Oliver Cromwell – razlika između verzija
n / č |
|||
| Red 49: | Red 49: | ||
<!-- interwiki --> |
<!-- interwiki --> |
||
[[Kategorija:Engleski vladari]] |
[[Kategorija:Engleski vladari]] |
||
[[am:ኦሊቨር ክሮምዌል]] |
|||
[[ar:أوليفر كرومويل]] |
|||
[[az:Oliver Kromvel]] |
|||
[[be:Олівер Кромвель]] |
|||
[[be-x-old:Олівэр Кромўэл]] |
|||
[[bg:Оливър Кромуел]] |
|||
[[br:Oliver Cromwell]] |
|||
[[bs:Oliver Cromwell]] |
|||
[[ca:Oliver Cromwell]] |
|||
[[cs:Oliver Cromwell]] |
|||
[[cy:Oliver Cromwell]] |
|||
[[da:Oliver Cromwell]] |
|||
[[de:Oliver Cromwell]] |
|||
[[el:Όλιβερ Κρόμγουελ]] |
|||
[[en:Oliver Cromwell]] |
|||
[[eo:Oliver Cromwell]] |
|||
[[es:Oliver Cromwell]] |
|||
[[et:Oliver Cromwell]] |
|||
[[eu:Oliver Cromwell]] |
|||
[[fa:الیور کرامول]] |
|||
[[fi:Oliver Cromwell]] |
|||
[[fr:Oliver Cromwell]] |
|||
[[fy:Oliver Cromwell]] |
|||
[[ga:Oilibhéar Cromail]] |
|||
[[gl:Oliver Cromwell]] |
|||
[[he:אוליבר קרומוול]] |
|||
[[hi:ऑलिवर क्रॉमवेल]] |
|||
[[hr:Oliver Cromwell]] |
|||
[[hu:Oliver Cromwell]] |
|||
[[hy:Օլիվեր Կրոմվել]] |
|||
[[id:Oliver Cromwell]] |
|||
[[is:Oliver Cromwell]] |
|||
[[it:Oliver Cromwell]] |
|||
[[ja:オリバー・クロムウェル]] |
|||
[[ka:ოლივერ კრომველი]] |
|||
[[kk:Кромвель]] |
|||
[[ko:올리버 크롬웰]] |
|||
[[la:Oliverius Cromwellus]] |
|||
[[lb:Oliver Cromwell]] |
|||
[[lt:Oliver Cromwell]] |
|||
[[lv:Olivers Kromvels]] |
|||
[[mk:Оливер Кромвел]] |
|||
[[ml:ഒലിവർ ക്രോംവെൽ]] |
|||
[[mr:ऑलिव्हर क्रॉमवेल]] |
|||
[[ms:Oliver Cromwell]] |
|||
[[my:အိုလီဗာ ကရွမ်းဝဲလ်]] |
|||
[[nds:Oliver Cromwell]] |
|||
[[nl:Oliver Cromwell]] |
|||
[[nn:Oliver Cromwell]] |
|||
[[no:Oliver Cromwell]] |
|||
[[pl:Oliver Cromwell]] |
|||
[[pt:Oliver Cromwell]] |
|||
[[ro:Oliver Cromwell]] |
|||
[[ru:Кромвель, Оливер]] |
|||
[[simple:Oliver Cromwell]] |
|||
[[sk:Oliver Cromwell]] |
|||
[[sl:Oliver Cromwell]] |
|||
[[sr:Оливер Кромвел]] |
|||
[[sv:Oliver Cromwell]] |
|||
[[ta:ஆலிவர் கிராம்வெல்]] |
|||
[[th:โอลิเวอร์ ครอมเวลล์]] |
|||
[[tr:Oliver Cromwell]] |
|||
[[uk:Олівер Кромвель]] |
|||
[[ur:اولیور کرامویل]] |
|||
[[vi:Oliver Cromwell]] |
|||
[[war:Oliver Cromwell]] |
|||
[[xmf:ოლივერ ქრომველი]] |
|||
[[za:Oliver Cromwell]] |
|||
[[zh:奥利弗·克伦威尔]] |
|||
Verzija na datum 15 mart 2013 u 08:15
| Oliver Cromwell | |
|---|---|
|
| |
| Datum rođenja | 25. april 1599. |
| Mesto rođenja | Huntingdon ( Engleska)
|
| Datum smrti | 3. septembar 1658. |
| Mesto smrti | London ( Engleska)
|
| Grob | Tyburn, London |
| Titula | 1 lord zaštitnik (premijer) Ujedinjene Engleske, Škotske i Irske |
| Period | 25. decembar 1653. - 3. septembar 1658. |
| Prethodnik | Državni savjet |
| Naslednik | Richard Cromwell |
| Poreklo i porodica | |
| Otac | Robert Cromwell |
| Majka | Elizabeth Steward |
| Supružnik | Elizabeth Bourchier |
| Deca | Robert Cromwell, Oliver Cromwell, Bridget Cromwell, Richard Cromwell, Henry Cromwell, Elizabeth Cromwell, Mary Cromwell, Frances Cromwell |
Oliver Cromwell (Huntingdon, 25. april 1599. - London, 3. septembar 1658.), bio je engleski državnik i vojskovođa, prvi premijer preuranjene engleske republike od 1653. do 1658.
