Nixonova doktrina
Niksonovu doktrinu proklamovao je Ričard Nikson na konferenciji za štampu u Gvamu 25. jula 1969. godine.
Prema ovoj doktrini SAD su očekivale da će se njene saveznice u budućnosti same brinuti o svojoj vojnoj odbrani, naročito u ekonomskom smislu. Doktrina je bila nastavak vijetnamizacije Vijetnamskog rata kojeg je započeo Lindon Džonson u martu 1968. godine. Zamisao je bila da će na ovaj način Južni Vijetnam delimice preuzeti odgovornost za Vijetnamski rat, tako da bi SAD jednog dana mogle povući natrag svoje trupe. Prema doktrini, borba za mir bi se izvodila u zajedništvu sa saveznicima.
U Niksonovom govoru naciji o ratu u Vijetnamu 3. oktobra 1969. ove teze su iznesene na sledeći način:[1]
- Kao prvo, SAD će poštovati sve odredbe dogovora koji su do tada sklopljeni.
- Kao drugo, SAD će ispoštovati odbrambeni štit, ako bi neka atomska velesila zapretila jednoj saveznici, ili pak jednoj državi čiji je opstanak bio važan za sigurnost SAD.
- Kao treće, SAD bi u drugim situacijama potpomogle vojno i ekonomski svoje saveznice ako bi to bilo potrebno ili dogovoreno sa saveznicama.
Ali u slučaju pretnje prema jednoj saveznici ona bi bila ta koja bi odgovarala za većinu resursa za odbranu.
Niksonovi savetnici bojali su se da bi delimično povlačenje američkih vojnih snaga moglo omogućiti brzu pobedu snaga Severnog Vijetnama. To bi se moglo shvatiti kao uvredljiv poraz SAD i to je jedino moglo da se izbegne ako bi se sastala mirnovna konferencija, što se i desilo u Parizu.
Niksonov pokušaj pritiska na Severni Vijetnam označen je na kraju kao Madman Theory (srp. teorija luđaka). Bob Haldman, jedan od glavnih američkih pregovarača smatrao je Niksona psihički slabim i fanatičnim u svojoj mržnji komunizma i da bi bio u stanju koristiti atomsko naoružanje protiv Severnog Vijetnama.
Doktrinu je Ričard Nikson primenio u Persijskom zalivu s vojnom pomoći Iranu i Saudiskoj Arabiji pošto su se ove američke saveznice smatrale važnima za održavanje mira i stabilnosti u regiji.[2]
Prema Majklu Kleru, piscu knjige Blood and oil, Niksonova doktrina je otvorila vrata vojnom učešću savezničkih država u Persijskom zalivu,[1] što će kasnije pomoći uspostavi Karterove doktrine i kasnije direktnom mešanju SAD u Kuvajtskom kao i u Iračkom ratu.
Vidi još[uredi | uredi kod]
Reference[uredi | uredi kod]
- ↑ 1,0 1,1 Nixon, Richard M. (03. 11. 1969). „President Nixon's Speech on "Vietnamization"” (reprint). Arhivirano iz originala na datum 2013-01-24. Pristupljeno 31. 05. 2013.
- ↑ Beinart, Peter (04. 01. 2007). „Return of the Nixon Doctrine”. Time. Arhivirano iz originala na datum 2012-10-26. Pristupljeno 2019-02-02.
Dodatna literatura[uredi | uredi kod]
- J. Kimball (2006). „The Nixon Doctrine: A Saga of Misunderstanding”. Presidential Studies Quarterly 36 (1): 59–74. DOI:10.1111/j.1741-5705.2006.00287.x.
- H. Meiertöns (2010): The Doctrines of US Security Policy — An Evaluation under International Law, Cambridge University Press, ISBN 978-0-521-76648-7.
- Peters, Gerhard; Woolley, John T. „Richard Nixon: "Special Message to the Congress Proposing Reform of the Foreign Assistance Program," September 15, 1970”. The American Presidency Project. University of California - Santa Barbara. Arhivirano iz originala na datum 2016-04-30. Pristupljeno 2019-02-02.
- Peters, Gerhard; Woolley, John T. „Richard Nixon: "Special Message to the Congress Proposing Reform of the Foreign Assistance Program," April 21, 1971”. The American Presidency Project. University of California - Santa Barbara. Arhivirano iz originala na datum 2016-04-30. Pristupljeno 2019-02-02.
