Eparhija slavonska – razlika između verzija
m Bot: migracija 3 međuwiki veza sada dostupnih na stranici d:q1563668 na Wikidati |
m Bot: popravljanje preusmjeravanja |
||
| Red 22: | Red 22: | ||
| Zvanična stranica = |
| Zvanična stranica = |
||
| Eparhijski arhijerej = [[Sava Jurić|Sava]] |
| Eparhijski arhijerej = [[Sava Jurić|Sava]] |
||
| Čin arhijereja = [[Episkop]] |
| Čin arhijereja = [[Episkopos|Episkop]] |
||
| Titula arhijereja = ''Episkop slavonski'' |
| Titula arhijereja = ''Episkop slavonski'' |
||
| Arhiepiskop = |
| Arhiepiskop = |
||
| Red 36: | Red 36: | ||
==Istorija== |
==Istorija== |
||
===Počeci pravoslavlja u Slavoniji=== |
===Počeci pravoslavlja u Slavoniji=== |
||
Jače naseljavanje područja [[Slavonija|Slavonije]] [[Srbi]]ma vezuje se za drugu polovinu [[15. vijek]]a. Mnogi [[Srbi]] tada dolaze sa [[ |
Jače naseljavanje područja [[Slavonija|Slavonije]] [[Srbi]]ma vezuje se za drugu polovinu [[15. vijek]]a. Mnogi [[Srbi]] tada dolaze sa [[srpska Despotovina|srpskim despotom]] [[Vuk Branković (despot)|Vukom Brankovićem]] ([[Zmaj Ognjeni Vuk]]), koji zbog zasluga u ratovima od [[Ugarska|ugarskog kralja]] [[Matija Korvin|Matije Korvina]] dobija nekoliko posjeda i utvrđenja, među kojima i grad [[Bijela Stijena (Slavonija)|Bijelu Stijenu]]. |
||
'''Požeška eparhija''': Vjerskim životom [[ |
'''Požeška eparhija''': Vjerskim životom [[pravoslavlje|pravoslavnih]] [[Srbi|Srba]] u [[Slavonija|Slavoniji]] pod [[Turci Osmanlije|Turci]]ma rukovodili su najprije pojedini [[svećenik|sveštenici]], a još više [[kaluđer]]i koji su zajedno sa narodom dolazili iz [[Srbija|Srbije]] ili iz [[Bosna|Bosne]]. Tada nastaju i [[manastir]]i [[Manastir Pakra|Pakra]] i [[Manastir Orahovica|Orahovica]], kao i [[Manastir Dejanovac|Dejanovac]] ili [[Manastir Kruškovac|Kruškovac]] kod današnjih [[Okučani|Okučana]]. Sa obnovom [[Pećka patrijaršija|Pećke patrijaršije]] ([[1557]]) osniva se prva [[Srbi|srpska]] [[eparhija]] na tlu [[Slavonija|Slavonije]] — Požeška eparhija. Prvi pomen o Požeškoj eparhiji nalazi se u zapisima na rukopisnim knjigama [[Manastir Orahovica|manastira Orahovice]] iz [[1585]]. godine. Nije tačno utvrđeno sedište vladike — [[Požega (Hrvatska)|Požega]] ili [[Manastir Orahovica]]. |
||
Data eparhija je sigurno postojala do [[1688]]. godine, odnosno do zauzeća [[Slavonija|Slavonije]] od strane [[Habzburgovci|Habzburgovaca]]. |
Data eparhija je sigurno postojala do [[1688]]. godine, odnosno do zauzeća [[Slavonija|Slavonije]] od strane [[Habzburgovci|Habzburgovaca]]. |
||
| Red 45: | Red 45: | ||
[[Datoteka:Vladičanski dvor i Saborna crkva u Pakracu.JPG|thumb|290px|m|Vladičanski dvor i Saborna crkva u Pakracu]] |
[[Datoteka:Vladičanski dvor i Saborna crkva u Pakracu.JPG|thumb|290px|m|Vladičanski dvor i Saborna crkva u Pakracu]] |
||
[[Datoteka:Манастир Јасеновац.jpg|thumb|290px|m|[[Manastir Jasenovac]]]] |
[[Datoteka:Манастир Јасеновац.jpg|thumb|290px|m|[[Manastir Jasenovac]]]] |
||
Velike nevolje koje je slavonskom stanovništvu donio veliki [[austrijsko-turski rat]] ([[1683]]—[[1699]]) nisu poštedeli ni [[ |
