Palata Federacije
44°49′13″N 20°25′40″E / 44.8202777778°N 20.4277777778°E
Palata Federacije, poznata po nazivima Palata Srbije i Zgrada Saveznog izvršnog veća (SIV i SIV 1) je administrativna zgrada na Novom Beogradu. Nalazi se u Bloku 13 između Bulevara Mihajla Pupina i Bulevara Nikole Tesle.
Izgradnja[uredi | uredi kod]
Izgradnja Palate je počela juna 1947. godine, među prvim objektima na Novom Beogradu. Na konkursu je pobedio četvoročlani tim zagrebačkih arhitekata na čelu sa Vladimirom Potočnjakom (Anton Ulrich, Zlatko Nojman, Dragica Perak). Počela je da se gradi kao zgrada Predsedništva vlade FNRJ i Centralnog Komiteta KPJ, ali je zbog promene organizacionog sistema vlasti dovršena kao zgrada SIV-a.
Generalnim planom iz 1950. godine u Bloku 13 bilo je predviđeno i da budu podignuta još dva objekta javne namene - zgrada Muzeja revolucije naroda i narodnosti Jugoslavije i nova zgrada Radio-televizije Beograd. Međutim, kasnije se odustalo od ove ideje[1].
Zgradu su, na nasutom i peskovitom tlu, gradile omladinske radne brigade iz čitave Jugoslavije. Po Potočnjakovoj smrti 1952. gradnja je obustavljena, da bi je 1956. nastavio arhitekta Mihailo Janković, značajno izmenivši prvobitan plan dodavanjem novih elemenata.
Projektovana je u obliku slova "H" i obuhvata površinu od 5.500 kvadrata. Od 65.000 kvadrata za kancelarijski prostor upotrebljiva samo četvrtina, a ostalo otpada na ogromne hodnike, salone i centralni protokolarni deo za prijeme[2]. Ispred srednjeg krila, nalazi se niži deo pokriven staklenom kupolom u kome je svečana dvorana (Sala Jugoslavija) koja može da primi 2.000 zvanica. Objekat sadrži 744 kancelarije (svaka zauzima oko 30 kvadrata), 13 sala za konferencije, šest salona, tri dvorane i dve garaže[3]. Saloni koji su nekada nosili imena republika - slovenački, bosanski, makedonski i hrvatski - još sredinom devedesetih, preimenovani su u crveni, braon, plavi... Samo dva su zadržala ime - srpski i crnogorski[4].
U ukrašavanju enterijera učestvovali su najpoznatiji umetnici, kao što su Petar Lubarda, Milo Milunović, Đorđe Andrejević Kun i drugi. Ističu se dve mermerne skulpture vajara Save Sandića, fontana izvedena u tehnici mozaika vajara Ratomira Gligorijevića, kao i mozaik „Sutjeska“ slovenačkog umetnika Maria Pregelja. U unutrašnjosti se izdvajaju i pojedinačne celine, koje predstavljaju neku vrstu mikromuzeja naroda i narodnosti Jugoslavije[1]. Građena je po sistemu armirano-betonske skeletne konstrukcije, sa ispunom od pune opeke. fasada objekta je obložena belim bračkim mermerom, dok su otvori napravljeni od belog metala. Palata federacije izražava vreme u kome je nastala. Svojom velelepnošću, ona predstavlja metaforu moći i stabilnosti tadašnjeg društva[2].
Korišćenje[uredi | uredi kod]
Palata je izgrađena 1959. godine za potrebe tadašnjeg Saveznog izvršnog veća. Počev od 1961. godine, kada je održana Prva konferencija Nesvrstanih zemalja, Palata federacije primila je mnoge strane državnike i delegacije. U periodu od 1992. do 2003. je bila sedište Vlade SR Jugoslavije, a od 2003. do 2006. sedište Saveta ministara Državne zajedice Srbije i Crne Gore. Posle raspada SCG, maja 2006. godine, zgrada je prešla u nadležnost Vlade Republike Srbije[5].
Josip Broz Tito nije često dolazio u svoj radni kabinet. Prvi predsednik SRJ Dobrica Ćosić nije koristio Titov kabinet, nego u kojem je nekada bio Aleksandar Ranković. Drugi predsednik SRJ Zoran Lilić samo je nakratko boravio u Titovom kabinetu a, posle kratkog vremena, preselio se u Rankovićev. Treći predsednik SRJ Slobodan Milošević nikada nije ni uselio u Palatu federacije, dok je poslednji predsednik SRJ Vojislav Koštunica, takođe, bio skloniji nekadašnjoj Rankovićevoj nego Titovoj kancelariji. Isto kao i jedini predsednik SCG Svetozar Marović[4].
U bivšoj Palati federacije se trenutno (2013) nalaze sledeća ministarstva Republike Srbije:
- Ministarstvo unutrašnjih poslova
- Ministarstvo spoljne i unutrašnje trgovine i telekomunikacija
- Ministarstvo omladine i sporta
Naziv[uredi | uredi kod]
Zgrada je po izgradnji dobila ime Palata Federacije, ali je kolokvijalno, čak povremeno i u zvaničnoj upotrebi, nazivana SIV i, posle izgradnje zgrada SIV 2 i SIV 3, SIV 1. Posle raspada SFRJ, korišćen je samo naziv Palata Federacije, a po otcepljenju Crne Gore 2006, zgrada je dobila nezvaničan naziv Palata Srbije/Palata Srbija, ali zvanično nikada nije preimenovana.
Reference[uredi | uredi kod]
- ↑ 1,0 1,1 Cvejić, B. (11.05.2009). „Kako je SIV 1 postao Palata Srbije”. Danas. Pristupljeno 17.02.2013.
- ↑ 2,0 2,1 Đurović, P. (17.05.2009). „Palata federacije da se preuredi ili izda”. Blic. Pristupljeno 17.02.2013.
- ↑ Đurović, P. (05.02.2009). „Direkcija: U Palati nema mesta”. B92. Pristupljeno 10.08.2009.
- ↑ 4,0 4,1 Markotić, Tanja (23.05.2006). „Palata federacije, spomenik separacije”. Večernje Novosti. Pristupljeno 17.02.2013.
- ↑ „Sablasno prazna Palata sa 744 sobe”. B92. 20.02.2003. Pristupljeno 10.08.2009.
Literatura[uredi | uredi kod]
- Mitrović, Mihajlo (1975). „Federal Executive Council Palace (1974)” ((sh)). Modern Belgrade Architecture. Beograd: Izdavački zavod Jugoslavija.
Spoljašnje veze[uredi | uredi kod]
- „Palata federacije - Izložba Nedovršene modernizacije - 2012”. 04.12.2012. Pristupljeno 17.02.2013.
- Lazić, Jelena; Bojana Šoškić (15.10.2006). „Raskoš bivše SFRJ”. Politika. Pristupljeno 17.02.2013.