Timgad – razlika između verzija

Izvor: Wikipedija
Prijeđi na navigaciju Prijeđi na pretragu
Interaktivna pretraga historije
← Starija izmjenaNovija izmjena →
Uklonjeni sadržaj Dodani sadržaj
VizualnoWikitekst
m razne ispravke; kozmetičke promjene
Nema sažetka izmjene
Red 1: Red 1:
{{UNESCO-svjetska baština
'''Timgad''' ([[Arapski jezik|arapski]], '''تيمقاد''', [[Latinski jezik|latinski]] '''Thamugas''' ili '''Thamugadi''') je bio [[Antički Rim|rimski]] kolonijalni grad u [[sjeverna Afrika|severnoj Africi]] koji je osnovao imperator [[Trajan]] oko [[100|100.]] posle Hrista. Ruševine su poznate po tome što su jedan od najboljih primera rimskog načina gradnje naselja u obliku kvadrata.
|ime mjesta = Timgad
|slika = Timgad. 1.jpg
|godina = [[1982.]] <small>(6. zasjedanje)
|vrst baštine = Kulturno dobro
|mjerilo = ii, iii, iv
|ugroženost = -
|poveznica = http://whc.unesco.org/en/list/194
|država = {{ZD|ALŽ}}
}}
'''Timgad''' ([[Arapski jezik|arapski]], '''تيمقاد''', [[Latinski jezik|latinski]] '''Thamugas''' ili '''Thamugadi''') je kolonijalni [[grad]] [[Rimsko Carstvo|Rimskog Carstva]] koji je osnovao car [[Trajan]] oko 100. godine. Puno ime grada bilo je '''''Colonia Marciana Ulpia Traiana Thamugadi''''', jer ga je Trajan posvetio svojim roditeljima, majci Marciji, ocu Marku Ulpijanu Trajanu i svojoj starijoj sestri Ulpiji Marcijani. Nalazi se oko 35 km istočno od današnjeg grada [[Batna]] u [[Alžir]]u. Njegove ruševine se smatraju najboljim primjerom mrežastog urbanističkog rimskog plana, te je zbog toga upisan na [[UNESCO]]-v [[popis mjesta svjetske baštine u Africi]] 1982. godine.
[[Datoteka:Timgad archaeological sites map-fr.svg|mini|lijevo|250px|<center>Karta Timgada s najvažnijim znamenitostima grada {{fr}}]]


==Historija==
Ruševine grada nalaze se na {{coor dm|35|27|N|6|38|E|}} u današnjem [[Alžir]]u, oko 35 km od grada [[Batna]]. Grad je izgrađen ''[[ex nihilo]]'' (na pustoj zemlji) kao vojna kolonija, pre svega kao bastion protiv [[Berberi|Berbera]] sa obližnjih planina [[Aures]]. Prvobitno su ga naseljavali [[Partija|parćanski]] veterani rimske vojske kojima je dodeljena zemlja za dugogodišnju vojnu službu.
Trajan je osnovao Timgad 100. godine ''ex nihilo'' ("ni iz čega") kao koloniju vojnih veterana. On je nastao kao [[bastion]] prema buntovnim [[Berberi]]ma koji su harali obližnjim Aures planinama. Najprije je naseljen veteranima [[Rimska vojska|rimske vojske]] iz [[Partija (pokrajina)|partskih]] ratova kojima je bila obećana zemlja nakon tridesetogodišnje vojne službe.


Grad je uživao nekoliko stotina godina mira i u 3. vijeku je postao središte širenja [[kršćanstvo|kršćanstva]], a u 4. vijeku i [[donatizam|donatizma]]. U 5. vijeku grad su opustošili [[Vandali]] nakon čega je počeo propoadati. God. 535., [[Bizantsko Carstvo|bizantski]] general Salomon je našao grad u ruševinama, ali se u vjekovima nakon toga počeo obnavljati. No, nakon berberskih napadaja u 7. vijeku potpuno je napušten, sve do ponovnog otkrića 1881. godine.
Nalazeći se na raskršću šest puteva grad je bio opasan zidovima ali nije bio utvrđen. Prvobitno projektovan za oko 15.000 stanovnika, grad je ubrzo prerastao svoje prvobitne granice i proširio se oko kvadratne osnove na manje organizovan način.