Velike nevolje koje je slavonskom stanovništvu donio veliki [[austrijsko-turski rat]] ([[1683]]—[[1699]]) nisu poštedeli ni [[srpska pravoslavna crkva|srpsku crkvu]] u [[Slavonija|Slavoniji]]. Postepenim oslobađanjem koje je išlo od zapada preme istoku omogućeno je [[Manastir Marča|marčanskim]] [[Unijatstvo|unijatskim]] [[episkopos|episkopima]] da pokušaju proširiti svoju nadležnost i na [[Pravoslavna crkva|pravoslavne]] [[Srbi|Srbe]] u oslobođenoj [[Slavonija|Slavoniji]]. |
||
[[Srpski narod]] bi teško odolio ovim [[Unijati|unijatskim]] nasrtajima, da se pred jesen [[1690]]. nije u [[Austrijsko |
[[Srbi|Srpski narod]] bi teško odolio ovim [[Unijati|unijatskim]] nasrtajima, da se pred jesen [[1690]]. nije u [[Austrijsko Carstvo|Austriji]] pojavio [[srpski patrijarh]] [[Arsenije III Crnojević]] sa povlasticama koje je dobio od cara [[Leopold I Habzburški|Leopolda I]], prema kojima je [[Srbi]]ma bila zajamčena sloboda [[Pravoslavlje|pravoslavne vjere]]. Ubrzo poslije prvog pokušaja u [[Slavonija|Slavoniji]] [[Patrijarh Arsenije III Čarnojević|patrijarh Arsenije]] je bio istisnut, a u [[Pakrac]] je [[26. 5.|26. maja]] [[1699]]. doveden [[Unijati|pounijaćeni]] [[episkopos|episkop]] [[Petronije Ljubibratić]]. On je u neposrednoj blizni vojnog komandanta podigao malu drvenu crkvu, kuću za stanovanje i uz nju kapelu posvećenu [[Blagovijest|Blagovjestima]]. |
||
Ipak, ovaj pritisak je kratko trajao. Kada je u [[Mađarska|Mađarskoj]] izbio [[Rakocijev ustanak]] [[1703]]. godine, [[ |
Ipak, ovaj pritisak je kratko trajao. Kada je u [[Mađarska|Mađarskoj]] izbio [[Rakocijev ustanak]] [[1703]]. godine, [[austrijsko Carstvo|austrijska]] vlast se uplašila da se [[Srbi]] ne pridruže ustanicima, te je [[patrijarh]]u vratila slobodu i sva njegova prava. Nemajući kud, Petronije se pomirio sa [[patrijarh Arsenije III Čarnojević|patrijarhom]], a pred smrt je napisao pismo u kome je sve svoje preporučio na [[patrijarh]]a. |
||
Godine [[1704]]. patrijarh je od Janićija, brata Petronijevog, kupio za 1000 forinti [[episkopski dvor]] i [[ |
Godine [[1704]]. patrijarh je od Janićija, brata Petronijevog, kupio za 1000 forinti [[episkopski dvor]] i [[crkva (zgrada)|crkvu]] sa inventarom, te lično preuzeo upravu eparhijom pravdajući to dekretom od [[1695]]., po kome su [[Srem]] i [[Slavonija]] ostavljeni [[patrijarh]]u na upravu kao arhidijeceza. Od [[1705]]. godine [[Sofronije Podgoričanin]] se vodio kao [[vikarni arhijerej|vikarni episkop]] [[Patrijarh Arsenije III Čarnojević|patrijarha Arsenija]] i tek na saboru u [[Kruševac|Kruševcu]] [[1708]]. kada je poslije smrti patrijarha biran novi [[mitropolit]], izdvojena je Slavonija iz arhidijeceze i zajedno sa [[Osečko polje|Osječkim poljem]] organizovana u posebnu — [[Eparhija pakračka|Pakračku]] (po sedištu), danas [[Slavonska eparhija|Slavonsku eparhiju]]. |
||
Tokom [[18. |
