Dvopartijski sistem – razlika između verzija
m Bot: popravljanje preusmjeravanja |
|||
| Red 1: | Red 1: | ||
{{Oblici vladavine}} |
{{Oblici vladavine}} |
||
'''Dvopartijski sistem''' ili '''dvostranačje''' je izraz kojim se označavaju ona [[višepartijski sistem|višestranačka]] [[ |
'''Dvopartijski sistem''' ili '''dvostranačje''' je izraz kojim se označavaju ona [[višepartijski sistem|višestranačka]] [[oblik vladavine|politička uređenja]] u kojima na [[izbori]]ma, a na osnovu toga i na svim važnijim razinama [[vlast]]i dominiraju članovi, odnosno predstavnici jedne od dviju vodećih [[politička stranka|političkih stranaka]]. Jedna od tih stranaka se nalazi na vlasti, odnosno ima status [[stranka na vlasti|vladajuće stranke]], dok se druga stranka nalazi u [[opozicija|opoziciji]] i obično se za nju koristi izraz [[manjinska stranka]]. Za razliku od [[jednopartijska država|jednopartijskog]], dvopartijski sistem u pravilu nije institucionaliziran kroz ustave i zakone, odnosno dvopartijske zemlje u svom zakonodavstvu pretpostavljaju ravnopravnu političku utakmicu između više od dvije stranke, poput zemalja gdje postoji tzv. višepartijski sistem u užem smislu. Ponekad se, međutim, dvopartijski sistem može institucionalizirati kroz toga da jedna od stranaka dobije status tzv. [[službena opozicija|službene opozicije]]. |
||
Dvopartijski sistem je karakterističan za zemlje koje koriste [[parlamentarni sistem]] vladavine uz [[većinski izborni sistem]]; zahvaljujući njemu se glasovi, odnosno mandati u predstavničkim tijelima obično grupiraju oko dvije najjače stranke. Takav sistem se obično naziva [[westminsterski sistem]], a ime je dobio po lokaciji [[Parlament UK|britanskog Parlamenta]]; izborni sistem, a zajedno sa njima i dvopartijski sistem su kao svoj uzor od bivše matice preuzele kolonije nekadašnjeg [[Britanski Imperij|britanskog Imperija]], odnosno zemlje [[ |
Dvopartijski sistem je karakterističan za zemlje koje koriste [[parlamentarni sistem]] vladavine uz [[većinski izborni sistem]]; zahvaljujući njemu se glasovi, odnosno mandati u predstavničkim tijelima obično grupiraju oko dvije najjače stranke. Takav sistem se obično naziva [[westminsterski sistem]], a ime je dobio po lokaciji [[Parlament UK|britanskog Parlamenta]]; izborni sistem, a zajedno sa njima i dvopartijski sistem su kao svoj uzor od bivše matice preuzele kolonije nekadašnjeg [[Britanski Imperij|britanskog Imperija]], odnosno zemlje [[Komonvelt nacija|Commonwealtha]]. Najpoznatiji od svih dvopartijskih sistema je, međutim, u [[Sjedinjene Američke Države|SAD]] gdje oko 150 godinama politikom na svim razinama dominiraju jedne od dviju stranaka - [[Demokratska stranka SAD|Demokratska]] i [[Republikanska stranka SAD|Republikanska]]. |
||
Politički teoretičari i komentatori često kao prednost dvopartijskog u odnosu na višepartijski sistem navode da se njime "uprošćuje" izbor birača, odnosno omogućava brzo i jednostavno nagrađivanje i kažnjavanje političkih stranaka koje se nalaze na vlasti; također se navode da se dvije glavne stranke nude veću političku stabilnost i promoviraju [[umjerenost (politika)|umjerenost]] nauštrb malih stranaka s [[ekstremizam|ekstremne]] ljevice i desnice. Kritičari dvostranačja, pak, drže da dvije vodeće stranke s vremenom postaju dio jednog te istog [[establišment]]a, odnosno stvaraju međusobni simbiotski odnos kojemu je glavni cilj održavanje [[status quo]]a, a samim time proizvode stagnaciju i [[partitokracija|partitokraciju]]. Kao neki od metoda kojima se nastoje otkloniti ovi nedostaci razvili su se instituti tzv. protestnih [[treća stranka|trećih stranaka]], odnosno koncept [[veliki šator|velikog šatora]] i [[ |
