Nizam al-Mulk – razlika između verzija
m Bot: Automatska zamjena teksta (-Category: +Kategorija:) |
m Bot: popravljanje preusmjeravanja |
||
| Red 2: | Red 2: | ||
[[File:Nizam al-Mulk Mashhad.jpg|thumb|200px|Spomenik Nizam al-Mulku u [[Mašhad]]u]] |
[[File:Nizam al-Mulk Mashhad.jpg|thumb|200px|Spomenik Nizam al-Mulku u [[Mašhad]]u]] |
||
'''Abu Ali al-Hasan al-Tusi Nizam al-Mulk''' (1018–1092), poznatiji kao '''Khwaja Nizam al-Mulk Tusi''' ({{lang-fa|خواجه نظامالملک طوسی}} - ''Khwāğa Nizāmu l'Mulk al-Ṭusī'') bio je [[ |
'''Abu Ali al-Hasan al-Tusi Nizam al-Mulk''' (1018–1092), poznatiji kao '''Khwaja Nizam al-Mulk Tusi''' ({{lang-fa|خواجه نظامالملک طوسی}} - ''Khwāğa Nizāmu l'Mulk al-Ṭusī'') bio je [[persijanci|perzijski]]<ref>Gustave E. Von Grunebaum, Katherine Watson, ''Classical Islam: A History, 600 A.D. to 1258 A.D.'', Translated by Katherine Watson Published by Aldine Transaction, 2005. page 155</ref><ref>{{cite book|first=P. M. |last=Holt|coauthors= Ann K. S. Lambton, Bernard Lewis|title=The Cambridge History of Islam Volume 1|publisher= Cambridge University Press|year= 1977|page= 150}}</ref> učenjak i [[vezir]] u službi [[Seldžuci|Seldžuka]], koji je kraće vrijeme bio de facto vladar Seldžučkog Carstva. "Nizam al-Mulk" (što se grubo može prevesti kao "dobar poredak kraljevstva" je bila njegova počasna titula.<ref>{{cite book|last=Hodgson|first=Marshall G.S.|title=The Venture of Islam, Vol. 1: The Classical Age of Islam|year=1958|publisher=University of Chicago Press|location=Chicago and London|pages=19}}</ref> |
||
Bio je rodom iz [[Tus (Iran)|Tusa]] u današnjem [[Iran]]u. Prvo je ušao u službu [[ |
Bio je rodom iz [[Tus (Iran)|Tusa]] u današnjem [[Iran]]u. Prvo je ušao u službu [[Gaznavidska Monarhija|Gaznavida]], za čiji je račun 1059. upravljao [[Veliki Horasan|Horasanom]]. Godine 1063. je prešao u službu Seldžuka, postavši vezir [[Alp Arslan]]a, a potom i njegovog sina [[Malik-Šah I|Malik Šaha I]]. Na tom je mjestu preduzeo niz reformi s ciljem da se učvrste veze Seldžučke dinastije sa [[abasidi|abasidskim]] kalifima u [[Bagdad]]u. U tu je svrhu osnovao i cijeli niz škola koje su po njemu dobile ime ''[[nizamiyyah]]''. Na vanjskom planu su mu glavni protivnici bili [[Fatimidi|fatimidski]] kalifi iz [[Egipat|Egipta]] čiju je vlast nad [[Sirija|Sirijom]] i [[Palestina|Palestinom]] uspješno potkopao. |
||
Načela svoje vladavine je opisao u znamenitom tekstu ''[[Siyasatnama]]'' koji je zamišljen kao svojevrsni priručnik islamskim vladarima. Nizam al-Mulk je sa vremenom akumulirao ogroman ugled, ali uticaj i moć tako da mnogi historičari drže da je početkom 1090-ih bio de facto vladar seldžučke države. |
Načela svoje vladavine je opisao u znamenitom tekstu ''[[Siyasatnama]]'' koji je zamišljen kao svojevrsni priručnik islamskim vladarima. Nizam al-Mulk je sa vremenom akumulirao ogroman ugled, ali uticaj i moć tako da mnogi historičari drže da je početkom 1090-ih bio de facto vladar seldžučke države. |
||
14. oktobra 1092. je, na putu od [[Isfahan]]a u [[Bagdad]], njegovu povorku presreo atentator prerušen u [[derviš]]a. Iskoristivši priliku, uspio je doći do Nizamove [[nosiljka|nosiljke]] i ubiti. Nizamovi tjelohranitelji su ga smjesta sasjekli, tako da se naručitelj ni motiv ubistva nikada nije doznao. Tradicionalno se špekuliralo da bi ubistvo moglo biti djelo zloglasnih [[ |
