Operacija Zimska oluja (1945)
- Za istoimenu nemačku ofanzivu kod Staljingrada videti Operacija Zimska oluja
Operacija Zimska oluja (njem. Wintergewitter) poznata i pod nazivom Operacija Proljetna oluja (njem. Frühlingssturm) je bila velika ofanziva Vermahta protiv Jugoslovenske armije na Sremskom frontu. Vođena je od 17. do 21. januara 1945. godine.
Pored snažnog protunapada na sremskom frontu, namera Vermahta bila je da ovlada saobraćajnicama i slobodnom teritorijom Slavonije, te uništi glavninu snaga 6. slavonskog korpusa u pozadini fronta.[1]
Ova operacija je nazvana po velikoj Operaciji Zimska oluja iz 1942. godine, kojom su Nijemci pokušali razbiti obruč oko Šeste armije u bici za Staljingrad.
Pozadina[uredi | uredi kod]
Sredinom januara, iako se verovalo da je skora kapitulacija Nemačke izvesna, a Saveznici su već vršili vazdušne udare po Berlinu, Nemci nisu pokazivali nameru da napuste Sremski front, već su dovodili pojačanja:
Nad Berlinom oboreno 40 neprijateljskih aviona, a naši gubici iznose 78 aviona… Na Sremski front dovukli smo pojačanja.[2]
– Ratni dnevnik Vrhovne komande Vermahta od 15. januara 1945.
Tok operacije[uredi | uredi kod]
17. januara Nemci su započeli veliku Operaciju Zimska oluja kojom su uspeli da povrate Nibelunšku liniju. Angažovanjem tri brojno i tehnički veoma jake divizije, potisnuli su Prvu jugoslovensku armiju na istok i zauzeli Šid.
Jugoistok: na Sremskom frontu krenuli smo u ofenzivu sa 7. SS-brdskom divizijom i 117. divizijom i to napredujući uz južne obale Dunava.[2]
– Ratni dnevnik Vrhovne komande Vermahta od 17. januara 1945.
Protunapad njemačkog 34. armijskog korpusa sa 41. posadnom, 117. lovačkom i 7. SS Princ Eugen divizijom predstavljao je potpuno iznenađenje za partizanske snage.
Balkan: Na Sremskom frontu naši osvojili daljnih 8 km neprijateljskog fronta. Titove snage pružaju slab otpor. Naši oficiri na svoju ruku hteli su da krenu i dalje, ali ih je zadržala naša komanda za to područje.[2]
– Ratni dnevnik Vrhovne komande Vermahta od 19. januara 1945.
Sredinom januara 1945. godine, Sremski front je posetio Vrhovni komandant maršal Josip Broz Tito. Njemačko napredovanje je zaustavljeno kod Šida, nakon čega 19. siječnja slijedi protunapad Jugoslovenske armije koji njemačku vojsku odbacuje natrag na liniju kod Tovarnika. Posle dva dana teških borbi, 19. januara, Prva armija (ojačana Drugom proleterskom divizijom), prisilila je neprijatelja na odbranu i povratila Šid.
Na Sremskom frontu neprijatelj nas napao sa jakim snagama, ali je napad uspešno odbijen.[2]
– Ratni dnevnik Vrhovne komande Vermahta od 24. januara 1945.
Gubici[uredi | uredi kod]
Prva proleterska divizija pretrpjela je gubtike od 20% svoje snage - 243 poginulih, 648 ranjenih i 1638 nestalih u dva dana borbi. Peta krajiška imala je 434 mrtvih, 727 ranjenih, 490 nestalih i 12 zarobljenih.[3]
Literatura[uredi | uredi kod]
- Ljubivoje Pajović, Dušan Uzelac, Milovan Dželebdžić: SREMSKI FRONT 1944-1945, BIGZ, Beograd 1979.
- Milorad Gončin: U ROVOVIMA SREMA, NIRO Eksport-pres, Beograd
- Vojni istorijski institut: ZAVRŠNE OPERACIJE ZA OSLOBOĐENJE JUGOSLAVIJE 1944-45, Vojnoistorijski institut, Beograd 1957.
- Oslobodilački rat naroda Jugoslavije, 2, prepravljeno i dopunjeno izdanje, knjiga 2, Vojnoistorijski institut, Beograd 1963.
- Milutin Morača: PETA KRAJIŠKA DIVIZIJA, Vojnoizdavački zavod, Beograd 1985.
- Đorđe Orlović: ŠESTA LIČKA PROLETERSKA DIVIZIJA „Nikola Tesla“, Vojnoizdavački i novinski centar, Beograd 1990.
- Dušan D. Samardžija: JEDANAESTA KRAJIŠKA NOU DIVIZIJA, Vojnoizdavački i novinski centar, Beograd 1987.
- Otto Kumm: VORWÄRTS PRINZ EUGEN!, Munin-Verlag GmbH, Osnabrück 1978, strane 357-62
- Schramm, Percy Ernst (ed.): - KRIEGSTAGEBUCH DES OBERKOMMANDOS DER WEHRMACHT, 1940-1945, Bernard & Graefe Verlag für Wehrwesen, Frankfurt 1961-1963, 1944-1945 Teilband II, strana 1026.
- Zbornik dokumenata i podataka NOR-a. (Vojnoistorijski institut Beograd 1947-1987)
- tom I - borbe u Srbiji:
- tom XII - dokumenti jedinica i ustanova nemačkog Rajha: