju - Pančevo je mrtav grad
• Zvaničan internet vodič Pančeva - www.k-013.com
• Narodni muzej Pančevo
• www.pancevo.com
• Nezvanična prezentacija grada - www.pancevo.org