Ndabaningi Sithole

Ndabaningi Sithole
Sithole 1955. godine u Massachusettsu gde je pohađao Bogosloviju Newton
Narodni poslanik u Skupštini Zimbabvea
Mandat 1995. – 2000.
Rođenje	21. jul 1920. Njamandlovu, Južna Rodezija
Smrt	12. decembar 2000.
Politička stranka	Afrički nacionalni savez Zimbabvea (1963–1975) Afrički nacionalni savez Zimbabvea – Ndonga (nakon 1975)
Supružnik	Vesta Zvamajda Sithole

Ndabaningi Sithole (Njamandlovu, 21. jul 1920 — Philadelphia, 12. decembar 2000) bio je zimbabveanski političar i državnik, osnivač Afričkog nacionalnog saveza Zimbabvea (ZANU), militantne, afričke nacionalističke organizacije koja se suprotstavljala vladi Rodezije, osnovane u julu 1963. godine. Bio je aktivan i istaknuti učesnik narodnooslobodilačke antikolonijalne borbe. Bio je progonjen pod režimom belačke manjine. Krajem 1970-ih zalagao se za politički kompromis sa Rodezijskim frontom. Radio je kao sveštenik Ujedinjene crkve Hrista u Zimbabveu. Proveo je 10 godina u zatvoru nakon što je vlada zabranila ZANU. Rascep po plemenskim linijama podelio je ZANU 1975. godine, a Sithole je izgubio izbore 1980. od Roberta Mugabea nakon čega vodi malu partiju Afrički nacionalni savez Zimbabvea – Ndonga. U nezavisnom Zimbabveu bio je u opoziciji režimu Roberta Mugabea i osuđen na političkom procesu. Preminuo je u egzilu u Sjedinjenim Američkim Državama.

Biografija

Detinjstvo i mladost

Sithole je rođen u Njamandlovu, Južna Rodezija, 21. jula 1920. godine. Sitholov otac Jim Sithole bio je iz naroda Ndau, a majka Sijapi Tšuma iz naroda Ndebele. Roditelji su mu bili privrženi tradicionalnim afričkim verovanjima. Godine 1930. porodica se preselila u Shabani, a od 1932. je počeo da pohađa školu koju su osnovali britanski metodisti. Po zahtevu oca, napustio je školu i radio kao sluga kod belih naseljenika.

1935. godine prekida veze sa ocem, beži od kuće i upisuje se u školu pri protestantskoj misiji Dadaya, koju je osnovao Garfield Todd, budući premijer Južne Rodezije. Pokazao je veliku posvećenost učenju za što je nagrađivan za uspehe i dobijao specijalne stipendije. Ovde je ostao do 1939. godine, gde je završio Standard VI stepen obrazovanja. Uz Beit stipendiju, omogućena je dvogodišnja obuka za učitelje. Prešao je na hrišćanstvo metodističkog tipa i od 1948. godine bavio se proučavanjem Biblije. Kada se vratio u Dadayu, predavao je na stepenu Standard V obrazovanja i koristio slobodno vreme za rad na svom Sertifikatu o izuzeću od mature. Dopisno je od Univerziteta Južne Afrike stekao diplomu osnovnih studija.

Krajem 1950. godine počela je njegovo aktivnije delovanje u okviru Ujedinjene metodističke crkve. Profesionalni put ga je 1953. godine doveo do Mt Selinda, američke metodističke misije u kojoj je bio član njenog nastavnog kadra. Po preporuci američkih misionara 1955. godine stiže u Sjedinjene Američke Države. U Massachusettsu je studirao pedagogiju od 1955. do 1958. godine i rukopoložen je za metodističkog sveštenika 1958. Tokom studija u Sjedinjenim Američkim Državama, pohađao je Newtonov bogoslovski fakultet u Andoveru i išao u Prvu crkvu u Njutnu koja je osnovana 1665. godine. Tokom boravka u Americi radio je na svojoj knjizi pod nazivom Afrički nacionalizam koja je nekoliko puta objavljena uključujući 1961. godine u Cape Townu za Oxford University Press. Objavljivanje knjige i njena trenutna zabrana u Rodeziji od strane manjinske vlade motivisali su ga da uđe u politiku. U avgustu 1959. godine, Afrička asocijacija učitelja pozvala ga je na godišnju skupštinu u Fort Vikcoriju, pošto mu je objavljivanje knjige već donelo određenu popularnost i prepoznatljivost. Tokom skupa održani su i izbori na kojima je postao predsednik ove profesionalne asocijacije.