14. oktobra 1092. je, na putu od [[Isfahan]]a u [[Bagdad]], njegovu povorku presreo atentator prerušen u [[derviš]]a. Iskoristivši priliku, uspio je doći do Nizamove [[nosiljka|nosiljke]] i ubiti. Nizamovi tjelohranitelji su ga smjesta sasjekli, tako da se naručitelj ni motiv ubistva nikada nije doznao. Tradicionalno se špekuliralo da bi ubistvo moglo biti djelo zloglasnih [[asasini|asasena]] na čelu [[Hassan-i Sabbah]]om, odnosno da je Nizam njihova prva poznatija žrtva. Druge hipoteze kao naručitelja navode Malik-Šaha I. U svakom slučaju, i sam Malik-Šah I je nedugo nakon toga preminuo, a seldžučka država bačena u kaos koji će uskoro iskoristiti [[Prvi križarski rat|križari]]. |
||
==V. također== |
==V. također== |
||
Verzija na datum 18 juni 2013 u 10:27
Za mugalskog vladara Hyderabada, vidite članak Nizam od Hyderabada.Abu Ali al-Hasan al-Tusi Nizam al-Mulk (1018–1092), poznatiji kao Khwaja Nizam al-Mulk Tusi (perzijski: خواجه نظامالملک طوسی - Khwāğa Nizāmu l'Mulk al-Ṭusī) bio je perzijski[1][2] učenjak i vezir u službi Seldžuka, koji je kraće vrijeme bio de facto vladar Seldžučkog Carstva. "Nizam al-Mulk" (što se grubo može prevesti kao "dobar poredak kraljevstva" je bila njegova počasna titula.[3]
Bio je rodom iz Tusa u današnjem Iranu. Prvo je ušao u službu Gaznavida, za čiji je račun 1059. upravljao Horasanom. Godine 1063. je prešao u službu Seldžuka, postavši vezir Alp Arslana, a potom i njegovog sina Malik Šaha I. Na tom je mjestu preduzeo niz reformi s ciljem da se učvrste veze Seldžučke dinastije sa abasidskim kalifima u Bagdadu. U tu je svrhu osnovao i cijeli niz škola koje su po njemu dobile ime nizamiyyah. Na vanjskom planu su mu glavni protivnici bili fatimidski kalifi iz Egipta čiju je vlast nad Sirijom i Palestinom uspješno potkopao.
Načela svoje vladavine je opisao u znamenitom tekstu Siyasatnama koji je zamišljen kao svojevrsni priručnik islamskim vladarima. Nizam al-Mulk je sa vremenom akumulirao ogroman ugled, ali uticaj i moć tako da mnogi historičari drže da je početkom 1090-ih bio de facto vladar seldžučke države.
14. oktobra 1092. je, na putu od Isfahana u Bagdad, njegovu povorku presreo atentator prerušen u derviša. Iskoristivši priliku, uspio je doći do Nizamove nosiljke i ubiti. Nizamovi tjelohranitelji su ga smjesta sasjekli, tako da se naručitelj ni motiv ubistva nikada nije doznao. Tradicionalno se špekuliralo da bi ubistvo moglo biti djelo zloglasnih asasena na čelu Hassan-i Sabbahom, odnosno da je Nizam njihova prva poznatija žrtva. Druge hipoteze kao naručitelja navode Malik-Šaha I. U svakom slučaju, i sam Malik-Šah I je nedugo nakon toga preminuo, a seldžučka država bačena u kaos koji će uskoro iskoristiti križari.
V. također
Izvori
- ↑ Gustave E. Von Grunebaum, Katherine Watson, Classical Islam: A History, 600 A.D. to 1258 A.D., Translated by Katherine Watson Published by Aldine Transaction, 2005. page 155
- ↑ Holt, P. M.; Ann K. S. Lambton, Bernard Lewis (1977). The Cambridge History of Islam Volume 1. Cambridge University Press. str. 150.
- ↑ Hodgson, Marshall G.S. (1958). The Venture of Islam, Vol. 1: The Classical Age of Islam. Chicago and London: University of Chicago Press. str. 19.