==Znamenitosti==
I danas se izvanredno vide dve glavne ulice ukrštene pod pravim uglom ukrašene delimično restauriranom kolonadom u [[Korintski red|korintskom]] stilu. Glavne ulice završavaju na ''forumu'' u centru grada.
[[Datoteka:Porte timgad.jpg|mini|<center>[[Trajan]]ov [[slavoluk]]]]
Timgad je smješten na sjecištu šest putova, u iznimno plodnom kraju oko 1000 m iznad mora i bio je ograđen, ali ne i utvrđen. Izvorno je bio izgrađen za populaciju od 15,000 stanovnika, ali je to brzo prerastao i rasuo se izvan kvadratične pravilne mreže izvornih ulica. Izvorna mreža ulica se prepoznaje u glavnim ulicama ''decumanus'' (istok-zapad) i ''cardo'' (sjever-jug) koje su naglašene [[kolonada]]ma. Decumanus na zapadu počinje trijumfalnim ulazom u grad kroz monumentalni [[Trajan]]ov [[slavoluk]] koji je dijelom obnovljen 1900. godine. Slavoluk je od [[vapnenac|vapnenca]] s tri [[luk]]a uokvirena [[korintski red|korintskim stupovima]], od kojih je najveći, središnji, širok 11 metara.


Tu se nalazi i rimsko [[kazalište]] s 3,500 sjedećih mjesta, ali i [[terme]], [[knjižnica]] i [[bazilika]].
Zapadno od jedne od glavnih ulica uzdiže se 12 m visoka [[trijumfalna kapija]], zvana '''Trajanov slavoluk''', koji je delimično obnovljen [[1900]]. Slavoluk je sagrađen od kamena u korintskom stilu sa tri luka. Luk je poznat i kao Timgradski slavoluk, jer postoji mnogi slavoluci koje je izgradio Trajan.


[[Kapitolij]]ski [[rimski hram]] posvećen [[Jupiter]]u je istih proporcija kao [[Panteon]] u [[Rim]]u, a u njegovoj blizini je kvadratična [[crkva]] s polukružnom apsidom iz 7. stoljeća. Jugoistočno od grada je velika [[bizant]]ska [[citadela]].
Pozorište sa 3.500 sedišta je u dobrom stanju i često se koristi za izvođenje savremenih predstava. Druge važnije građevine su četiri kupatila ([[rimske terme|terme]]), biblioteka i [[bazilika]].


<gallery>
'''Kapitolinski hram''' je posvećen bogu [[Jupiter (bog)|Jupiteru]] i otprilike je istih dimenzija kao i [[Panteon (Rim)|Panteon]] u Rimu. U blizini kapitola je kvadratna crkva s kružnom apsidom koja datira iz 7. veka. Jugoistočno od grada nalazi se velika [[византијско царство|vizantijska]] tvrđava.
Image:Timgad15.JPG|<center>Panorama Timgada
[[Datoteka:Roman Arch of Trajan at Thamugadi (Timgad), Algeria 04966r.jpg|thumb|300px|right|Trajanov slavoluk na razglednici s kraja 19. veka.]]
Image:Timgad rue.jpg|<center>''Decumanus maximus''
Grad je mirno živeo prvih nekoliko vekova i bio je centar [[Hrišćanstvo|hrišćanskog]] delovanja od 3. veka.
Image:Trajanarc.jpg|<center>''Cardo''

Image:Timgad.75.22.jpg|<center>Kapitolij
U 5. veku grad su opustošili [[Vandali]]. Vizantijski general Solomon ga je obnovio [[535|535.]] i on je ostao hrišćansko središte dok ga u 7. veku nisu opustošili Berberi, kada je i napušten. Grad je bio izgubljen do ponovnog iskopavanja [[1881]].
Image:GM Timgad Roman Theatre01.jpg|<center>Rimsko kazalište

</gallery>
U vreme osnivanja, okolno područje je bila plodno poljoprivredno zemljište oko 1000 m iznad nivoa mora. Širenje [[Sahara|Sahare]] je bio glavni razlog što je grad tako dobro očuvan. Pošto nije bilo naselja posle 7. veka grad je delimično zaštićen do dubine od oko jedan metar.

