Opekotina

Opekotine
lat.	Combustio
Specijalnost	Urgentna medicina
Klasifikacija i eksterni resursi
ICD-10	T20T31
ICD-9	940, 949

Opekotina ili opeklina (lat. combustio) je vrsta hipertermičke povrede koja može nastati dejstvom električne struje, hemikalija, suve toplote, vrele tečnosti i gasa, zračenja ili trenja., Opekotina može biti različite veličine, u zavisnosti od zahvaćene površine tela, različite težine, u zavisnosti od stepena oštećenja tkiva i sa različitim komplikacijama. Oštećenja mišića, kosti, krvnih sudova i unutrašnjih organa, nastaju kod dubokih opekotina (u odnosu na površinu tela) i praćena su jakim bolom zbog povreda živaca. Zavisno o stepenu oštećenja opekotine mogu biti praćene brojnim potencijalno smrtonosnim komplikacijama, uključujući šok, infekcije, poremećaj metabolizma elektrolita i poremećaj disanja (kod udahnutih vrelih gasova i para). Brojna fizička oštećenja na površini tela, kao komplikacija opekotina, mogu izazvati ozbiljne psihološke i emocionalne probleme kod opečene osobe zbog ožiljaka i deformacija. Generalno je prihvaćen stav da opekotine koje su zahvatile više od 1% površine tela zahtevaju obradu i lečenje od strane lekara.

Epidemiologija

Opekotina je jedna od najčešćih traumatskih povreda u svetu;. Gotovo da nema osobe koja se kao dete, ali i kasnije, nije opekla na vrelu ringlu šporeta, prosula po sebi vrelo mleko ili kafu i zadobila opekotine;

• U Sjedinjenim Američkim Državama, gotovo 2 miliona ljudi se opeče svake godine. Za oko 100.000 opečenih potrebno je bolničko lečenje a oko 5000 slučajeva završava se smrtnim ishodom.
• U Rusiji u 1997.godini, opekotine su evidentirane kod 507.600.ljudi.
• Od opekotina najviše stradaju deca i stariji ljudi. Oko 20% opekotina javlja se kod dece mlađe od 5 godina, a većina od njih nastaje prolivanjem vrele tečnosti.
• Oko 60% opekotina javlja se kod osoba između 18 i 64 godina starosti, a od tog broja oko 10% opekotina javlja se u starijih odraslih osoba, uglavnom vrelom hranom ili vrelom tečnošću. Muškarci dva put češće zadobijaju opekotine (70%) u odnosu na žene (30%).
• Oko 67% opekotina nastaje kod kuće, najčešće kod male dece zbog nepažnje roditelja, a kod odraslih u toku rada u kuhinji, za vreme spavanja, pod uticajem alkohola, droge i drugih asocijalnih bolesnika.
• Veliki broj opekotina nastaje na radu. Učestalost opekotina u industrijskim regijama Ukrajine je; Donetska oblast - 26,4; Zaporožska - 24,3, Luganska - 24,1 na 10 hiljada stanovnika, a u Sjedinjenim Američkim Državama 8% svih opekotina nastaje u toku rada.
• U Francuskoj, prema DHOS, u 2005 bilo je oko 400 000 slučajeva opekotina koje su zahtevale medicinsku pomoć;
  • 10 000 opečenih lečen je bolnički,
  • 3.670 lečen je u specijalizovanim ustanovama za lečenje opekotina,
  • Godišnji broj smrtnih slučajeva uzrokovan opekotinama je oko 1 000.
  • 70% slučajeva opekotina u odraslih nastalo je nesrećnim slučajem,
• U svetu, prema izveštaju Svjetske zdravstvene organizacije zbog posledica nastalih opekotinama godišnje umre oko više od 300 000 ljudi. Ovaj broj je verovatno podcenjen jer se većina nesreća u siromašnim zemljama u kojima ne postoji precizna statistika one ne evidentiraju.
• Kod opsežnih opekotina, javlja se i velika incidencija inhalacionih povreda pluća koja se kreće do 33%, i visoka smrtnost 20 do 84%.,
• U prospektivnoj studiji, Dejana Vulovića i Nenada Stepića, „Značaj pravilnog inicijalnog lečenja srednje teških i teških opekotina“, sprovedenoj u Srbiji, u Kliničkom centaru “Kragujevac”, Odeljenje za plastičnu i rekonstruktivnu hirurgiju, Vojnomedicinskoj akademiji i Klinici za plastičnu hirurgiju i opekotine, Beograd, analizirano je 547 teških opekotina kod odraslih u periodu od osam godina (1997−2004), kod bolnički lečenih opekotina;

