Palpacija
Palpacija,pipanje, (lat. palpatio), je postupak u medicini kojim se procenjuje kvalitet osećaja, koji ispitivač dobija pipanjem, rukama, određenih delova tela bolesnika. Palpacija je jedna od metoda objektivnog (fizikalnog) pregleda i služi za prikupljanje znakova bolesti. Palpacija zahteva od ispitivača dobro znanje osnovnih medicinskih disciplina (normalne i patološke anatomije, normalne i patološka fiziologije itd.) ali i veliko, kroz svakodnevnu praksu stečeno iskustvo, sposobnost uočavanja nenormalnosti i pravilno tumačenje rezultata palpacije.[1] [2]
Vrste osećaja u palpaciji[uredi | uredi kod]
Stavljenjem ruku na pojedine delove tela ispitanika, ispitivač (lekar) prima sledeće osećaje;
- Osećaj dodira, omogućava ispitivaču stvaranje različitih utisaka o dodirnutom delu tela, koji se najbolje ostvaruje vrhovima jagodica prstiju, (koji su najosetljivije na dodir).
- Osećaj treperenja, ispitivač ostavruje polaganjem donje strane šake na ispitivani deo tela.
- Osećaj pokreta, ispitivač ostvaruje dodirom kože pacijenta dorzalnom stranom šake ili pristima.
- Osećaj položaja, ispitivač ostvaruje pipanjem vrhovima prstiju.
- Osećaj toplote, (temperature), ili temperaturne razlike pojedinih delova ili celog tela, ispitivč ostvarje prstima ili gornjom stranom šake, koje polaže na površinu kože.
- Osećaj čvrstine, ostvaruje se pipanjem vrhovima prstiju.
Vrste palpacije[uredi | uredi kod]
Površna palpacija[uredi | uredi kod]
Ima za cilj, da na pojedinim delovima tela, utvrdi postojanje osteljivosti i otpora na pipanje. Izvodi se laganim pipanjem, ispruženim prstima i donjom stranom šake ...„koja ne sme da utone više od jednog santimetra“... u ispitivani deo tela.
Duboka palpacija[uredi | uredi kod]
Služi za utvrđivanje stanja ostljivosti predela, koji se nalaze dublje ispod površine tela i za eventualno utvrđivanje promena koje nisu otkrivene površnim pipanjem. Ona se izvodi nakon površne palpacije, postavljanjem prstiju ruke na ispitivani deoa tela ...„i njihovim utiskivanjem do dubine od 4 do 5 sm“... Poseban oblik duboke palpacije je oberučna palpacija, kojom se obema rukama obuhvata neka masa, i na taj način procenjuje njen kvalitet.
Balotman[uredi | uredi kod]
Udarna palpacija ili balotman je poseban oblik palpacije kojom se potiskuje naglim pokretima prstiju neka slobodna čvrsta masa u dubini tečnosti prisutne u telu (ascites), nakon čega se prima i procenjuje, osećaj povratnog udara te mase u prste ispitivača.
Treperenje[uredi | uredi kod]
Je poseban način ispitivanja grudnog koša palpacijom, koji ima i naziv fremitus (lat. fremitus pectoralis). Ovom vrstom palpacije, koja se izvodi stavljanjem dlanova i prstiju intimno uz simetrične delove grudnog koša, registruje se turbulencija vazduha koja prolazi kroz disajne puteve, nakon što ispitanik glasno izgovaa reči u kojima je glas „r“ u sredini reči ispred samoglasnika (primer; taraba, truba, itd). U slučaju postojanja bilo kakve prepreke u disajnim putevima, treperenje je oslabljeno ili ugašeno (atelektaza, pleuralni izliv, priraslice plućne maramice, strano telo u bronhu, upala pluća, tumori itd).
Palpacija treperenja primenjuje se i u kardiologiji kada se procenjuje treperenje predsrčanog predela i velikih krvnih sudova srca. treperenje srca može biti sinhrono sa sistolom ili sa dijastolom ili može biti sistolo-dijastolno treperenje. Najčešće se sreće kod suženja velikih krvnih sudova srca, promena na srčanim zaliscima, defekta komorske pregrede, anurizme grudne aorte itd.
Talasanje[uredi | uredi kod]
Ova metoda pipanja primenjuje se za procenu slobodne tečnosti u telesnaim šupljinama (trbuh). Dokazivanje slobodne tečnosti postiže se prijemom osećaja talasanja masa u dlanovima jedne ruke ispitivača, nakon potiskivanja suprotne strane zida ispitivane šupljine drugom šakom.
Fluktuacija[uredi | uredi kod]
To je metoda palpacije koja se primenjuje za pipanje otečenih predela tela (zglobovi, potkožno tkivo, itd). Izvodi se tako što se jednom rukom, vrši pritisak sa bočne starne otekline, a vrhovima prstiju druge ruke, postavljene sa suprotne, bočne strane opipava pokretanje tečnog sadržaja u otečenom delu tela.
Značaj palpacije[uredi | uredi kod]
- Palpacijom se utvrđuju i procenjuju razlike kvaliteta pojedinih delova tela.[3]
- Palpacija omogućava da se utvrde sve osobine spoljnih delova tela,
- Papacijom se utvrđuje stanje svih delova ispod kože i potkožnog tkiva.
- Stanje (kostiju, zglobova, mišića, pljuvačnih žlezdi, štitne žlezde,
- Pojava zadebljanja vene, spermatičnih kanala.
- Papacijom se otkrivaju i kilne kese, veličina, prisutnost i stanje testisa i ženskih genitalija.
- Papacijom se utvrđuje stanje površnih arterija (naročito ako su zadebljane i trombozirane).
- Palpacijom se određuje i stanje živaca, tetiva, čvrstih organa u trbuhu itd.
- Papacijom može da se oseti i prisustvo slobodne tečnosti u zglobovima i drugim telesnim šupljinama ili koži (apseci, krvni podliv, zglobni izliv itd).
- Papacijom se utvrđuje i vlažnost i temperatura kože.
- Palpacijom se utvrđuje i veličina i oblik nekih promena, njihova čvrstina pokretljivost i pulzacije (aneurizme ili velikih krvnih sudova srca) pucketanje kod preloma kostiju, rupture tetiva, prepreke u disajnim putevima itd.)[4]
Izvori[uredi | uredi kod]
- ↑ Antić R. Interna propedevtika, Institut za stručno usavršavanje i specijalizaciju zdravstvenih radnika, Beograd, 1976.
- ↑ Ristić S. M. Klinička propedevtika, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 1990.
- ↑ Pešić M. H. Lj. Interna propedevtika, Prosveta, Niš 1991.
- ↑ Popovac. D, Bolesti pluća i propedevtika, Privredni pregled, Beograd 1987.
