Oliver Cromwell – razlika između verzija
m Bot: popravljanje preusmjeravanja |
|||
| Red 4: | Red 4: | ||
| opis_slike =Portrait Samuela Coopera iz 1656 |
| opis_slike =Portrait Samuela Coopera iz 1656 |
||
| puno_ime = |
| puno_ime = |
||
| datum_rođenja = [[25. april]] [[1599]]. |
| datum_rođenja = [[25. 4.|25. april]] [[1599]]. |
||
| mesto_rođenja = [[Huntingdon]] |
| mesto_rođenja = [[Huntingdon]] |
||
| država_rođenja ={{flag|Engleska}} |
| država_rođenja ={{flag|Engleska}} |
||
| datum_smrti = [[3. septembar]] [[1658]]. |
| datum_smrti = [[3. 9.|3. septembar]] [[1658]]. |
||
| mesto_smrti = [[London]] |
| mesto_smrti = [[London]] |
||
| država_smrti ={{flag|Engleska}} |
| država_smrti ={{flag|Engleska}} |
||
| sahranjen =Tyburn, London |
| sahranjen =Tyburn, London |
||
| funkcija = 1 lord zaštitnik (premijer) Ujedinjene Engleske, Škotske i Irske |
| funkcija = 1 lord zaštitnik (premijer) Ujedinjene Engleske, Škotske i Irske |
||
| vladavina = [[25. decembar]] [[1653]]. - [[3. septembar]] [[1658]]. |
| vladavina = [[25. 12.|25. decembar]] [[1653]]. - [[3. 9.|3. septembar]] [[1658]]. |
||
| prethodnik = Državni savjet |
| prethodnik = Državni savjet |
||
| naslednik = [[Richard Cromwell]] |
| naslednik = [[Richard Cromwell]] |
||
| Red 21: | Red 21: | ||
| deca = Robert Cromwell, Oliver Cromwell, Bridget Cromwell, Richard Cromwell, Henry Cromwell, Elizabeth Cromwell, Mary Cromwell, Frances Cromwell}} |
| deca = Robert Cromwell, Oliver Cromwell, Bridget Cromwell, Richard Cromwell, Henry Cromwell, Elizabeth Cromwell, Mary Cromwell, Frances Cromwell}} |
||
'''Oliver Cromwell''' ([[Huntingdon]], [[25. april]] [[1599]]. - [[London]], [[3. septembar]] [[1658]].), bio je [[Engleska|engleski]] državnik i vojskovođa, prvi [[premijer]] preuranjene [[Engleska|engleske]] [[Republika|republike]] od [[1653]]. do [[1658]]. |
'''Oliver Cromwell''' ([[Huntingdon]], [[25. 4.|25. april]] [[1599]]. - [[London]], [[3. 9.|3. septembar]] [[1658]].), bio je [[Engleska|engleski]] državnik i vojskovođa, prvi [[premijer]] preuranjene [[Engleska|engleske]] [[Republika|republike]] od [[1653]]. do [[1658]]. |
||
''Cromwell'' je bio jedan od najmarkantijih državnika novije evropske historije, čovjek velikih mogućnosti i snažnog karaktera, uvjereni [[Kalvinizam|kalvinist]], koji je pored toga vjerovao u [[Sloboda religije|vjersku toleranciju]]. <ref name=brit/> |
''Cromwell'' je bio jedan od najmarkantijih državnika novije evropske historije, čovjek velikih mogućnosti i snažnog karaktera, uvjereni [[Kalvinizam|kalvinist]], koji je pored toga vjerovao u [[Sloboda religije|vjersku toleranciju]]. <ref name=brit/> |
||
| Red 31: | Red 31: | ||
Tri godine kasnije, dok je parlament odlučivao o kraljevoj sudbini, ponovno je izbila rojalistička pobuna, to je iskoristila vojska, pa je |
Tri godine kasnije, dok je parlament odlučivao o kraljevoj sudbini, ponovno je izbila rojalistička pobuna, to je iskoristila vojska, pa je |
||
da spriječi eventualnu nagodbu kralja i crkvenog vrha zarobljenog [[Charles I Stuart|Charlesa I.]] osudila na smrt i smaknula u januaru [[1649]]. Tako je monarhija ukinuta, a Engleska je postala republika pod nazivom [[Commonwealth (republika)|Commonwealth Engleske, Škotske i Irske]] ili Free State sa ''Oliverom Cromwellom'' kao predsjednikom državnog vijeća. <ref name=brit/>Nakon što je kraljev sin [[Charles II Stuart|Charles II.]] potaknuo rojalističke pobune u [[Irska|Irskoj]] i [[Škotska|Škotskoj]] ''Cromwell'' je na čelu vojske krenuo u pokoravanje tih zemalja. što je napravio do kraja [[1650]]. Od [[1653]]. postao je [[premijer]] (doživotni lord-protektor države). |
da spriječi eventualnu nagodbu kralja i crkvenog vrha zarobljenog [[Charles I Stuart|Charlesa I.]] osudila na smrt i smaknula u januaru [[1649]]. Tako je monarhija ukinuta, a Engleska je postala republika pod nazivom [[Commonwealth (republika)|Commonwealth Engleske, Škotske i Irske]] ili Free State sa ''Oliverom Cromwellom'' kao predsjednikom državnog vijeća. <ref name=brit/>Nakon što je kraljev sin [[Charles II Stuart|Charles II.]] potaknuo rojalističke pobune u [[Irska|Irskoj]] i [[Škotska|Škotskoj]] ''Cromwell'' je na čelu vojske krenuo u pokoravanje tih zemalja. što je napravio do kraja [[1650]]. Od [[1653]]. postao je [[premijer]] (doživotni lord-protektor države). |
||