Rezultati: U grupi opekotina koje su zahvatale preko 10% UPT bilo je hospitalizovano 81,5% povređenih, od opekotina funkcionalnih regija 37,7%, opekotina III stepena 54,5%, električnih opekotina 81,6%, hemijskih opekotina 55,9%, inhalacionih povreda 61,9%, opekotina kod osoba sa povećanim rizikom 41,0% i od opekotina sa udruženim povredama 100% povređenih.

Vrste

Termičke opekotine

Termička opekotina izazvana niskom temperaturom

Tremičke opekotine izaziva otvoreni plamen (vatra), para, kontakt sa vrućim predmetima, ili vrela tečnost. Termičke opekotine vrućim tečnostima su najčešći oblik opekotina kod dece i starijih osoba, a nastaju dejstvom sledećih agenasa;

• Plamen - površina zahvaćena plamenom je velika, uglavnom do dubine 2. stepena. Kod ovih opekotina nije lako ukloniti ostatke izgorele odeće a tkanina koja ostaje u rani kasnije služi kao centar za razvoj infekcije. Plamen može uticati na oštećenje čula vida ali i gornjih disajnih puteva.
• Tečnost- površina zahvaćena vrelom tečnošću obično je manja, ali relativno duboka, uglavnom između 2. i 3. stepena.
• Para - površina tela zahvaćena parom je najčešće velika, ali je opekotina relativno plitka i vrlo često je praćena opekotinama disajnih puteva i očiju.

Termičke opekotine imaju najveći udeo u strukturi svih opekotina i imaju svoje karakteristike koje zavise od;

1. intenziteta zagrevanja tkiva (kod visokih temperatura (> +50 oC), kod niskih temperatura (> od -45 oC )
2. fizičkih karakteristika termičkih agenasa (čvrsti, tečni, gasoviti),
3. načina prenosa toplote ( konvekcija, radijacija, isparavanje)
4. trajanja zagrevanja ,
5. karakteriostika opečene kože i stanja njene zaštite (debeljina slojeva kože , odeća i sl. ).

Električne opekotine

Električna opekotina

Električne opekotina nastaju direktnim kontaktom sa izvorima električne energije ili grmljavinom. Ove opekotine karakteriše tačke na telu na kojima je elektricitet ušao i izašao iz tela. Ove opekotine karakteriše prisustvo nekoliko malih opečenih područja ali sa velika dubinom. Posebna opasnost kod ovih opekotina je ako elektricitet na svom putu kroz telo prolazi kroz područje srca.

Broj električnih opekotina je u stalnom porastu sa povećanjem broja izvora električne energije, vezanih za razvoj naučnog i tehnološkog napretka u svetu. Svakako ona povećava udobnost života, ali u isto vreme, stavra veliki rizik za nastanak povreda i opekotina.Na električne opekotine otpada do 8% od svih opekotina. Električna opekotina često je uzrok invalidnosti, a u nekim slučajevima i smrti, što ih svrstava na jedno od prvih mesta po opasnosti.

Električna energija se deli na niske (iz izvora sa naponom do 1000 V), i visoke (iz izvora sa naponom većim od 1000 V) napone. Opekotine izazvane visokim naponom češće nastaju na radnom mestu i generalno su opasnije, često su u kombinaciji sa mehaničkih traumama i opekotinama izazvanim paljenjem odeće i okolnih predmeta.

Visoki napon se prostire kroz telo najkraćim putem, što dovodi do težih oštećenja tkiva i organa. Ove povrede su kombinacija oštećenja, sa masivnom nekrozom mišića i unutrašnjih organa. Električna struja prolazi kroz strukture nervnog sistema, što remeti njegove funkcije, i prati ih ponekad gubitak svesti različitog trajanja sa retrogradanom amnezijom, konvulzijama, vrtoglavicom, glavoboljom. U nekim slučajevima, javljaju se znaci povećanog intrakranijalnog pritiska (fotofobija, kočenje vrata, epileptiformni napadi, itd).

