Grado (Gorica)

Grado Gradež
Stari grad Grado Stari grad Grado
Koordinate: 45°56′N 13°37′E
Država	Italija
Regija	Furlanija-Julijska krajina
Provincija	Gorizia(GO)
Četvrti	Boscat, Fossalon, Pineta, Primero, Val Cavarera
Vlast
- Gradonačelnik	Silvana Olivotto
Površina
- Ukupna	114 km²
Visina	2
Stanovništvo (31. decembar 2003.)
- Grad	8,678
- Gustoća	75.9 km²
Poštanski broj	34073
Pozivni broj	0431
Službena stranica Comune.grado
Karta
Grado

Grado (venecijanski: Gravo, slovenski: Gradež, furlanski: Grau) je grad u Provinciji Gorizia u okviru autonomne regije Furlanija-Julijska krajina u Sjevernoj Italiji.

Geografske karakteristike

Grado ima 8,678 stanovnika po popisu stanovnika iz 2009., smjestio se na vrhu pješčanog poluotoka koji zatvara istoimenu lagunu (ili Laguna Marano) između Venecije i Trsta u Jadranskom moru.

Ladanjske kuće iz Grada

Grado je nekoć bio ribarsko naselje, danas je ladanjsko mjesto i spa centar poznat kao L'Isola del Sole (Sunčani otok).

Historija

Plaža Pineta u Gradu

Za rimskih vremena naselje se zvalo ad Aquae Gradatae, to je bila ulazna luka preko koje su brodovi dalje preko rijeke Natissa plovili uzvodno do antičke Aquileie (ad gradus na latinskom znači na usponu). Nešto prije propasti Zapadnog Rimskog carstva mnogi stanovnici antičke Akvileje pobjegli su u Grado, traživši sigurnije utočiište pred provalama barbara sa istoka. Iz 5. vijeka su temelji prve katedrale iz Grada, baptisterija i prve crkve Santa Maria delle Grazie, u to vrijeme Grado je bio sjedište flote akvilejskog patrijarha.

Nakon invazije Langobarda na Sjevernu Italiju 568 patrijarh Akvileje - Paulinus I., premjestio je svoje sjedište u Grado. Nakon crkvene svađe u 6. vijeku dva patrijarha su pretendirala da budu pogavari Grada, da stvar bude još zamršenija patrijarh iz stare Akvileje preselio se u Cividale i kontrolirao cijelu unutrašnjost.

Dugi spor završen je silom, kad je patrijarh iz Akvileje - Popo, zauzeo Grado 993. Nakon tog se umiješao i papa koji je 1027 objavio da patrijarh Akvileje ima supremaciju nad Gradom i cijelom venecijanskom provincijom. Stvar je potpuno zaboravljena kad je papa Nikola V. 1451. premjestio sjedište patrijarhije u Veneciju.

Centar Grada

Nakon tog je Grado spao na maleno selo u Mletačkoj republici. Grado su orobili Englezi 1810 i Francuzi 1812. za napoleonskih ratova. Nakon propasti napoleonske vlasti u Italiji Grado je postao dio Austrijskog Carstva - 1815. Krajem 19. vijeka Grado se počeo pretvarati u ladanjsko mjesto - ulaz u Austrijske rivijere, Grado je pod Austro-Ugarskom ostao do 1918, nakon Prvog svjetskog rata pripao je Kraljevini Italiji.

Znamenitosti Grada

Najznačajniji spomenik Grada je njegova katedrala:

• Sv. Eufemija sa svojim oktogonalnim baptisterijem sa kraja 5. vijeka. Crkva je nekoć imala portik sa četiri stupa, jedan od njih danas se nalazi u središtu Partijarhova trga. Današnja ulazna fasada je rezultat rekonstrukcije koju je napravio fra Elia 579, u 15. vijeku donan je crkveni zvonik uz crkvu s desne strane. Unutrašnjost ove bazilike ima dva pomoćna i jedan glavni brod, u njoj su najljepši su podni mozaici iz 6. vijeka, koji su obnovljeni 1946- 1948.
• Bazilika Santa Maria delle Grazie, podignuta je na prijelazu iz 4. - 5. vijeka, obnovljena je u 6. vijeku i potpuno barokizirana u 1640.

Literatura

• Bovini G., "Grado paleocristiana", in Archeologia Cristiana, Bologna 1973.
• Efthalia Rentetzi: "Un'inedita figura di pesce. Parentele stilistiche tra i mosaici pavimentali di s. Maria delle Grazie e s. Eufemia a Grado", in Artonweb. Punti di visa sull'arte.

Gradovi prijatelji

• Austrija Sankt Lorenzen bei Knittelfeld
• Austrija Feistritz bei Knittelfeld

Eksterni linkovi

Grado (Gorica) na Wikimedijinoj ostavi

• Službene stanice grada (it)
• Grado Tourism (en)
• Tourism website (en)