Napad na Prekaz
Napad na Prekaz, takođe poznat i kao masakr u Prekazu[1][2][3], je bila operacija srpske policije izvedena 5. marta 1998. godine tokom koje je ubijen vođa Oslobodilačke vojske Kosova Adem Jašari sa preko 50 članova njegove porodice.
U Prekazu je, osim pripadnika OVK, ubijen i veći broj žena, dece i starijih ljudi (18 žena i 10 dece mlađe od 16 godina[4]). Masakr u Prekazu se smatra jednim u nizu akcija u oblasti Drenice, izvršenih od strane snaga bezbednosti tokom kosovskog rata.[5]
Neki smatraju da su nakon Prekaza, sukobi na Kosovu prerasli u ratni konflikt.
Pozadina[uredi | uredi kod]
Adem Jašari je bio osnivač i vođa Oslobodilačke vojske Kosova. Njegov brat Hamza Jašari je takođe bio istaknuti član. Obojica su živeli u Prekazu. Kada je počela albanska pobuna na Kosovu Adem i Hamza su učestvovali u borbama protiv vojske i policije.
Srpske vlasti su januara 1998. u pokrajinu uvele specijalne snage bezbednosti. Ove su na napade OVK-a odgovorile odmazdom prema selima, koristeći helikoptere i oklopne transportere, vršeći brutalne pretrese po kućama i hapseći ljude bez valjanih razloga.[6]
28. februara 1998. godine grupa boraca OVK predvođena Ademom Jašarijem napala je policisku patrolu ubijajući četiri policajca i raneći dva. U sukobima je ubijeno 16 pripadnika OVK.[7]
Operacija[uredi | uredi kod]
U zoru 5. marta 1998. godine započeo je veliki policijski napad na selo Donji Prekaz (Prekazi i Poshtem) u opštini Srbica. U operaciji je učestvovao SAJ, zajedno sa PJP-om i regularnom policijom.[8]
Prema zvaničnoj policijskoj verziji događaja, srpske snage bezbednosti su okružile Jašarijevu porodičnu kuću i pozvale na predaju. Policija im je dala dva sata da se predaju. U okviru zadatog roka, više desetina civila se predala i udaljila od uporišta.[7] Nakon prolaska dvosatnog roka, Jašarijeva grupa je odgovorila upotrebom teškog naoružanja - minobacača, mitraljeza, ručnih granata, snajperskih pušaka ubijajući dva i ranivši tri policajca.[7] Nakon toga je policija upotrebom teške artiljerije stravnila Jašarijevu porodičnu kuću sa zemljom, zajedno s 56 članova njegove obitelji, među kojima je 18 žena i 10 djece.
Human Rights Watch izveštava da iako se OVK upustio u borbu za vreme ovih napada, srpske specijalne snage pucale su bez razlike i na žene, decu i ostale civile. Helikopteri i vojna vozila zasipali su seoske krovove rafalima, a onda su policijske snage ušle u selo, pucajući na kuće. Jašarija su ubili, kao i sve članove njegove porodice, osim jedne jedanaestogodišnje devojčice.[5] U napadu je ubijeno najmanje 54 ljudi, uključujući veći broj žena, dece i starijih ljudi.[6] Neki Albanci su takođe ubijeni bez suđenja dok su bili u policijskom pritvoru.[5]
Od uže obitelji ubijeni su: Shaban Murat Jashari (74), Zahide Shaban Jashari (72), Zarife Rifat Jashari (49), Hamëz Shaban Jashari (47), Ferida Hamëz Jashari (43), Adem Shaban Jashari (43), Adile Adem Jashari (40), Selvete Hamëz Jashari (20), Hidajete Rifat Jashari (18), Fitim Adem Jashari (17), Afete Hamëz Jashari (17), Besim Hamëz Jashari (16), Valdete Rifat Jashari (14), Lirije Hamëz Jashari (14), Igballe Rifat Jashari (14), Kushtrim Adem Jashari (13), Blerim Hamëz Jashari (12), Igball Rifat Jashari (11), Fatime Hamëz Jashari (8), Blerim Hamëz Jashari (7).
U napadu na Prekaz poginula su i 2 pripadnika srpske policije: Rade Radaković (1961) i Andreas Končarević (1973).[9]
Nakon[uredi | uredi kod]
Srbijanska vlada je izrazila žaljenje za "žrtve albanske terorističke okrutnosti i nemilosrdnosti" pri čemu policija nije mogla da zna da su tamo bili prisutni civili i da su OVK teroristi krivi što nisu civilima dozvolili da napuste uporište.[7] Jugoslavenski ministar unutrašnjih poslova je izjavio njemačkoj televiziji: "U Prekazu je vođena bitka kao u Drugom svjetskom ratu”, iako su strane agencije javile da "u Prekazu nije bilo bitke".
Masakr u Prekazu i drugi masakri u Drenici počinjeni tih dana su predstavljali prekretnicu u kosovskoj krizi i označili početak ratnog sukoba. Ova ubistva su radikalizovala kosovske Albance i omasovili redove OVK-a, koji je nakon toga počeo da prerasta u "organizovani narodni pokret otpora" protiv beogradskih vlasti.[5] Mnogi Albanci koji su bili pristalice Rugovine politike nenasilja nakon ovoga su se okrenuli oružanom otporu. Adem Jašari je nakon ovoga među kosovskim Albancima ostao upamćen kao heroj i mučenik.[5]
Izvori[uredi | uredi kod]
- ↑ Behind the Kosovo crisis
- ↑ Faith and hope in a war-torn land, by Kenneth E. Lawson
- ↑ Slobodan Milosevic and the destruction of Yugoslavia, by Louis Sell
- ↑ „Kosovo War Crimes Chronology”. Human Rights Watch. 13. 11. 2003.1999-06-01. Arhivirano iz originala na datum 2012-07-10. Pristupljeno 20. 09. 2009.
- ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 5,4 Po naređenju: ratni zločini na Kosovu (Izveštaj Human Right Watch-a)
- ↑ 6,0 6,1 Kosovo: kako viđeno, tako rečeno Arhivirano 2010-11-14 na Wayback Machine-u (Izveštaj OEBS-a)
- ↑ 7,0 7,1 7,2 7,3 BBC News: Kosovo killings: Belgrade's official version of events
- ↑ Gradiša Katić: “Vežbaju godinama za operaciju koja traje nekoliko sekundi”, Blic, 15. mart 1998.
- ↑ Kraj zloglasnog Adema Jašarija