Hemijske opekotine

Hemijske opekotina su uzrokovane kontaktom sa kućnim ili industrijskim hemikalijama u tečnom, čvrstom ili gasovitom obliku. Prirodne namirnice kao što je „chyli“ paprika koja sadrži supstancu „capsicum“ koja nadražuje kožu i može izazvati osećaj paljenja ili žarenja identičan opekotinama. Najčeće hemijski aktivne materije koje izazivaju hemijske opekotine su;

• Kiseline – opekotina kiselinama je realtivno plitaka, jer kiselina izaziva koagulaciju spoljnih slojeva kože ili sluzokože što sprečava dalji prodor kiseline u dubinu tkiva, a time manju dubinu opekotine.
• Baze - alkalni, uticaj baza na tkivo je znatno veći od kiselina one prodiru vrlo duboko a barijera od zgrušanih proteina se ne stvara, kao što je slučaj kod kiselina.
• Soli teških metala – opečena površna teškim metalima, izgledom i kliničkom slikom oštećenja slična je onima kod opekotina kiselinom.

Postoji pet faktora koji određuju obim oštećenja uzrokovan hemijskim agesom:

1. Jačine hemikalije -koja zavisi od svojstva i kvaliteta hemikalije da stupi u hemijske reakcije sa tkivom u većem ili manjem intenzitetu,
2. Koncentracije hemikalije
3. Prekrivenosti tela odećom ili obućom,
4. Trajanja kontakta sa hemikalijom,
5. Hemijskog broja – tj. broja molekula u supstanci.

Zračenjem izazvane opekotina

Opekotina izazvana zračenjem sunca

Opekotina izazvana radioaktivnim zračenjem

Zračenjem izazvane opekotine nastaju najčešće;sunčevom svetlošću, svatlošću u solarijumu, solux-lampama, X-zracima, ili u toku terapije zračenjem kod lečenja raka.

Najčešći oblici zračenje su;

• Svetlost – opekotine koje nastaju kao posledica delovanja sunčeve svetlosti u letnjim mesecima ili svetlosti vaštačkih izvora svetlosti (koji se koristi u medicinske ili kozmetološke svrhe) Dubina opekotina je uglavnom 1., retko 2.-og stepena. Opekotina može biti uzrokovan bilo kojim delom spektra. Zavisno od talasne dužine svetla postoji i razlika između dubine prodiranja i u skladu s tim i težina povreda.
• Jonizujuće zračenje – opekotine su u načelu plitke, ali njihovo lečenje je teško zbog povrede izazvane zračenjem i posledice zavise od zahvaćenih organa i tkiva. Opekotina izazvana radioaktivnim zračenjem relativno je retka vrsta opekotina, koja se javlja tokom dugog ostajanja na površini kože radioaktivnih materija koje zrače α (alfa) i β (beta) čestice, ili kada se ispolji uticaj γ (gama) zračenja i neutronskog zračenja. Neutronsko i gama zračenje utiče na sve slojeve kože i tkiva. Nasuprot tome, α (alfa) i β (beta) zračenje uglavnom utiče na kožu samo površinski.
• Klinička slika radijacione opekotine zavisna je od;

1. Vrste zračenja,
2. Doze zračenja,
3. Zdravstvenog stanja žrtve.

Trenjem izazvane opekotine

Trenje uzrokovano kontaktom sa bilo kojom čvrstom površinom kao što su putevi, betonske staze, tepisi, podovi u sportskim halama ili domovima, stepeništa itd, može izazvati nastanak opekotina. One nastaju struganjem (abrazijom) koja se pretvara u toplotu koja spaljuje površinu sa kojom je u kontaktu. Opekotine izazvane trenjem najčešće su na koži kod sportista i dece zbog padova na sportskim terenima ili u kontaktu sa sportskim spravama. Motociklisti ili biciklisti takođe često zadobijaju i ovu vrstu povreda, ako ne nose zaštitnu odeću.

Inhalacione povrede

Inhalacione povrede disajnih puteva i pluća nastaju kao rezultat udisanja toksičnih materija u gasovitom stanju kao i vrelog vazduha, aerosola i vodene pare. Oštećenja disajnih puteva i pluća nastaju najčešće zadesno, udisanjem dima, prilikom požara i često su udružene sa opekotinama kože, ali se mogu javiti i nezavisno od opekotina kože, i drugih organa.

Karakteristike inhalacionih povreda zavise od mnogobrojnih činilaca koji uslovljavaju stepen povreda;

• Nehomogena distribucija i različita težina kod povređenih,
• Različite fizičko-hemijska osobine uzročnog agensa,
• Količina udahnutog dima, pare, aerosola,
• Postojanje prethodne bolesti povređenog, koje bi mogle smanjiti njegovu otpronost na povredu.