Politički teoretičari i komentatori često kao prednost dvopartijskog u odnosu na višepartijski sistem navode da se njime "uprošćuje" izbor birača, odnosno omogućava brzo i jednostavno nagrađivanje i kažnjavanje političkih stranaka koje se nalaze na vlasti; također se navode da se dvije glavne stranke nude veću političku stabilnost i promoviraju [[umjerenost (politika)|umjerenost]] nauštrb malih stranaka s [[ekstremizam|ekstremne]] ljevice i desnice. Kritičari dvostranačja, pak, drže da dvije vodeće stranke s vremenom postaju dio jednog te istog [[establišment]]a, odnosno stvaraju međusobni simbiotski odnos kojemu je glavni cilj održavanje [[status quo]]a, a samim time proizvode stagnaciju i [[partitokracija|partitokraciju]]. Kao neki od metoda kojima se nastoje otkloniti ovi nedostaci razvili su se instituti tzv. protestnih [[treća stranka|trećih stranaka]], odnosno koncept [[veliki šator|velikog šatora]] i [[predizbori|preliminarnih izbora]] unutar dvije vodeće stranke. |
||
==Izvori== |
==Izvori== |
||
Verzija na datum 12 juni 2013 u 18:54
Dvopartijski sistem ili dvostranačje je izraz kojim se označavaju ona višestranačka politička uređenja u kojima na izborima, a na osnovu toga i na svim važnijim razinama vlasti dominiraju članovi, odnosno predstavnici jedne od dviju vodećih političkih stranaka. Jedna od tih stranaka se nalazi na vlasti, odnosno ima status vladajuće stranke, dok se druga stranka nalazi u opoziciji i obično se za nju koristi izraz manjinska stranka. Za razliku od jednopartijskog, dvopartijski sistem u pravilu nije institucionaliziran kroz ustave i zakone, odnosno dvopartijske zemlje u svom zakonodavstvu pretpostavljaju ravnopravnu političku utakmicu između više od dvije stranke, poput zemalja gdje postoji tzv. višepartijski sistem u užem smislu. Ponekad se, međutim, dvopartijski sistem može institucionalizirati kroz toga da jedna od stranaka dobije status tzv. službene opozicije.
Dvopartijski sistem je karakterističan za zemlje koje koriste parlamentarni sistem vladavine uz većinski izborni sistem; zahvaljujući njemu se glasovi, odnosno mandati u predstavničkim tijelima obično grupiraju oko dvije najjače stranke. Takav sistem se obično naziva westminsterski sistem, a ime je dobio po lokaciji britanskog Parlamenta; izborni sistem, a zajedno sa njima i dvopartijski sistem su kao svoj uzor od bivše matice preuzele kolonije nekadašnjeg britanskog Imperija, odnosno zemlje Commonwealtha. Najpoznatiji od svih dvopartijskih sistema je, međutim, u SAD gdje oko 150 godinama politikom na svim razinama dominiraju jedne od dviju stranaka - Demokratska i Republikanska.
Politički teoretičari i komentatori često kao prednost dvopartijskog u odnosu na višepartijski sistem navode da se njime "uprošćuje" izbor birača, odnosno omogućava brzo i jednostavno nagrađivanje i kažnjavanje političkih stranaka koje se nalaze na vlasti; također se navode da se dvije glavne stranke nude veću političku stabilnost i promoviraju umjerenost nauštrb malih stranaka s ekstremne ljevice i desnice. Kritičari dvostranačja, pak, drže da dvije vodeće stranke s vremenom postaju dio jednog te istog establišmenta, odnosno stvaraju međusobni simbiotski odnos kojemu je glavni cilj održavanje status quoa, a samim time proizvode stagnaciju i partitokraciju. Kao neki od metoda kojima se nastoje otkloniti ovi nedostaci razvili su se instituti tzv. protestnih trećih stranaka, odnosno koncept velikog šatora i preliminarnih izbora unutar dvije vodeće stranke.