Jonski filozofi

Jonija – kolevka grčke filozofije

Jonski filozofi ili jonska filozofska škola jeste termin kojim se označava filozofski pravac koji se razvio u maloazijskoj oblasti Jonije tokom 6. i 5. veka stare ere. Ovaj termin, međutim, nije sasvim precizan te nije ni opšteprihvaćen u istoriji filozofije. Prvi ga je upotrebio Diogen Laertije u svom |doksografskom delu Životi i mišljenja znamenitih filozofa, gde je napravljena opšta podela antičkih filozofa na one koji pripadaju "jonskom" i na one koji pripadaju "italskom" filozofskom pravcu.

Termin "jonski filozofi" ponekada se upotrebljava kao sinoniman terminu "miletska škola", a u svom širem značenju, pored tri pripadnika ove škole – Talesa, Anaksimandra i Anaksimena, obuhvata i Heraklita, Anaksagoru, Diogena iz Apolonije i Arhelaja. Međutim, filozofska mišljenja svih ovih filozova toliko se međusobno razlikuju da se tu teško može govoriti o jednoj "školi" u strogom smislu te reči. Aristotel je ove mislioce nazvao φυσιόλογοι – doslovno "fiziolozi", premda je tačniji prevod "fizičari" – jer su oni proučavali prirodu (φύσις), i to putem spekulativnog mišljenja uma (λόγος).

Ovi se mislioci ponekad nazivaju i kosmolozima, jer su nastojali objasniti pranačela iz kojih je nastao kosmos, svet koji nas okružuje. Naime, premda je većina kosmologa smatrala da tvar može preći iz jednog oblika i drugi, oni su takođe verovali da je svim stvarima zajedničko nešto što se ne menja – neko pranačelo (ἀρχή), odnosno bitak (τὸ ὄν). Oni se nisu slagali u tome koje je to pranačelo, ali nisu pribegavali ničemu što bi se moglo nazvati eksperimentom kako bi do tog osnovnog pranačela došli, već su se u potpunosti oslanjali na apstraktno i spekulativno mišljenje. S obzirom na to da su odbacili mitologiju kao sredstvo objašnjavanja, postali su prvim filozofima u zapadnoj tradiciji.

Kasniji filozofi proširili su svoja istraživanja i na druge oblasti mišljenja. Elejska škola se, na primer, bavila i gnoseologijom, odnosno nastojala je utvrditi na koji način ljudi spoznaju ono što postoji, pa i na koji način spoznaju da li nešto uopšte postoji.

Vidi također

• Antička filozofija
• Presokratska filozofija
• Filozofija u tragičnom razdoblju Grka

Eksterni linkovi

• Catholic Encyclopedia Entry