Smrt, kod ovih povreda, je posledica hemijskog oštećenja disajnih puteva i pluća i delovanja zapaljenjskih medijatora, koji pogađaju i druge velike organske sisteme. Tu spadaju, pre svega, otok pluća i akutni respiratorni distres sindrom, sepsa i mnogostruke organske disfunkcije. U toku požara, oslobađaju se mnogobrojne otrovne materije, među kojima se posebno ističu; ugljen-monoksid (CO), vodonik-cijanid, vodonik-hlorid, amonijak, aldehidi, azot-dioksid, fozgen, akrolein i druge., ,

Klasifikacija

Klasifikacija opekotina vrši se na osnovu dubine oštećenja, vrste oštećenja i manifestuju se različitim kliničkim oblicima, koji mogu prelaziti iz jednog u drugi oblik.

Prva tri stepena opekotina

Razvrstavanje opekotina prema težini (American Burn Association),,

Lake opekotine	Srednje teške opekotine	Teške opekotine
I stepen	II stepena 10−20% UPT kod odraslih	II stepena > 20% UPT kod odraslih
II stepena < 10% UPT kod odraslih	II stepena 5−10% UPT kod dece i starih	II stepena > 10% UPT kod dece i starih
II stepena < 5% UPT kod dece i starih	III stepena 2−5% UPT	III stepena > 5% UPT opekotine funkcionalnih regija, električne opekotine, hemijske opekotine, radijacione opekotine, inhalaciona povreda, udružene povrede, opekotina kod osobe sa povećanim rizikom (hronične bolesti)
III stepena < 2% UPT	-	-

• Deca = mlađi od 10 godina; odrasli = 10 do 50 godina; stari = stariji od 50 godina
• UPT = ukupne površine tela

Opekotine prvog stepena

(Combustio erythematosa) - Ogledaju se u pojavi crvenila, koža je lako otečena, bolna i topla. Postoji eritem bez plikova i drugih oštećenja. Ove povrede skoro redovno iščezavaju posle nekoliko sati, a najdalje za 5 do 7 dana i ne ostavljaju nikakve tragove na koži.

Opekotine drugog stepena

(Combustio bullosa) - Imaju izgled opekotine prvog stepena, ali se na nekim mestima razvijaju mehurovi (bule) ispunjeni bistrom i zućkastom tečnošću.Nakon 3 do 4 dana posle povrede bule se smanjuju, a za 10 do 12 dana obično iščezavaju.

Opekotine trećeg stepena

(Combustio necrotica) - Podrazumeva nekrozu (izumiranje) pojedinih ili svih slojeva kože, a nekada i potkožnog i mišićnog tkiva. Nekroza moze biti suva ili vlažna. Pri suvoj nekrozi, koža je čvrsta, suva, crne ili mrko-smeđe boje, sa jasno vidljivom granicom povrede. Kod vlažne nekroze koža je otečena, zućkaste boje, vlažna, nekada pokrivena mehurima. Tkivo kod ovakvih opekotina ima izgled kuvanog ili pečenog mesa i zućkaste je boje.

Opekotine četvrtog stepena

(Carbonisatio) - Označavaju potpuno ugljenisanje tkiva. One se definišu i kao subfascijalne opekotine praćene izraženim oštećenjem; mišića, tetiva, krvnih sudova, živaca, kostiju i zglobova, bez obzira na njihovu lokalizaciju. Specifičnost opekotina IV stepena, je brzi razvoj sekundarnih promena u tkivima usled subfascijalnog edema, progresivne tromboze ali i oštećenja unutrašnjih organa. Ove opekotine zahtevaju hitni hirurški tretman.

