Mustafa Dedić
Mustafa Dedić (takođe Mustafa Begić, u SSSR-u: Петров Борис Яковлевич) je bio hercegovački komunista i revolucionar iz vremena Kraljevine SHS, sekretar Sindikalnog komiteta Hercegovine s centrom u Mostaru.[1]
Uhapšen je u SSSR-u u vreme velike čistke, nakon čega je njegova sudbina nepoznata.
Biografija[uredi | uredi kod]
Mustafa Dedić (Begić) je rođen 1898. u Leševu (srez Visoko).[2] Po nacionalnosti se smatrao Hrvatom.[3]
Partijski rad[uredi | uredi kod]
Bio je komunista još od svoje mladosti. Radio je u zagrebačkom tramvaju a kao takav u sindikatima. Godine 1923. bio je odgovorni urednik »Borbe« (za zatvor).[2]
Bio je član MK KPJ za grad Zagreb. Od 1925. godine postaje član Pokrajinskog komiteta za Hrvatsku. Osuđen je 1926. zbog »korisne malverzacije« u korist KPJ. Pušten iz zatvora 1929. nakon čega je emigrirao.[2]
Emigracija u SSSR[uredi | uredi kod]
Iz Jugoslavije je izbegao u Sovjetski Savez, gde postaje član SKP (b). Iste 1929. godine postao je student KUNMZ-a. Zbog sudjelovanja u opozicionoj "Grupi 41" izključen iz i KUNMZ-a ubrzo potom uhapšen.[2]
Prvo hapšenje[uredi | uredi kod]
Svibnja mjeseca 1930. godine GPU je u Lenjingradu i Moskvi uhitio jednu grupu jugoslavenskih komunista, zbog veza s trockističkom opozicijom.[4] Dedić je kao "trockista", sa dr Antom Ciligom i grupom Jugoslovena bio osuđen na 3 godine robije. Nakon tri godine zatočeništva, na koliko su bili osuđeni, 1933. godine Dedić i drugovi su štrajkom glađu tražili od sovjetskih organa da ih puste da se vrate u Jugoslaviju. Međutim, sovjetski organi ne samo da ih nisu pustili, već su im produžili zatvor za dvije godine, bez nove optužnice niti suđenja (Sovjetski zakoni daju pravo GPU-u da automatski i bez suđenja produže rok zatočeništva i progonstva).[4] Nakon ovog štrajka Jugoslovene su razdvojili na razne strane. Ante Ciliga je poslat u Jenisejsk, na daleki sibirski istok; Mustafa Dedić je poslat u zapadni Sibir, u selo Kolpačevo, u Narjamskom srezu; Stanko Dragić u Saratov na Volgi; Stefana Heberlinga su premještali od mjesta do mjesta sve do Urala. Dragić je pokušao bekstvo kako bi se vratio u Jugoslaviju. Bio je uhapšen na rusko-poljskoj granici 1934. i zatvoren u tajne samice na Solovjetskim otocima.[4]
Od njihove grupe, jedino je Ciliga uspeo da se izvuče. Po izlasku iz SSSR-a, on je u Francuskoj i Jugoslaviji pokušao da vodi kampanju za njihovo oslobađanje, ali bez uspeha.[2]
Drugo hapšenje[uredi | uredi kod]
Dedić je ponovo uhapšen 4. maja 1935. kao pripadnik trockističke organizacije u Kolpaševu kod Tomska i osuđen na tri godine izgnanstva u Sibir, zbog članstva u trockističkoj organizaciji.[5]
Treće hapšenje[uredi | uredi kod]
Po isteku prethodne kazne, Mustafa Dedić je ponovo uhapšen 19.11.1938 godine u Jevpatoriji na Krima (Ukrajina), po optužbi za antisovjetsku agitaciju.[3] To je bio čest obrazac staljinskog terora, gde su raniji politički zarobljenici hapšeni ponovo nakon isteka presude. Nakon godinu dana, 28.12.1939. godine oslobođen je iz pritvora NKVD Krima na osnovu nedostatka dokaza.[3]
Smrt[uredi | uredi kod]
Dalja Dedićeva sudbina je nepoznata. Živojin Pavlović pretpostavlja da je streljan oko 1939. godine.[1]
Rehabilitovan je 6. februara 1964. godine.[5] Rehabilitacija se odnosi na presudu iz 1935. godine.[5]
Reference[uredi | uredi kod]
- ↑ 1,0 1,1 Živojin Pavlović, Bilans sovjetskog termidora: Prikaz i otkrića o delatnosti i organizaciji Staljinskog terora
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 Ivan Očak: Dr. Ante Ciliga – otpadnik komunizma i staljinske čistke
- ↑ 3,0 3,1 3,2 Бегич Мустафа
- ↑ 4,0 4,1 4,2 Jugoslavenski trockisti u Sovjetskom Savezu: Stanko Dragić
- ↑ 5,0 5,1 5,2 Podaci o hapšenju i kažnjavanju Mustafe Dedića