Historija – razlika između verzija
Prijeđi na navigaciju
Prijeđi na pretragu
Uklonjeni sadržaj Dodani sadržaj
mNema sažetka izmjene |
|||
| Red 4: | Red 4: | ||
=== Antička istorija === |
=== Antička istorija === |
||
{{main|Antika}} |
|||
Pojam Antika dolazi od latinskog antiquus: star, starinski, drevan. Iz latinskog, riječ antika je ušla u gotovo sve moderne evropske jezike (njem.: die Antike, engl.: antiquity, ruski: antičnost). U osnovnom značenju, odnosi se na kulture Stare Grčke i Rima i kulture pod njihovim uticajem. U širem značenju znači "davnina". |
|||
*Značenje pojma |
|||
Pojam "antika" ima osnovno i šire značenje, pri čemu postoje i varijacije unutar osnovnog značenja o tome šta se pod njim podrazumijeva. |
|||
Osnovno značenje [uredi] |
|||
Pojam antika u svom osnovnom značenju u literaturi obuhvata kulture izrasle na obalama Sredozemlja u razdoblju od oko 1200. ili 800. godine p.n.e. do oko 500. ili 600. godine n.e, tj. približno od pojave grčkih gradova-država (polisa) i grčke arhajske umjetnosti do propasti Zapadnog Rimskog Carstva i "paganske" kulture. Postoji zajednička i neprekinuta kulturna tradicija, koja započinje oko 800. godine p.n.e, razvija se i uz razne preobražaje održava kroz gotovo milenijum i po. Nakon prvog vijeka prije nove ere uz to se u okviru Rimskog Carstva oblikovalo i političko jedinstvo. |
|||
Ponekad se u "antiku" uvrštava i starije doba Kretsko-mikenske kulture, koje započinje oko 1900. godine p.n.e. Većina autora ovo razdoblje razmatra posebno, jer kretsko-mikenska kultura u području Grčke i Egejskog mora je propala oko 1100. godine p.n.e. uz velika razaranja i ekonomsko, demografsko i kulturno nazadovanje, pa slijedi mračno razdoblje bez kulturnog kontinuiteta. |
|||
Pojam antika prvenstveno podrazumijeva kulturu Grčke i Rima i svih zemalja koje su bile pod uticajem grčke i rimske kulture. Ponekad se to pobliže označava sintagmom klasična antika (ili klasična starina, ili klasična kultura), dok pojam "antika" može obuhvatiti i druge sredozemne kulture tog razdoblja (npr. židovsku, perzijsku, egipatsku, keltsku itd.). |
|||
Pojam se počeo koristiti u Evropi u srednjem vijeku jer se o starim Grcima i Rimljanima generalno govorilo kao o "starima", dok se o kulturama i civilizacijama koje su im prethodile nije znalo gotovo ništa (situacija se počela mijenjati tek u 19. vijeku).* [[Antički pisci]] |
|||
Antika i Stari vijek [uredi] |
|||
Antika je u uobičajenoj podjeli historije dio Starog vijeka (koji započinje pojavom prvih civilizacija u Mesopotamiji i Egiptu oko godine 3500. godine p.n.e., a završava padom Zapadnog Rimskog Carstva). Ponekad se i izjednačava s pojmom "Stari vijek"; npr. Eduard Kale u knjizi Historija civilizacija ima poglavlje "Antičko razdoblje" i piše: "Pod antikom se obično razumijeva kulturna historija Stare Grčke i Rima, no mi ovdje (…) u antičke civilizacije uključujemo sve stare ili drevne civilizacije koje su se u raznim područjima Zemlje javile prije ili u vrijeme stare Grčke i Rima." (str. 23). |
|||
Antika je posljednje razdoblje Starog vijeka; slijedi Srednji vijek. |
|||
Šire značenje [uredi] |
|||
U širem smislu (uobičajeno u svakodnevnom govoru, ponekad u literaturi), pojam antika označava davno prošlo vrijeme, davninu. Ponekad se koristi i kao pogrda (pejorativno): zastarjeli pogledi i vrijednosti, koji su nekada nešto značili, a danas su besmisleni; također i osoba, koja ima takve poglede. |
|||
Pridjev antički odnosi se na antiku u prvom smislu (antička filozofija, umjetnost i sl.), a antikni na općenito značenje (antikni namještaj, nakit, svjetonazor i dr.). Pridjev antikvaran i imenica antikvitet označavaju predmet koji ima kulturnu vrijednost po svojoj starini i rijetkosti. |
|||
* [[Antički pisci]] |
|||
* [[Rimska književnost]] |
* [[Rimska književnost]] |
||
* [[Antički gradovi]] |
* [[Antički gradovi]] |
||
| Red 27: | Red 12: | ||
* [[Antički narodi]] |
* [[Antički narodi]] |
||
* [[Antička religija i mitologija]] |
* [[Antička religija i mitologija]] |
||
Početak i širenje antičke kulture [uredi] |
|||
Početak antičke kulture u klasičnom smislu općenito se poistovjećuje s razdobljem nastanka Homerovih epova (i nešto kasnije Hesiodovih) i s početkom grčke kolonizacije prostora Sredozemlja u 8. vijeku p.n.e.. |
|||