Komparativne karakteristike opekotina prema dubini oštećenja

Klasifikacija XX Kongres hirurga Ukrajine (u 2002.)	Klasifikacija XXVII Kongresa hirurga u SSSR (u 1960.)
I stepen - Epidermalna opekotina	I stepen - Crvenilo kože II stepen - Formiranje bula
II stepen - Površna opekotina derma	III stepen - Delimična nekroza kože
III stepen - Duboka opekotina derma	IV Stepen - Potpuna nekroza kože
IV stepen - Subfascijalna opekotina	IV stepen - Duboka nekroza kože i potkožnog tkiva

Pravilo devetke

Određivanje površine tela zahvaćenog opekotinom jedna je od vodećih komponenti u proceni težine povrede, a mogućnost izračunavanja opečene površine je vrlo važna za lekare u raznim oblastima. Metode određivanja površine zahvaćene opekotinom standardizovana je u celom svetu i za tu namenu, lekari sveta, prihvatili su metodu; „pravilo devetke“ (A. Wallace, 1951.) Površina tela podeljena je na segmente koji sadrže oko devet posto ukupne površine tela;

PRAVILO DEVETKE

Opečeni deo tela	Procenat opečene površine
Glava, vrat i lice	9%
Prednji deo grudnog koša	9%
Zadnji deo grudnog koša	9%
Trbuh spreda	9%
Sedalni deo	9%
Obe natkolenice	18% (2x9%),
Obe potkolenice	18% (2x9%),
Obe ruke	18% (2x9%)
Perianalni predeo	1%
Šaka	1%

Kod male dece, glave i vrata čine više od 21% od ukupne površine tela, pa je potrebno razmotriti da li je neophodno izvršiti ispravku kod određenih područja pogođenih opekotinom primenu „pravila devetke“. Površna opekotine veća od 10% (5% - u dece), ili više od 5% ako se radi o dubokim opekotinama zahteva primenu infuzija, bolničku negu i terapiju.

Ukoliko je opečena površina veća utoliko je oštećenje tkiva i organa veće i smrtnost češća. Iskustvo je pokazalo da kod opečenog sa preko 50% opekotinom zahvaćene površine tela nastupa smrt u 100% slučajeva. Prema tome, ozdravljenje je moguće samo kod opekotina čija ukupna površina zahvata nešto manje od 40% površine tela.

Udružene opekotine

Udržene opekotine - nastaju istovremenim dejstvom nekoliko činilaca različitog uzroka - koji mogu zahvatiti jednu dve ili više anatomskih regija tela. Na primer;

• dejstvo pare na respiratorni sistem i rožnjaču oka i kiseline na površinu kože,
• termička opekotina kože sa trovanjem ugljen monoksidom i drugim otrovnim gasovima koji nastaju u procesu sagorevanja,
• termička opekotina kože sa pregerevanjem organizma,
• kombinacija različitih vrsta opekotina dejstvom različitih otrova itd.

Kombinovane opekotine

Kombinovane opekotine – nastaju kombinacijom opekotina i nekoliko različitih uzročnika (najmanje još jednog) koji izazivaju druge vrste oštećenja - na primer;

• Opekotina sa prelomom kostiju i nagnječenjem kože i mekih tkiva,
• Kombinacija oštećenja izazvanih puščanim i drugim zrnima i drugog vatrenog oružja koje prati, mehanička sila, toplotno dejstvo i biološko ili radiološko dejstvo itd.

Mehanizam nastanka

Pod uticajem toplote dolazi do:

1. Koagulacije (zgrušavanja) proteina, i to ne samo kože, nego i tkiva,
2. Tromboze krvnih sudova (kao posledice zgrušavanja krvi), što je praćeno nedovoljnim prilivom krvi, pojavom hipoksije,
3. Nekroze (izumiranja ćelija) koja prodire u dubinu tkiva, zahvatajući sve veći prostor.

Proteini iz epiderma mogu se zgrušati i na temperaturi od 50-60 oC Opekotine mogu nastati za vreme fizikalne terapije pri dugotrajnoj (nekontrolisanoj) upotrebi medicinskih aparata (solux, UV lampa, parafinske i blatne kupke itd. Ili u kućnim uslovima kod upotrebe električnih jastučića, termofora (napunjenih toplom vodom), ali i nekontrolisanom upotrebom lekovitih masti sa ekstraktom ljute paprike, (kod osoba sa nežnom kožom ili u toku aplikacije na sluzokožu).

Klinička slika

Eritem kože

Bula

Erozija kože

Klinička slika opekotina manifestuje se različitim kliničkim oblicima koji zavise od;

• dubine oštećenja tkiva,
• izazivača (uzroka) opekotina,
• ostalih činilaca

Eritem - karakteriše pojava crvenila i otok opečene površine, kao posledica proširenja kapilara. Javlja se kod 1. stepena opekotina.