Timgad se nalazi na listi [[Svetska baština|svetske baštine]] [[UNESCO|Uneska]] od [[1982]].


== Vanjske veze ==
== Vanjske veze ==
Red 30: Red 42:
* [http://www.pbase.com/cyrilp/timgad Fotografije Timgada]
* [http://www.pbase.com/cyrilp/timgad Fotografije Timgada]


[[Kategorija:Svjetska baština]]
[[Kategorija:Svjetska baštinau Alžiru]]
[[Kategorija:Historija Alžira]]
[[Kategorija:Historija Alžira]]

[[vi:Timgad]]

Verzija na datum 29 juli 2015 u 13:01

Timgad
Svjetska baština – UNESCO
Alžir
Registriran:1982. (6. zasjedanje)
Vrsta:Kulturno dobro
Mjerilo:ii, iii, iv
Ugroženost:-
Referenca:UNESCO

Timgad (arapski, تيمقاد, latinski Thamugas ili Thamugadi) je kolonijalni grad Rimskog Carstva koji je osnovao car Trajan oko 100. godine. Puno ime grada bilo je Colonia Marciana Ulpia Traiana Thamugadi, jer ga je Trajan posvetio svojim roditeljima, majci Marciji, ocu Marku Ulpijanu Trajanu i svojoj starijoj sestri Ulpiji Marcijani. Nalazi se oko 35 km istočno od današnjeg grada Batna u Alžiru. Njegove ruševine se smatraju najboljim primjerom mrežastog urbanističkog rimskog plana, te je zbog toga upisan na UNESCO-v popis mjesta svjetske baštine u Africi 1982. godine.

Karta Timgada s najvažnijim znamenitostima grada (fr)

Historija

Trajan je osnovao Timgad 100. godine ex nihilo ("ni iz čega") kao koloniju vojnih veterana. On je nastao kao bastion prema buntovnim Berberima koji su harali obližnjim Aures planinama. Najprije je naseljen veteranima rimske vojske iz partskih ratova kojima je bila obećana zemlja nakon tridesetogodišnje vojne službe.

Grad je uživao nekoliko stotina godina mira i u 3. vijeku je postao središte širenja kršćanstva, a u 4. vijeku i donatizma. U 5. vijeku grad su opustošili Vandali nakon čega je počeo propoadati. God. 535., bizantski general Salomon je našao grad u ruševinama, ali se u vjekovima nakon toga počeo obnavljati. No, nakon berberskih napadaja u 7. vijeku potpuno je napušten, sve do ponovnog otkrića 1881. godine.

Znamenitosti

Trajanov slavoluk

Timgad je smješten na sjecištu šest putova, u iznimno plodnom kraju oko 1000 m iznad mora i bio je ograđen, ali ne i utvrđen. Izvorno je bio izgrađen za populaciju od 15,000 stanovnika, ali je to brzo prerastao i rasuo se izvan kvadratične pravilne mreže izvornih ulica. Izvorna mreža ulica se prepoznaje u glavnim ulicama decumanus (istok-zapad) i cardo (sjever-jug) koje su naglašene kolonadama. Decumanus na zapadu počinje trijumfalnim ulazom u grad kroz monumentalni Trajanov slavoluk koji je dijelom obnovljen 1900. godine. Slavoluk je od vapnenca s tri luka uokvirena korintskim stupovima, od kojih je najveći, središnji, širok 11 metara.

Tu se nalazi i rimsko kazalište s 3,500 sjedećih mjesta, ali i terme, knjižnica i bazilika.

Kapitolijski rimski hram posvećen Jupiteru je istih proporcija kao Panteon u Rimu, a u njegovoj blizini je kvadratična crkva s polukružnom apsidom iz 7. stoljeća. Jugoistočno od grada je velika bizantska citadela.

  • Panorama Timgada
    Panorama Timgada
  • Decumanus maximus
    Decumanus maximus
  • Cardo
    Cardo
  • Kapitolij
    Kapitolij
  • Rimsko kazalište
    Rimsko kazalište

Vanjske veze

Izvor: https://sh.wikipedia.org/w/index.php?title=Timgad&oldid=20139512