Marijanski rov – razlika između verzija

Izvor: Wikipedija
Prijeđi na navigaciju Prijeđi na pretragu
Interaktivna pretraga historije
← Starija izmjenaNovija izmjena →
Uklonjeni sadržaj Dodani sadržaj
VizualnoWikitekst
m Bot: popravljanje preusmjeravanja
Red 1: Red 1:
[[Datoteka:Marianatrenchmap.png|right|250px|thumb|Lokacija Marijanskog rova]]
[[Datoteka:Marianatrenchmap.png|right|250px|thumb|Lokacija Marijanskog rova]]
'''Marijanski rov''' je najdublji deo svetskih [[okean]]a i najdublje mesto na površini [[Zemlja|Zemljine]] [[kora (geologija)|kore]]. Najveća dubina je oko 11 km i nalazi se na zapadu Severnog [[Tihi okean|Tihog okeana]], istočno i južno od [[Marijanska ostrva|Marijanskih ostrva]], blizu [[Guam]]a.
'''Marijanski rov''' je najdublji deo svetskih [[ocean|okeana]] i najdublje mesto na površini [[Zemlja (planet)|Zemljine]] [[kora (geologija)|kore]]. Najveća dubina je oko 11 km i nalazi se na zapadu Severnog [[Tihi ocean|Tihog okeana]], istočno i južno od [[Marijanska ostrva|Marijanskih ostrva]], blizu [[Guam]]a.


Rov formira granicu između dve [[tektonske ploče]], gde je [[Pacifička ploča]] [[subdukcija|podvučena]] ispod [[Filipinska ploča|Filipinske ploče]]. Dno rova je dublje ispod [[nivo mora|nivoa mora]] nego što je [[Mont Everest]] iznad njega (8.850 m). [[Pritisak]] na dnu iznosi 108,6 [[paskal (jedinica)|MPa]], što je preko hiljadu puta više od [[atmosferski pritisak|standardnog atmosferskog pritiska]] na nivou mora.
Rov formira granicu između dve [[litosferne ploče|tektonske ploče]], gde je [[Pacifička ploča]] [[subdukcija|podvučena]] ispod [[Filipinska ploča|Filipinske ploče]]. Dno rova je dublje ispod [[nivo mora|nivoa mora]] nego što je [[Mount Everest|Mont Everest]] iznad njega (8.850 m). [[Tlak|Pritisak]] na dnu iznosi 108,6 [[Paskal|MPa]], što je preko hiljadu puta više od [[atmosferski tlak|standardnog atmosferskog pritiska]] na nivou mora.


== Merenje i proučavanje ==
== Merenje i proučavanje ==
Red 15: Red 15:


=== Spuštanja ===
=== Spuštanja ===
[[Datoteka:Trieste (23 Jan 1960).jpeg|thumb|[[23. januar]] [[1960]]: ''Trst'' neposredno pred zaranjanje]]
[[Datoteka:Trieste (23 Jan 1960).jpeg|thumb|[[23. 1.|23. januar]] [[1960]]: ''Trst'' neposredno pred zaranjanje]]
''[[Batiskaf Trst|Trst]]'', [[batiskaf]] [[Mornarica Sjedinjenih Država|Mornarice Sjedinjenih Država]], spustio se do dna u 13:06 [[23. januar]]a [[1960]]. godine, sa poručnikom američke mornarice, [[Don Volš|Donom Volšom]] i [[Žak Pikar|Žakom Pikarom]] unutra.<ref name="marianatrench.com" /> Kao [[balast]] korišćena je [[gvozdena kugla]], dok je [[benzin]] korišćen za [[Arhimedov zakon|povratak na površinu]].<ref name="marianatrench.com" /> Sistemi u podmornici su ukazivali dubinu od 11.521 metara, ali je ovo kasnije ispravljeno na 10.916 metara. Na dnu, Volš i Pikar su bili iznenađeni pronalaskom primeraka [[jezik (riba)|jezika]] ili [[list (riba)|lista]] dugačkih oko 30&nbsp;cm,<ref name=NOAA_Man_at_the_Deepest_Depth>[http://oceanexplorer.noaa.gov/history/quotes/soundings/soundings.html Sajt National Oceanic and Atmospheric Administration. Sekcija "1960 - Man at the Deepest Depth"]</ref> kao i [[morski račić|morskih račića]]. Prema Pikaru, "dno je izgledalo svetlo i bistro".<ref name=NOAA_Man_at_the_Deepest_Depth/>
''[[Batiskaf Trst|Trst]]'', [[batiskaf]] [[Mornarica Sjedinjenih Država|Mornarice Sjedinjenih Država]], spustio se do dna u 13:06 [[23. 1.|23. januara]] [[1960]]. godine, sa poručnikom američke mornarice, [[Don Volš|Donom Volšom]] i [[Žak Pikar|Žakom Pikarom]] unutra.<ref name="marianatrench.com" /> Kao [[balast]] korišćena je [[gvozdena kugla]], dok je [[benzin]] korišćen za [[Arhimedov zakon|povratak na površinu]].<ref name="marianatrench.com" /> Sistemi u podmornici su ukazivali dubinu od 11.521 metara, ali je ovo kasnije ispravljeno na 10.916 metara. Na dnu, Volš i Pikar su bili iznenađeni pronalaskom primeraka [[jezik (riba)|jezika]] ili [[list (riba)|lista]] dugačkih oko 30&nbsp;cm,<ref name=NOAA_Man_at_the_Deepest_Depth>[http://oceanexplorer.noaa.gov/history/quotes/soundings/soundings.html Sajt National Oceanic and Atmospheric Administration. Sekcija "1960 - Man at the Deepest Depth"]</ref> kao i [[morski račić|morskih račića]]. Prema Pikaru, "dno je izgledalo svetlo i bistro".<ref name=NOAA_Man_at_the_Deepest_Depth/>