Vezikula - je šupljina ispunjena seroznim ili krvavim sadržajem. Nastaje odvajanjem gornjeg sloja epiderma ispod koga se stvara šupljina čiju prazninu ispunjava limfa ili krv. Spada u 2-3. stepen. Kod opekotina 3. stepena vezikule se mogu spajati u veće promene.

Bula – je veća šupljina u vidu većeg balona promera 1,5 do 2 cm ili više. Javlja se uglavnom kod opekotina 3. stepena.

Erozija - Površina bez epidermis, obično krvarenje ili lako oštećena. Ona se može pojaviti u svim vrstama opekotina. Formirana sa smrću i skidanje lišća od kože ili nakon uklanjanja mjehurića.

Ulkus - liči na eroziju, ali više prodire u dubinu. Grizlica nastavlja prodor kroz celu dubinu tkiva, uključujući i kost. An on-site džepovima nekroze. Količina ovisi o veličini prethodnog nekroze.

Koagulaciona nekroza ( «suva nekroza»). izaziva smrt ćelija u zahvaćenom tkivu a od mrtvog tkiva i njegovog isušivanja formira se crna ili tamno-smeđa korica.

Kolikvaciona nekroza ( «mokra nekroza»). karakteriše je puno mrtvog tkiva i prisutnost veće količina tečnosti u tkivima i umnožavanje bakterija. Zahvaćena površina postaje zelenkasto-žute boje, specifičnog neugodniog mirisa. Sa otvaranjem ognjište iz njega izlazi velika količina zelenkaste tečnosti.

Lečenje

Lečenje opekotina je dugotrajno i složeno, a ishod lečenja često neizvestan i sa brojnim funkcionalnim, estetskim i psihičkim posledicama. Poseban problem predstavljaju teške opekotine koje imaju veliki medicinski, socijalni i ekonomski značaj.

Američko udruženje za opekotine i Američki koledž hirurga 1999. godine postavilo je kriterijume za razvrstavanje, početno lečenje i bolničko lečenje opekotina, koji su danas opšte prihvaćeni:

• lake opekotine leče se ambulantno,
• srednje teške i teške opekotine u bolničkim uslovima,
• deo teških opekotina u specijalizovanim ustanovama.

Faze lečenja opekotina

Proces lečenje teških opekotina prolazi kroz nekoliko faza:

• Samopomoć, uzajamna pomoć i prva pomoć;
  • Neutralisati dejstvo agensa koji je uzrokovao opekotinu a povređenog ukloniti sa mesta povređivanja,
  • Rane nekoliko minuta ispirati mlakom vodom, a ukoliko se radi o manjoj opekotini, poželjno je hlađenje rane, Kod hemijskih opekotina, ispiranje ima još veći značaj i treba da traje duže, do jednog sata kod opekotina kiselinama, a 1−3 sata kod opekotina alkalijama,
  • Sa povređenog treba ukloniti odeću, obuću, nakit i svi predmete koji stežu, jer oni nakupljaju toplotu i pogoršavaju stepen oštećenja. Ako je odeća jako slepljena za telo, ne treba nasilno da se skida,
  • Povređene regije treba da se pokriju čistim čaršavom ili prvim zavojem za opekotine,
  • Na rane ne treba stavljati nikakve tečnosti, masti ili kreme,
• Opšta medicinska pomoć
  • Pri prvom kontaktu sa povređenim, treba da se notiraju važni podaci o mehanizmu povređivanja (vrsta agensa, mesto i vreme povređivanja) i samom bolesniku (telesna masa, postojanje težih bolesti i slično),
  • Odredi ukupnu površinu opekotine, Land-Brovder-ovom tablicom koja je jednostavna za upotrebu i najpreciznija,
  • Radi redukcije gubitka tkivnih tečnosti, kod većih opekotina, donji ekstremiteti se postavljaju u uzdignuti položaj, a ukoliko opekotina to dopušta u elevaciju treba da se postavi i glava i grudni koš.
  • Kod većih opekotina potrebna je oksigenoterapija, najbolje preko nazalnog katetera.
  • Ukoliko se sumnja u inhalacionu povredu, treba blagovremeno da se uradi endotrahealna intubacija,
  • Povređenom se daje i ostala simptomatske terapija i ukoliko je procenat opečene površine veći od 10% upućuje se na bolničko lečenje.
• Specijalističko lečenje
  • Nadoknada tečnosti,
  • Sprečavanje nastanka šoka,
  • Borba protiv infekcije,
  • Hirurška primarna i sekundarna obrada opekotina,
  • Presađivanje kože i estetska hirurgija ožiljnog tkiva,
  • Fizikalna terapija