Politička karijera

Politička karijera Ndabaningija Sitolea počela je njegovim ulazkom u Nacionalnu demokratsku partiju (NDP) Joshue Nkoma, gde je postao trezorski sekretar. Sitole je brzo stekao uticaj i pomogao u stvaranju Zimbabveanske afričke narodne unije (ZAPU) nakon zabrane NDP. Unutar ZAPU-a nastala je podela na umerenu frakciju su predvodili Nkomo i Čikera, i radikalnu frakciju koju su predvodili Sitole i Mugabe, što je odražavalo različite pristupe metodama antikolonijalne borbe. Kada je i ZAPU zabranjena, emigrirao je u Tanganjiku i radio kao urednik radija za program namenjen Rodeziji. Vratio se 1963. godine.

Te godine, Sitole je sa advokatom Herbertom Čitepoom osnovao Afrički nacionalni savez Zimbabvea (ZANU). Na partijskom kongresu u Gvelou (danas Gveru) Sitole je izabran za predsednika, a Robert Mugabe za generalnog sekretara. Nakon zabrane ZANU i njegovog hapšenja, ovlastio je Čitepa da vodi borbu iz egzila i imenovao ga za svog predstavnika. On sam je optužen da je planirao atentat na Smita. Dok je boravio u zatvoru radio je na romanu Poligamist objavljenom 1972. godine u Njujorku. Oslobođen je 1974. godine zajedno sa Mugabeom ali tek nakon što je pismeno odustao od daljnjeg korišćenja terorističkih metoda borbe.

Po izlasku iz zatvora, Sitole je učestvovao u ustavnim pregovorima u Lusaki. U martu 1975. godine ponovo je uhapšen, ali je uskoro oslobođen na zahtev premijera Južne Afrike Baltazara Forstera. 18. marta 1975. godine, Chitepo je postao žrtva atentata u glavnom gradu Zambije, Lusake. Mugabe, koji je u to vreme bio u Mozambiku, odmah je preuzeo vođstvo u ZANU. To je dovelo do borbe za vlast između njega i Sitolea, a potom je usledila podela ZANU po plemenskim linijama na ZANU-Ndonga pod Sitoleom i ZANU pod Mugabeom. Dok je Sitole tražio put pregovora, Mugabe se posvetio gerilskoj borbi. Sitoleova pozicija je evoluirala u umerenom pravcu, što je delimično bilo rezultat njegovog antikommunističkog stanovišta u kontekstu orijentacije Mugabea i Nkoma prema SSSR-u i Kini. Sitole je u tome periodu počeo da se zalaže za kompromis sa vladom Iana SmitHa na antikommunističkoj osnovi.

1979. godine Sitole je uzeo učešća u vladi episkopa Abela Muzoreve, privremenoj vladi posle neuspele Rodezijske konferencije 1976. godine i priprema za Lankaster-Haus pregovore. Ta frakcija bila je osuđena kao izdajnička od strane gerilskih oslobodilačkih pokreta zbog prihvaćanja takozvanog unutrašnjeg rešenja rodezijske krize kroz kompromis sa belačkim režimom. Međutim, slobodne izbore predviđene tim sporazumom uverljivo je i delom neočekivano osvojio Mugabe. Sitoleova partija je osvojila samo 12 mandata u novom parlamentu od 100 mesta u kojemu je 79 poslaničkih mesta bilo rezervisano za crnačku većinu. Sitole je pozvao na bojkot parlamenta i vlade tvrdeći da je došlo do falsifikovanja izbornih rezultata ali je nakon nasilnih sukoba odustao od te strategije.

Sitole je upao u probleme i 1983. godine emigrirao u Silver Spring u Marylandu u Sjedinjenim Američkim Državama. Tvrdio je da mu preti opasnost po život, a po dolasku u SAD sarađivao je sa neokonzervativnim analitičkim centrom Heritage Foundation. U januaru 1985. godine, optužen je za pokušaj organizovanja državnog udara. Nakon devet godina egzila, vratio se u Zimbabve i tamošnji politički život. 1995. godine postao je narodni poslanik u izabran od strane svoga plemena u Chipingeu na jugozapadu zemlje. 1996. kandodovao se i na predsedničkim izborima. U decembru 1997. optužen je za učešće u zaveri za ubistvo Mugabea, što mu je onemogućilo da obavlja mandat. Ipak, Sitoleova mala opozicija ponovo je osvojila mandat u Čipingeu 2000. godine. Preminuo je 12. decembra 2000. godine u Philadelphiji u SAD-u.