Cromwell je bio jedan od najmarkantijih državnika novije evropske historije, čovjek velikih mogućnosti i snažnog karaktera, uvjereni kalvinist, koji je pored toga vjerovao u vjersku toleranciju. [1]
Biografija
Oliver Cromwell rođen je kao jedini sin, aristokrata i veleposjednika Roberta Cromwella i njegove žene Elizabethe Steward. Otac mu je samim svojom statusom bio član engleskog parlamenta za vrijeme vladavine kraljice Elizabethe I. Nakon relativno solidnog školovanja, oženio se 1620. sa Elizabeth Bourchier, kćerkom londonskog trgovca. [1]Po nasljedstvu je postao član parlamenta, u kojem se ispočetka po ničim nije isticao, osim po simpatijama za puritance sa kojima je održavao veze. [1]
Kad je 1642. dugotrajni sukob između kralja Charlesa I. i parlamenta prerastao u građanski rat došle su do izražaja njegove sposobnosti kao sjajnog organizatora i vojskovođe. Cromwellovi konjanici odigrali su odlučnu ulogu u velikoj pobjedi vojske parlamenta nad rojalističkom vojskom kod Marston Moora 1644., u kojoj je zarobljen i sam kralj. Cromwell pa je postao zamjenik vrhovnog komandanta parlamentarne vojske i njen heroj.
Tri godine kasnije, dok je parlament odlučivao o kraljevoj sudbini, ponovno je izbila rojalistička pobuna, to je iskoristila vojska, pa je da spriječi eventualnu nagodbu kralja i crkvenog vrha zarobljenog Charlesa I. osudila na smrt i smaknula u januaru 1649. Tako je monarhija ukinuta, a Engleska je postala republika pod nazivom Commonwealth Engleske, Škotske i Irske ili Free State sa Oliverom Cromwellom kao predsjednikom državnog vijeća. [1]Nakon što je kraljev sin Charles II. potaknuo rojalističke pobune u Irskoj i Škotskoj Cromwell je na čelu vojske krenuo u pokoravanje tih zemalja. što je napravio do kraja 1650. Od 1653. postao je premijer (doživotni lord-protektor države). Nakon tog je uspješno završio pomorski rat sa Holandijom 1654. Kad se nakon tog postavilo pitanje kako zaposliti vojsku i mornaricu, došlo je do raskola u parlamentu oko tog problema. Cromwell je nakon tog odlučio sklopiti mir sa Francuskom na račun Španjolske i poslao jednu pomorsku ekspediciju na španjolske Karibe koja je u maju 1655. zauzela Jamajku. [1]
I pored svih svojih pobjeda, i povratka povjerenja u englesku vojsku i puritanski moral i svjetonazor Cromwell ipak nije uspio učvrstiti englesku republiku. Nakon njegove iznenadne smrti, naslijedio ga je sin Richard Cromwell, koji je svrgnut nakon samo devet mjeseci vladanja. nakon tog je u Engleskoj obnovljena monarhija godinu i pol nakon Cromwellove smrti, ustoličenjem Charlesa II. sina ubijenog kralja, koji se vratio iz progonstva.
