Operacija Božić Bata

Nemačka artiljerija u borbi protiv partizana, decembra 1943.

Operacija Božić Bata (njem. Weihnachtsmann, izgovor: Vajnahtsman) je bila vojna operacija Vermahta protiv partizana u Hrvatskoj, u oblasti između Kupe i Save. Vođena je od 25. do 30. decembra 1943. godine, u cilju uništenja jedinica NOVJ u Pokuplju i Turopolju.

Operacija „Weihnachtsmann" je imala zadatak da prostoriju jugoistočno od Zagreba (Sisak — Glina — Gradac — Jastrebarsko — južna ivica Zagreba — tok reke Save do Siska) očisti od partizana i da obezbjedi saobraćajnice. Operacija je propala, jer je 28. udarna divizija na vrijeme napustila to područje i prebacila se preko Save u Moslavinu i dalje ka Slavoniji.

Operacija »Božić Bata« predstavlja dio šeste neprijateljske ofanzive. Vođena je na Božić 1943. godine, po čemu je i dobila naziv.

Pozadina

Uspješnim dejstvom jedinica Četvrtog korpusa osujećena je nemačka ofanziva „Panter" na Kordun. Da bi obezbedio komunikaciju Zagreb — Sisak i Zagreb — Karlovac, Štab 15. brdskog armijskog korpusa je odlučio da odmah po završetku dejstava u Kordunu i Baniji preduzme novu operaciju „Božić Bata" s ciljem da uništi jedinice NOVJ između Kupe i Save, u Pokuplju i Turopolju.

Partizanska obavještajna služba je otkrila namjere okupatora. Glavni štab NOV i PO Hrvatske je 23. 12. 1943. godine uputio depešu 28. diviziji da se odmah prebaci preko Save i da preko Moslavine krene u Slavoniju, u sastav Šestog korpusa. Na osnovi toga, štab divizije je izdao 24. 12. naređenje za pokret. Maršruta divizije je imala tri etape. Sedamnaesta brigada je bila u prethodnici, a Dvadeset prva sa dijelovima divizije činila je glavninu i zaštitnicu.

Angažovane snage

Poduhvat »Božić-Bata« je izvršila 371. pješadijska divizija Vermahta kojoj je po naređenju 15. korpusa pridat 4. kubanski konj. puk 1. kozačke konjičke divizije.

Tok operacije

4. kubanski konj. puk je počevši od 22. 12. premješten iz prostora Kostajnica — Sunja u prostor Petrinja — 8 km sjev.- zap. Siska na pripremni položaj za poduhvat »Božić-Bata«. 25. 12. snage nemačke 371. pešadijske divizije i 4. kubanski puk nemačke 1. kozačke konjičke divizije otpočele operaciju "Vajnahtsman".

Na dan 25. 12. je 4. koz. konj. puk prodro u planine zapadno od pruge Sisak — Zagreb i poslije slamanja slabijeg neprijateljskog otpora dostigao Cerje. Svi nenasuti putevi, a naročito okolni teren, su uslijed velikih kiša bili potpuno raskvašeni i gliboviti. Nemačka komorska vozila, a naročito Pleskau II, stajala su na raskaljanim putevima i često su mogla da se kreću tek sa četvornom i šestornom zapregom. Uprkos znatnim terenskim teškoćama i nedovoljnoj odjeći i obući, odjeljenja puka su prodrla do partizanske oslone tačke Kravarsko.

Međutim, pošto se 28. slavonska divizija NOVJ, po naređenju GŠ NOV i PO za Hrvatsku, 26. decembra povukla iz Turopolja preko Save u Moslavinu, neprijateljske jedinice su, ne nailazeći na otpor, do 30. decembra prokrstarile ovu oblast pljačkajući. 4. koz. konj. puk je upućen na prelaze preko Save radi napada na partizane, ali uslijed raskaljanih puteva i iscrpljenosti konja ostao u blatu i nije mogao da spriječi njihovo povlačenje ka istoku.

Poslije ovoga, 15. brdski armijski korpus je 30. 12. naredio prekid poduhvata »Božić-Bata« i dao 4. koz. konj. puku nov zadatak. Puk je preduzeo obezbjeđenje aerodroma Vel. Gorica i Plesmo, kao i osiguranje pruge Turopolje — Zagreb.

Literatura

• Bogdan Bosiočić:: 21. SLAVONSKA NOU BRIGADA

Vidi još

• Zimske operacije u Jugoslaviji 1943/1944
• Spisak antipartizanskih operacija u NDH
• Spisak osovinskih operacija u Jugoslaviji

Vanjske veze

• Operation "Weihnachtsmann"
• Operation "Weihnachtsmann"
• Obaveštenje Operativnog odeljenja 2. oklopne armije od 26. decembra 1943. komandantu Jugoistoka o preduzimanju operacije "Vajnahtsman"