Tokom [[18. vijek|18. veka]] najveći izazov novoosnovanoj eparhiji bilo je [[unijaćenje]]. Crkva se borila stalno i na više strana. [[Episkopos|Episkop]] [[Nikifor Stefanović]] osnovao je sredinom [[18. vijek|18. veka]] [[Bogoslovija|bogosloviju]] u [[Pakrac]]u. U to vreme počinje i osnivanje [[Srbi|srpskih]] škola po selima [[Eparhija|eparhije]]. Episkop [[Kiril Živković]] je posebno radio na unapređenju [[Kultura|kulture]], pa je osnovao vladičansku biblioteku. U [[19. vijek|19. veku]] i prvoj polovini [[20. vijek|20. veka]] [[episkopos|episkopi]] su uglavnom poklanjali pažnju unapređenju kulture i obrazovanja kod mesnih [[Srbi|Srba]], a posebno razvoju [[bogoslovija u Pakracu|bogoslovije u Pakracu]]. |
||
===Slavonska eparhija=== |
===Slavonska eparhija=== |
||
Tokom [[Drugog svetskog rata]] eparhija i njeni vernici preživeli su najcrnje dane. Veliki broj [[Srbi|Srba]] je pobijen, a crkve i manastiri oštećeni ili porušeni. Posle rata došlo je vreme duhovne i graditeljske obnove ove mučeničke eparhije. Obnovljeni su brojni hramovi ([[Okučani]], [[Nova Gradiška]], [[Jasenovac]] i dr.). Međutim, pod pritiskom [[Komunistička partija Jugoslavije|komunističkig režima]], višedecenijska obnova nije uspela u potpunosti da nadoknadi uništeno u [[Drugi |
Tokom [[Drugog svetskog rata]] eparhija i njeni vernici preživeli su najcrnje dane. Veliki broj [[Srbi|Srba]] je pobijen, a crkve i manastiri oštećeni ili porušeni. Posle rata došlo je vreme duhovne i graditeljske obnove ove mučeničke eparhije. Obnovljeni su brojni hramovi ([[Okučani]], [[Nova Gradiška]], [[Jasenovac]] i dr.). Međutim, pod pritiskom [[Komunistička partija Jugoslavije|komunističkig režima]], višedecenijska obnova nije uspela u potpunosti da nadoknadi uništeno u [[Drugi svjetski rat|Drugom svetskom ratu]]. |
||
Od [[1959]]. eparhiji je vraćen stari naziv ''Slavonska''. Njeni episkopi su bili: [[Emilijan Marinović]] (1951—1982), [[Lukijan Pantelić]] (1985—1999) i [[Sava Jurić]] (od 1999). |
Od [[1959]]. eparhiji je vraćen stari naziv ''Slavonska''. Njeni episkopi su bili: [[Emilijan Marinović]] (1951—1982), [[Lukijan Pantelić]] (1985—1999) i [[Sava Jurić]] (od 1999). |
||
| Red 99: | Red 99: | ||
* [[Manastir Jasenovac]], novoosnovan, privremeno boravište episkopa, jedini živeći. |
* [[Manastir Jasenovac]], novoosnovan, privremeno boravište episkopa, jedini živeći. |
||
Dana [[23. |
Dana [[23. 11.|23. novembra]] [[2009]], Eparhija slavonska je otkupila imanje u [[Kućanci]]ma na kome je rođen blaženopočivši [[patrijarh srpski Pavle]]. |
||
== Vidi još == |
== Vidi još == |
||
* [[Sava Jurić]] |
* [[Sava Jurić]] |
||
* [[Srpska pravoslavna crkva u Hrvatskoj]] |
* [[Srpska pravoslavna crkva u Hrvatskoj]] |
||
* [[Eparhija osječkopoljska i baranjska]] |
* [[Eparhija osečkopoljska i baranjska|Eparhija osječkopoljska i baranjska]] |
||
==Izvori== |
==Izvori== |
||
Verzija na datum 12 juni 2013 u 23:29
| Osnovne informacije | |
|---|---|
| Država | Hrvatska |
| Sjedište | Pakrac |
| Broj manastira | 4 |
| Arhijerej | |
| Eparhijski arhijerej | Sava |
| Čin arhijereja | Episkop |
| Titula arhijereja | Episkop slavonski |
| |
Eparhija slavonska, ranije Eparhija pakračka, eparhija je Srpske pravoslavne crkve sa sjedištem u Pakracu, gde se nalazi i Saborna crkva eparhije.