Hiperbarična oksigenacija (hbo)

Opekotine je multifaktorijalna povreda koju prati otok, hipoksija i sklonost teškim infekcijama. Primena kiseonika pod povišenim pritiskom može značajno popraviti ove poremećaje. Brojne studije pokazuju da primenom HBOT;

• skraćujemo lečenje za dve ili više nedelja od klasičnog načina lečenja,(19,7:43,8 dana),
• smanjujemo potrebu za operativnim lečenjem,
• jačamo odbrambene sposobnosti organizma i uvećavamo leukocitozu.
• ubrzavamo zarastanje rana i neovaskularizaciju, mladim krvnim sudovima
• dubina opekotine se brže smanjuje,
• manji je gubitak tečnosti iz organizma
• otoci se brže povlače i manje su izraženi,
• smanjuje se zapaljenska reakcija
• smanjujemo smrtnost, troškove lečenje i rehabilitacije

U studiji koju su 1997. objavili Niezgoda Jeffrey A.M.D.; et.all :„Rezultati primene hiperbarične oksigeno terapije kod opekotina na humanom modelu dobrovoljaca“, prikazani su rezultati lečenja 12 bolesnika, kod kojih su veštački izazvane opekotine ultraljubičasto zračenjem. Osobe su lečene dva puta dnevno, primenom 100% kiseonika (odnosno 8,75% kiseonika) kod kontrolne grupe na pritisku do 2,4 bara u barokomorama. Nakon drugog dana kod osoba lečenih HBO, u odnosu na kontrolnu grupu rezultati su bili znatno bolji i ogledali su se u sledećem: za 42% je smanjena hiperemija (crvenilo) rane, za 35% se smanjila veličina povrede, a za 22% eksudacija. Ovi rezultati pripisani su dejstvu HBOT i podržavaju ranije zaključke o značaju primene hiperbarične oksigeno terapije u lečenju rana na koži, iznetih 1997. od strane American Society of Plastic Surgeons.

Komplikacije

• Gubitak tečnosti.Nakon velikih opekotina iz povređenog tkiva oslobadaju se kateholamini i nastaje relativna hipovolemija (smanjenje volumena tečnosti u organizmu), što dovodi do porasta otpora u perifernoj cirkulaciji koji utiče na ubrzani rad srca. U otprilike 24 sata nakon opekotine pacijent mora primiti dovoljnu količinu tečnosti kako bi se normalizovao rad srca i ispunile potrebe uvećanog metabolizma, koji je propratna pojava kod opekotina.
• Infekcija ;je glavna komplikacija opekotina. Barijeru kože zamjenjuje demarkacioni sloj između zdravog i oštećenog tkiva, koji karakteriše pojačana vlažnost, velika količina belančevina i okruženje bez cirkulacije što pogoduje rastu mikroba. Migracija odbrambenih ćelija u područje povrede je ometeno, a produkcija toksina sprečava imunološki odgovor organizma. Narušena cirkulacija ometa i dejstvo antibiotika. Na pojavu infekcije i njen itenzitet utiču sledeći faktori: površina opekotine > 30%, starost, akutne i hronične bolesti i druga stanja u organizmu opečenog (šećerna bolest, viremija, tumori, rezistencija na antibiotike itd).
• Tetanus.Opekotine su sklone tetanusu. A revakcinacija protiv tetanusa je obavezna, ako opečeni nije imunizovan u posljednjih 5 godina.
• Prekid cirkulacije.Opekotine ekstremiteta, zavisno od lokalizacije, dovode do jakog otoka koji ozbiljno remeti cirkulaciju u zahvaćenom području i često zahteva hiruršku intervenciju.
• Akutna nekroza bubrega, je takođe jedna od komplikacija opekotina, koja nastaje zbog začepljenja bubrežnih kanala taloženjem oslobođenog mioglobina i hemoglobina iz toplotom oštećenih mišića crvenih krvnih zrnaca.

Vidi još

Opekotina na Wikimedijinoj ostavi

• Hiperbarična medicina
• American Burn Association Arhivirano 2009-02-21 na Wayback Machine-u
• VMA Beograd, Klinika za opekotine
• Normativi za ukazivanje medicinske pomoći kod opekotina..,Ministarstva zdravlja Rusije