Nakon tog je uspješno završio pomorski rat sa [[Holandija|Holandijom]] [[1654]]. Kad se nakon tog postavilo pitanje kako zaposliti vojsku i mornaricu, došlo je do raskola u parlamentu oko tog problema. ''Cromwell'' je nakon tog odlučio sklopiti mir sa [[Francuska|Francuskom]] na račun [[ |
Nakon tog je uspješno završio pomorski rat sa [[Holandija|Holandijom]] [[1654]]. Kad se nakon tog postavilo pitanje kako zaposliti vojsku i mornaricu, došlo je do raskola u parlamentu oko tog problema. ''Cromwell'' je nakon tog odlučio sklopiti mir sa [[Francuska|Francuskom]] na račun [[Španija|Španjolske]] i poslao jednu pomorsku ekspediciju na [[španija|španjolske]] [[Karibi|Karibe]] koja je u maju [[1655]]. zauzela [[Jamajka|Jamajku]]. <ref name=brit> {{cite web |
||
|url=http://www.britannica.com/EBchecked/topic/143822/Oliver-Cromwell |
|url=http://www.britannica.com/EBchecked/topic/143822/Oliver-Cromwell |
||
|title = ''Oliver Cromwell'' |
|title = ''Oliver Cromwell'' |
||
Verzija na datum 16 juni 2013 u 14:11
| Oliver Cromwell | |
|---|---|
|
| |
| Datum rođenja | 25. april 1599. |
| Mesto rođenja | Huntingdon ( Engleska)
|
| Datum smrti | 3. septembar 1658. |
| Mesto smrti | London ( Engleska)
|
| Grob | Tyburn, London |
| Titula | 1 lord zaštitnik (premijer) Ujedinjene Engleske, Škotske i Irske |
| Period | 25. decembar 1653. - 3. septembar 1658. |
| Prethodnik | Državni savjet |
| Naslednik | Richard Cromwell |
| Poreklo i porodica | |
| Otac | Robert Cromwell |
| Majka | Elizabeth Steward |
| Supružnik | Elizabeth Bourchier |
| Deca | Robert Cromwell, Oliver Cromwell, Bridget Cromwell, Richard Cromwell, Henry Cromwell, Elizabeth Cromwell, Mary Cromwell, Frances Cromwell |
Oliver Cromwell (Huntingdon, 25. april 1599. - London, 3. septembar 1658.), bio je engleski državnik i vojskovođa, prvi premijer preuranjene engleske republike od 1653. do 1658.
Cromwell je bio jedan od najmarkantijih državnika novije evropske historije, čovjek velikih mogućnosti i snažnog karaktera, uvjereni kalvinist, koji je pored toga vjerovao u vjersku toleranciju. [1]
Biografija
Oliver Cromwell rođen je kao jedini sin, aristokrata i veleposjednika Roberta Cromwella i njegove žene Elizabethe Steward. Otac mu je samim svojom statusom bio član engleskog parlamenta za vrijeme vladavine kraljice Elizabethe I. Nakon relativno solidnog školovanja, oženio se 1620. sa Elizabeth Bourchier, kćerkom londonskog trgovca. [1]Po nasljedstvu je postao član parlamenta, u kojem se ispočetka po ničim nije isticao, osim po simpatijama za puritance sa kojima je održavao veze. [1]
Kad je 1642. dugotrajni sukob između kralja Charlesa I. i parlamenta prerastao u građanski rat došle su do izražaja njegove sposobnosti kao sjajnog organizatora i vojskovođe. Cromwellovi konjanici odigrali su odlučnu ulogu u velikoj pobjedi vojske parlamenta nad rojalističkom vojskom kod Marston Moora 1644., u kojoj je zarobljen i sam kralj. Cromwell pa je postao zamjenik vrhovnog komandanta parlamentarne vojske i njen heroj.
Tri godine kasnije, dok je parlament odlučivao o kraljevoj sudbini, ponovno je izbila rojalistička pobuna, to je iskoristila vojska, pa je da spriječi eventualnu nagodbu kralja i crkvenog vrha zarobljenog Charlesa I. osudila na smrt i smaknula u januaru 1649. Tako je monarhija ukinuta, a Engleska je postala republika pod nazivom Commonwealth Engleske, Škotske i Irske ili Free State sa Oliverom Cromwellom kao predsjednikom državnog vijeća. [1]Nakon što je kraljev sin Charles II. potaknuo rojalističke pobune u Irskoj i Škotskoj Cromwell je na čelu vojske krenuo u pokoravanje tih zemalja. što je napravio do kraja 1650. Od 1653. postao je premijer (doživotni lord-protektor države). Nakon tog je uspješno završio pomorski rat sa Holandijom 1654. Kad se nakon tog postavilo pitanje kako zaposliti vojsku i mornaricu, došlo je do raskola u parlamentu oko tog problema. Cromwell je nakon tog odlučio sklopiti mir sa Francuskom na račun Španjolske i poslao jednu pomorsku ekspediciju na španjolske Karibe koja je u maju 1655. zauzela Jamajku. [1]
I pored svih svojih pobjeda, i povratka povjerenja u englesku vojsku i puritanski moral i svjetonazor Cromwell ipak nije uspio učvrstiti englesku republiku. Nakon njegove iznenadne smrti, naslijedio ga je sin Richard Cromwell, koji je svrgnut nakon samo devet mjeseci vladanja. nakon tog je u Engleskoj obnovljena monarhija godinu i pol nakon Cromwellove smrti, ustoličenjem Charlesa II. sina ubijenog kralja, koji se vratio iz progonstva.