Nadležni arhijerej je gospodin Sava, koji privremeno stoluje iz Jasenovca.
Istorija
Počeci pravoslavlja u Slavoniji
Jače naseljavanje područja Slavonije Srbima vezuje se za drugu polovinu 15. vijeka. Mnogi Srbi tada dolaze sa srpskim despotom Vukom Brankovićem (Zmaj Ognjeni Vuk), koji zbog zasluga u ratovima od ugarskog kralja Matije Korvina dobija nekoliko posjeda i utvrđenja, među kojima i grad Bijelu Stijenu.
Požeška eparhija: Vjerskim životom pravoslavnih Srba u Slavoniji pod Turcima rukovodili su najprije pojedini sveštenici, a još više kaluđeri koji su zajedno sa narodom dolazili iz Srbije ili iz Bosne. Tada nastaju i manastiri Pakra i Orahovica, kao i Dejanovac ili Kruškovac kod današnjih Okučana. Sa obnovom Pećke patrijaršije (1557) osniva se prva srpska eparhija na tlu Slavonije — Požeška eparhija. Prvi pomen o Požeškoj eparhiji nalazi se u zapisima na rukopisnim knjigama manastira Orahovice iz 1585. godine. Nije tačno utvrđeno sedište vladike — Požega ili Manastir Orahovica.
Data eparhija je sigurno postojala do 1688. godine, odnosno do zauzeća Slavonije od strane Habzburgovaca.
Pakračka eparhija
Velike nevolje koje je slavonskom stanovništvu donio veliki austrijsko-turski rat (1683—1699) nisu poštedeli ni srpsku crkvu u Slavoniji. Postepenim oslobađanjem koje je išlo od zapada preme istoku omogućeno je marčanskim unijatskim episkopima da pokušaju proširiti svoju nadležnost i na pravoslavne Srbe u oslobođenoj Slavoniji.
Srpski narod bi teško odolio ovim unijatskim nasrtajima, da se pred jesen 1690. nije u Austriji pojavio srpski patrijarh Arsenije III Crnojević sa povlasticama koje je dobio od cara Leopolda I, prema kojima je Srbima bila zajamčena sloboda pravoslavne vjere. Ubrzo poslije prvog pokušaja u Slavoniji patrijarh Arsenije je bio istisnut, a u Pakrac je 26. maja 1699. doveden pounijaćeni episkop Petronije Ljubibratić. On je u neposrednoj blizni vojnog komandanta podigao malu drvenu crkvu, kuću za stanovanje i uz nju kapelu posvećenu Blagovjestima.
Ipak, ovaj pritisak je kratko trajao. Kada je u Mađarskoj izbio Rakocijev ustanak 1703. godine, austrijska vlast se uplašila da se Srbi ne pridruže ustanicima, te je patrijarhu vratila slobodu i sva njegova prava. Nemajući kud, Petronije se pomirio sa patrijarhom, a pred smrt je napisao pismo u kome je sve svoje preporučio na patrijarha.