Najtačnije merenje dubine izvršila je japanska sonda, [[Kaiko|''Kaikō'']] (かいこう), koja je spuštena bez posade na dno rova [[24. mart]]a [[1995]]. godine i zabeležila dubinu od 10.911 metara.<ref>{{cite web|url=http://web-japan.org/atlas/technology/tec03.html|title=Japan Atlas: Japan Marine Science and Technology Center|accessdate=4. jul 2007.}}</ref>
Najtačnije merenje dubine izvršila je japanska sonda, [[Kaiko|''Kaikō'']] (かいこう), koja je spuštena bez posade na dno rova [[24. 3.|24. marta]] [[1995]]. godine i zabeležila dubinu od 10.911 metara.<ref>{{cite web|url=http://web-japan.org/atlas/technology/tec03.html|title=Japan Atlas: Japan Marine Science and Technology Center|accessdate=4. jul 2007.}}</ref>


== Izvori ==
== Izvori ==

Verzija na datum 17 juni 2013 u 00:41

Lokacija Marijanskog rova

Marijanski rov je najdublji deo svetskih okeana i najdublje mesto na površini Zemljine kore. Najveća dubina je oko 11 km i nalazi se na zapadu Severnog Tihog okeana, istočno i južno od Marijanskih ostrva, blizu Guama.

Rov formira granicu između dve tektonske ploče, gde je Pacifička ploča podvučena ispod Filipinske ploče. Dno rova je dublje ispod nivoa mora nego što je Mont Everest iznad njega (8.850 m). Pritisak na dnu iznosi 108,6 MPa, što je preko hiljadu puta više od standardnog atmosferskog pritiska na nivou mora.

Merenje i proučavanje

Presek Marijanskog rova

Čelendžer, brod Kraljevske mornarice, prvi je ispitao rov 1951. godine i dao ime Čelendžer dip (engl. Challenger Deep) najdubljem njegovom delu.[1] Koristeći eho sonar, Čelendžer II je izmerio dubinu od 5.960 hvata (10.900 metara) na 11°19′N, 142°15′E.[2]

Godine 1957, sovjetski brod „Vitjaz“ je izmerio dubinu od 11.034 metara, koja je nazvana „Marijanska dolina“.[3] (Iako su ovo Sovjeti tvrdili 1957. godine, ovaj nalaz nisu ponovile naredne ekspedicije, iako su koristile tačniju i moderniju opremu.)

Godine 1962, brod Spencer F. Baird zabeležio je maksimalnu dubinu od 10.915 metara koristeći precizna dubinska merila.[4]

Godine 1984, Japanci su poslali Takuyō (拓洋), veoma specijalizovan brod za ispitivanje, u Marijanski rov i prikupili podatke koristeći uski, višezračni eho sonar; izmerili su najveću dubinu od 10.924 metara, odnosno 10.920 ± 10 metara.[2][5]

Spuštanja

23. januar 1960: Trst neposredno pred zaranjanje

Trst, batiskaf Mornarice Sjedinjenih Država, spustio se do dna u 13:06 23. januara 1960. godine, sa poručnikom američke mornarice, Donom Volšom i Žakom Pikarom unutra.[1] Kao balast korišćena je gvozdena kugla, dok je benzin korišćen za povratak na površinu.[1] Sistemi u podmornici su ukazivali dubinu od 11.521 metara, ali je ovo kasnije ispravljeno na 10.916 metara. Na dnu, Volš i Pikar su bili iznenađeni pronalaskom primeraka jezika ili lista dugačkih oko 30 cm,[6] kao i morskih račića. Prema Pikaru, "dno je izgledalo svetlo i bistro".[6]

Najtačnije merenje dubine izvršila je japanska sonda, Kaikō (かいこう), koja je spuštena bez posade na dno rova 24. marta 1995. godine i zabeležila dubinu od 10.911 metara.[7]

Izvori

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 „The Mariana Trench - Exploration”. marianatrench.com. Pristupljeno 4. jul 2007. 
  2. ↑ 2,0 2,1 Riči, Stiv. „The deepest depths”. Pristupljeno 4. jul 2007. 
  3. ↑ „Mariana Trench”. Encyclopædia Britannica. Encyclopædia Britannica. 
  4. ↑ Najdublje dubine
  5. ↑ „New Chief Hydrographer of Japan”. Pristupljeno 4. jul 2007. 
  6. ↑ 6,0 6,1 Sajt National Oceanic and Atmospheric Administration. Sekcija "1960 - Man at the Deepest Depth"
  7. ↑ „Japan Atlas: Japan Marine Science and Technology Center”. Pristupljeno 4. jul 2007. 

Vidi još


Koordinate: 11° 21' N, 142° 12' O

Izvor: https://sh.wikipedia.org/w/index.php?title=Marijanski_rov&oldid=1648267