U narednim vijekovima Grci su širili svoje obrazovanje i kulturu cijelim Sredozemljem, a od vremena Aleksandra Velikog i na orijent pa i dalje, u Srednju Aziju. Rimljani su antičku kulturu prenijeli na srednju i sjeverozapadnu Evropu, gdje se ona kasnije, od ranog srednjeg vijeka razvila u srednjovjekovnu kršćansku zapadnjačku kulturu. |
|||
* [[Antički jezici]] |
* [[Antički jezici]] |
||
* [[Antička muzika]] |
* [[Antička muzika]] |
||
| Red 38: | Red 20: | ||
* [[Žene u antici]] |
* [[Žene u antici]] |
||
* [[Heraldika]] |
* [[Heraldika]] |
||
* [[Kraj Antike]] |
|||
Kraj antike [uredi] |
|||
Kao kraj razdoblja antike, različiti autori označavaju različite godine i događaje tokom tri vijeka. |
|||
Godina 325. Nicejski koncil, prvi opći sabor kršćanstva, koje te godine postaje priznata religija (a pola vijeka kasnije i jedina dozvoljena). |
|||
Godina 393. Održane zadnje starovjekovne Olimpijske igre, nakon toga zabranjene kao paganske. |
|||
Godina 476. Svrgnut Romul Augustul, posljednji car Zapadnog Rimskog Carstva. |
|||
Godina 498. Krštenje franačkog kralja Klodviga I. |
|||
Godina 529. Sveti Benedikt iz Nursije osniva prvi samostan na zapadu, a istovremeno se u Atini zatvara Akademija, koju je 900 godina ranije utemeljio Platon. To je kraj antičke filozofije, pet godina nakon smrti zadnjeg starovjekovnog nekršćanskog filozofa Boetijea (524). |
|||
Godina 565. Smrt bizantskog cara Justinijana I, posljednjeg koji je imao djelimičnog uspjeha u pokušaju da obnovi nekadašnje jedinstvo istočnog i zapadnog Rimskog carstva. |
|||
Godina 568. Upad Langobarda u Italiju, koji označava završetak seobe naroda na zapadu. |
|||
Godina 632. Početak arapskih osvajanja van Arapskog poluostrva. |
|||
Kraj antike, koji je ujedno i kraj starog vijeka, proces je osipanja političke moći Rimskog carstva i propadanja njegove kulture koji traje tokom oko tri vijeka; svaki pojedinačni datum je manje ili više arbitraran. Iako se u raznim udžbenicima i literaturi i danas kao kraj antike najčešće spominje 476. godina, kada pada Zapadno Rimsko Carstvo, današnji historičari obično smatraju da antika traje duže, do približno 600. godine, jer u mnogim područjima kulturni kontinuitet se nastavlja. |
|||
Tako npr. kasnoantički gradovi na istočnoj obali Jadrana nastavljaju i nakon 476. živjeti na istim kulturnim i ekonomskim osnovama, što se ne mijenja ni kada početkom 6. vijeka padaju pod političku vlast Istočnih Gota. Tek invazijom Avara početkom 7. vijeka većina tih gradova biva razorena. U ostalima su ostaci antike živjeli u agoniji još desetljećima, dok nisu podlegli snazi slavenske asimilacije. (Suić, str. 24-25) |
|||
O kraju antike pogledati članak kasna antika. |
|||
== Srednjovjekovna istorija == |
== Srednjovjekovna istorija == |
||
* [[ |
* [[:Category:Vizantologija|Vizantologija]] |
||
* [[Srednjovjekovni pisci]] |
* [[Srednjovjekovni pisci]] |
||
Verzija na datum 15 juni 2012 u 08:33
Istorija (grč. ἱστορία - istraživanje), historija (lat. historia), povijest ili povest (starosl. повѣсть) je drustvena nauka koja proucava proslost ljudskog drustva od najstarijeg vremena pa sve do danas. Kao društvena nauka/znanost, povijest je učenje i tumačenje činjenica o ljudskim zajednicama. Riječ potiče od grčke riječi "ιστορία", historia, "izvještaj o nečijim istraživanjima." Encyclopædia Britannica 1911. godine napomenuje da je "historija u širem smislu... sve što se je dogodilo, ne samo sve pojave ljudskog života, ali i od prirodnog svijeta također. Historija obuhvaća sve što se mijenja; i uzme li se u obzir da je savremena nauka dokazala da ništa nije statično, onda cijeli svijet ima svoju historiju."
Historičari upotrebljavaju razne izvore, poput pisanih zabilješki, predanja (usmena historija), i arheoloških nalaza. Za pojedina razdoblja različiti pristupi se možda češće upotrebljavaju od drugih, a proučavanje historije ima svoje trendove (vidite historiografija). Sve što se dogodilo prije zabilježene historije se oznaćava kao prahistorija.oOcem historije smatra se Herodot.Poslije njega najveci grcki historicar je Tuki Dit.
Antička istorija
- Antički pisci
- Rimska književnost
- Antički gradovi
- Antička pismenost
- Antički narodi
- Antička religija i mitologija
- Antički jezici
- Antička muzika
- Antičke ličnosti
- Antičke zemlje i države
- Antički epovi
- Antički događaji
- Žene u antici
- Heraldika