Godine 1704. patrijarh je od Janićija, brata Petronijevog, kupio za 1000 forinti episkopski dvor i crkvu sa inventarom, te lično preuzeo upravu eparhijom pravdajući to dekretom od 1695., po kome su Srem i Slavonija ostavljeni patrijarhu na upravu kao arhidijeceza. Od 1705. godine Sofronije Podgoričanin se vodio kao vikarni episkop patrijarha Arsenija i tek na saboru u Kruševcu 1708. kada je poslije smrti patrijarha biran novi mitropolit, izdvojena je Slavonija iz arhidijeceze i zajedno sa Osječkim poljem organizovana u posebnu — Pakračku (po sedištu), danas Slavonsku eparhiju.
Tokom 18. veka najveći izazov novoosnovanoj eparhiji bilo je unijaćenje. Crkva se borila stalno i na više strana. Episkop Nikifor Stefanović osnovao je sredinom 18. veka bogosloviju u Pakracu. U to vreme počinje i osnivanje srpskih škola po selima eparhije. Episkop Kiril Živković je posebno radio na unapređenju kulture, pa je osnovao vladičansku biblioteku. U 19. veku i prvoj polovini 20. veka episkopi su uglavnom poklanjali pažnju unapređenju kulture i obrazovanja kod mesnih Srba, a posebno razvoju bogoslovije u Pakracu.
Slavonska eparhija
Tokom Drugog svetskog rata eparhija i njeni vernici preživeli su najcrnje dane. Veliki broj Srba je pobijen, a crkve i manastiri oštećeni ili porušeni. Posle rata došlo je vreme duhovne i graditeljske obnove ove mučeničke eparhije. Obnovljeni su brojni hramovi (Okučani, Nova Gradiška, Jasenovac i dr.). Međutim, pod pritiskom komunističkig režima, višedecenijska obnova nije uspela u potpunosti da nadoknadi uništeno u Drugom svetskom ratu.
Od 1959. eparhiji je vraćen stari naziv Slavonska. Njeni episkopi su bili: Emilijan Marinović (1951—1982), Lukijan Pantelić (1985—1999) i Sava Jurić (od 1999).
Slavonska eparhija je imala sjedište u Pakracu. Uslijed rata (od 1991), episkop, sveštenstvo i narod uglavnom su izbjegli. Bilo je 78 parohija, 71 crkvena opština, 45 sveštenika i tri manastira (Orahovica, Pakra, Sveta Ana).
Velik deo crkvenih građevina je u celosti ili delom porušen. Poslednjih godina se radi na obnovi, koja sporo odmiče.
Episkopi
Episkopi pakrački
- Petronije Ljubibratić (1699-1703),
- Sofronije Podgoričanin (1705-1710),
- Vasilije Rajić (1710),
- Gavrilo Popović (1715-1716),
- Atanasije Radošević (1717-1720),
- Nikifor Stefanović (1721-1743),
- Sofronije Jovanović (1743-1757),
- Vićentije Jovanović Vidak (1757-1759), administrirao eparhijom.
- Arsenije Radivojević (1759-1769),
- Atanasije Živković (1770-1781),
- Josif Jovanović Šakabenta (1781-1783),
- Pavle Avakumović (178?-1786),
- Kiril Živković (1786-1807),
- Josif Putnik (1808-1828),
- Georgije Hranislav (1829-1839),
- Stefan Popović (1839-1843),
- Stefan Kragujević (1843-1864),
- Nikanor Grujić (1864-1887),
- Miron Nikolić (1890-1941),
- Damaskin Grdanički (1945-1951), administrirao eparhijom.
Episkopi slavonski
- Emilijan Marinović (1952-1981),
- Lukijan Pantelić (1985-1999),
- Sava Jurić (1999-).
Manastiri i imanja
Eparhija slavonska ima četiri manastira:
- Manastir Orahovica, najpoznatiji, danas u obnovi, bez monaštva,
- Manastir Pakra, najpoznatiji, teško oštećen, obnova nije počela, bez monaštva,
- Manastir Svete Ane, najpoznatiji, teško oštećen, obnova nije počela, bez monaštva,
- Manastir Jasenovac, novoosnovan, privremeno boravište episkopa, jedini živeći.
Dana 23. novembra 2009, Eparhija slavonska je otkupila imanje u Kućancima na kome je rođen blaženopočivši patrijarh srpski Pavle.