Matija Vuković
| Matija Vuković | |
|---|---|
Matija Vuković (Platičevo, 26. 7. 1925 — Beograd, 21. 6. 1985), bio je srpski vajar.
Biografija[uredi | uredi kod]
Potiče iz siromašne zemljoradničke porodice. Sa majkom dolazi u Beograd 1937. godine. Pohađa privatnu slikarsku školu Mladena Josića 1941 — 1942, a zatim Srednju školu za primenjene umetnosti. Posle oslobođenja Beograda 1944. mobilisan je i ubrzo ranjen zbog čega ostaje invalid. Godine 1945. upisuje Akademiju za likovne umetnosti u vajarskoj klasi prof. Tome Rosandića, a zatim pohađa klasu prof. Sretena Stojanovića. Počenje da izlaže na grupnim izložbama od 1949. godine. Završava Akademiju 1952. a 1954. Specijalnom tečaju kod prof. Ilije Kolarevića kada vaja skulpturu „Ranjenik“ (1952 — 1953) koja je otkrila njegov originalni stvaralački stil. Priređuje 1954. prvu samostalnu izložbu u Umetničkom paviljonu na Kalemegdanu. Učestvovao je na mnogobrojnim grupnim izložbama u zemlji i inostranstvu.
Umetnost[uredi | uredi kod]
Matija Vuković se pojavio u trenutku raskida od estetike socijalističkog realizma početkom pedesetih sa delima koja su značajno odstupala od akademskih formi. Njegovi rudimentarni oblici koji su zadržali privid „realizma“ i daleku figurativnu narativnost, oblikovani su snažnim, surovim, deformisanim masama koje izražavaju jednu energičnu kreativnu ekspresiju autora koja je postala njegovim plastičkim znakom, i ujedno, jedinstvena pojava u jugoslovenskoj skulpturi druge polovine 20. veka. On je svojim delom ukazao na još jednu mogućnost osavremenjivanja novog izraza koji će se razvijati slobodno prema autorski koncipiranoj plastici. Matija Vuković je izgradio jedan od najautentičnijih opusa u savremenoj srpskoj i jugoslovenskoj skulpturi posle 1950. godine.
Samostalne izložbe (izbor)[uredi | uredi kod]
- 1954 Umetnički paviljon, Beograd
- 1960 Klub likovnih umetnika, Novi Sad, Umetniči paviljon, Beograd
- 1972 Galerija ULUS-a, Beograd
- 1979 Galerija Doma omladine, Beograd
- 1981 Jugoslovenski kulturni centar, Pariz
- 1982 Galerija „Pinki“, Zemun
- 1987 Matija Vuković 1925-1985, (retrospektivna izložba), Muzej savremene umetnosti, Beograd
Nagrade[uredi | uredi kod]
- 1962 Nagrada za skulptura na III oktobarskom salonu, Beograd
- 1968 Nagrada za skulpturu na XIII zložbi Umetničke kolonije Ečka, Zrenjanin
- 1973 Oktobarska nagrada grada Beograda za vajarsko delo, Beograd
- 1981 Nagrada „4. jul“ fonda SUBNOR-a Jugoslavije, Beograd
- 1982 Sedmojulska nagrada SR Srbije za životno delo, Beograd
Spomenici i skulpture (izbor)[uredi | uredi kod]
- 1951 „Dečak s ćipom“, Pionirski grad, Beograd
- 1952 — 1953 „Ranjenik“, Park ispred Muzeja savremene umetnosti, Beograd
- 1956 „Bizon“, Pionirski grad, Beograd, Ispred SO Novi Bograd, Novi Beograd
- 1962 „Perun“, Ispred SO Novi Bograd, Novi Beograd
- 1953 „As“, Park u Memomirajnom centru „Josip Broz Tito“, Beograd
- 1954 „Njegoš“, Park, Aranđelovac
- 1955 „Žena s mrtvim detetom“, Park, Vrnjačka Banja
- 1961 — 1962 „Labudova smrt“ - fontana, Park, Vrnjačka Banja
- 1969 „Glava Betovena“, Park Baden, Beč
- 1970 „Spomenik palim borcima“, Stubline, Obrenovac
- 1977 „Spomenik prvoj Titovoj štafeti“, Kragujevac
Literatura (izbor)[uredi | uredi kod]
- 1954 Pavle Stefanović, Vajarski start Matije Vukovića, Književne novine, 17. jun, Beogra
- 1957 Lazar Trifunović, Savremena srpska skulptura, Izraz, knj. I, s. 280-284, Sarajevo
- 1959 Lazar Trifunović, Umetnost Matije Vukovića, Polja, 31. oktobar, Novi Sad
- 1960 Lazar Trifunović, pred. kat. samostalne izložbe, Umetnički paviljon, Beograd
- 1970 Lazar Trifunović, Putevi i raskršća srpske skulpture, Umetnost, br. 22, s. 5-38, Beograd
- 1971 Miodrag B. Protić, Dvadeseti vek - savremena umetnost, pred. kat. Umetnost na tlu Jugoslavije od praistorije do danas, Grand palais, Pariz, Skenderija, Sarajevo
- 1972 Đorđe Kadijević, Matija, NIN, 8. oktobar, Beograd
- 1973 Kosta Bogdanović, Prilog mišljenju o Matiji, Izraz, januar, knj. XXXIII, s. 71-73, Sarajevo
- 1979 Slobodan Ristić, Izložba Matije Vukovića, Politika, 17. januar, Beograd
- 1982 Miodrag B. Protić, Skulptura HH veka, izd. Umetnost na tlu Jugoslavije, s. 101, Jugoslavija, Beograd, Spektar, Zagreb, Prva književna komuna, Mostar
- 1987 Grupa autora, Matija Vuković 1925-1985, (kat. retrospektivne izložbe), Muzej savremene umetnosti, Beograd
Izvori[uredi | uredi kod]
- Dokumentacija Muzeja savremene umetnosti, Beograd
- 1966 Matija Vuković, Enciklopedija likovnih umjetnosti 4, s. 561, Jugoslavenski leksikografski zavod, Zagreb
- 1987 Matija Vuković 1925-1985, (kat. retrospektivne izložbe), Muzej savremene umetnosti, Beograd