Seljački ustanak u Engleskoj

Kraj pobune. Vot Tajler je ubijen, dok je kralj Ričard II to posmatrao, nakon čega se obraća masi.

Seljački ustanak u Engleskoj dogodio se 1381. godine. Vođe bune su bili Wat Tyler, John Ball i Jack Straw. Seljačka buna je izbila zbog teških poreza nametnutih da bi se finansirao Stogodišnji rat.

„Stari zakon se mora ukinuti“, objavili su seljaci za vreme ustanka u Engleskoj 1381. Ustanak se širio iz okruga u okrug i završio maršem hiljada seljaka od Kenta do Londona, koji su hteli da „popričaju sa Kraljem“.

Do početka XV veka, makar u Engleskoj, kmetstvo i ropstvo zaista su skoro nestali, iako je pobuna bila politički i vojno poražena, a njene vođe surovo pogubljene.

Pozadina

Crna smrt je ubila 1348. godine milione ljudi u Engleskoj. Nakon Crne smrti osećao se veliki nedostatak radne snage, pa su slobodni seljaci i kmetovi tražili daleko veće plate i uslove. Veleposednici uspevaju da proguraju 1351. kroz parlament nepravedni Statut radne snage, po kome se limitira maksimalna zarada, a ograničava se i mobilnost radne snage, tako da kmet ne može preći na imanje vlastelina, koji nudi bolje uslove.

Da bi se finansirao Stogodišnji rat uvode se novi porezi. Fiksni porez po osobi, nezavisan od imovinskog stanja uveden je 1377. godine. Drugi porez uveden je 1379, a treći porez je bio tri puta veći od drugog i pokazao se kao još nepravedniji. Bio je mnogo proizvoljniji.

Nakon desetkovanja radne snage tokom Crne smrti, englesko plemstvo je pokušalo da obuzda cenu rada pomoću Statuta o radu, koji je ograničavao maksimalnu nadnicu, što je izazvalo Seljački ustanak 1381. godine.

Prvi protesti

John Ball predvodi pobunjenike.

Pobuna je počela u Eseksu, gde su seljaci napali isuviše revne skupljače poreza. Pobuna se raširila po okolnim regionima. Napadali su plemiće i crkve. U junu 1381, dve grupe običnih ljudi iz Kenta i Eseksa krenuli su prema Londonu. Izraziti vođa je bio Vot Tajler iz Kenta. Kad su došli do predgrađa Londona 12. jula ohrabrio ih je sveštenik Džon Bol pitanjem gde su bili džentlmeni, u doba Adama i Eve. Ohrabreni sa tom propovedi pobunjenici prelaze londonski most i dolaze u srce Londona.

Nisu napadali po Londonu bez reda, nego su sistematski napadali ono što je pripadalo regentu Džonu od Gonta ili redu vitezova hospitalaca.

Napad na Londonsku kulu

U isto vreme, grupa pobunjenika upada u Londonsku kulu i ubija sve koje tu zatiče, uključujući:

• Lord kancelar (glavni ministar) — Sajmon od Sadberija;
• nadbiskupa od Kenterberija — glavni crkveni poglavar Engleske;
• majstora Velike Lože Viteza Hospitalaca (Jovanovaca), koji je bio glavni kraljevski blagajnik Robert de Hals.

Pobunjenici uništavaju Savojsku palatu, koja je pripadala regentu Džonu od Ganta.

Sastanak sa kraljem Ričardom II

Ričard II pregovara sa vođama seljačkog ustanka 1381. (Ilustracija iz Froisarovih hronika)

Obratio im se maloletni kralj Ričard II 14. jula. Oni su kralju izložili listu svojih zahteva:

• pravednije poreze,
• ukidanje kmetstva,
• otkaz nekim nepopularnim ministrima,
• i ostali zahtevi.

Maloletni kralj Ričard II pristaje na reforme poreza i na ukidanje kmetstva.

Seča vođa ustanka

U Smitfildu u Londonu se nastavljaju dalji pregovori. Tu seljaci zahtevaju i da se ogromna crkvena imanja podele seljacima. Kad je Vot Tajler došao na pregovore ubijaju ga.

Kralj dolazi do seljaka i govori im da Vot Tajlera proglašava vitezom, a da će seljačkim zahtevima biti udovoljeno. Rekao je da odu do jedne poljane, gde će im se kasnije obratiti Vot Tajler. Kralj je lagao. Plemstvo je na brzinu skupilo 7.000 vojnika i lako su rasterali seljake. Vođe su pohvatili i pobili. Ubili su i Džona Bola i Džeka Stroa.

Nakon kršenja pobune kralj je povukao svoja obećanja. Pobuna je zatim skršena i u ostalim delovima Engleske.

Spoljašnje veze

Seljački ustanak u Engleskoj na Wikimedijinoj ostavi