Masakri na Markalama
| 1. granatiranje Markala | |
|---|---|
 Tržnica na Markalama | |
| Lokacija | Sarajevo,  Bosna i Hercegovina |
| Koordinate | 43°51′35″N 18°25′27″E / 43.85972°N 18.42417°E |
| Datum | 5. II 1994. 12:10-12:15 |
| Meta | Bošnjaci na otvorenoj pijaci |
| Vrsta napada | minobacač |
| Mrtvih | 68 |
| Ranjenih | 144 |
| Počinitelji | Vojska Republike Srpske (presuda MKSJ-a[1][2]) |
| 2. granatiranje Markala | |
|---|---|
 "Sarajevska ruža", jedno od oko 200 lokacija eksplozija minobacačkih granata | |
| Lokacija | Sarajevo, Bosna i Hercegovina |
| Datum | 28. VIII. 1995. 11:00 |
| Meta | Bošnjaci na otvorenoj pijaci |
| Vrsta napada | minobacač |
| Mrtvih | 43 |
| Ranjenih | 75 |
| Počinitelji | Vojska Republike Srpske (presuda MKSJ-a) |
Masakri na Markalama sastojali su se od dvaju zasebnih granatiranja, od kojih je najmanje jedno potvrđeno izvršila Vojska Republike Srpske, nad sarajevskim civilima tokom opsade Sarajeva za vrijeme rata u Bosni i Hercegovini.[3][2][4] Dogodili su se na Markalama u historijskoj jezgri Sarajeva, glavnog grada Bosne i Hercegovine.
Prvi masakr dogodio se 5. februara 1994. godine, kada je 68 ljudi ubijeno i 144 ranjeno. Drugi se dogodio 28. augusta 1995. godine, kada je 37 ljudi ubijeno i 90 ranjeno. Potonji napad bio je povod za NATO-ovo bombardovanje položaja bosanskih Srba, koje je na kraju dovelo do Dejtonskog sporazuma i završetka rata u Bosni i Hercegovini.
Prvi masakr dogodio se 5. februara između 12:10 i 12:20, kada je minobacački projektil kalibra 120 mm pao u gradsku tržnicu Markale. Spasioci i ostali radnici Ujedinjenih nacija pružili su pomoć civilnim žrtvama.[5] Prvobitni izvještaj UNPROFOR-a došao je do zaključka da je granata ispaljena sa položaja Armije Republike Bosne i Hercegovine.[6] General Michael Rose, britanski čelnik UNPROFOR-a, napisao je u svojim memoarima da je tri dana nakon masakra rekao generalu Divjaku, zamjeniku zapovjednika snaga Armije RBiH, da je granata bila ispaljena sa bosanskih položaja.[5] Kasniji i opširniji izvještaj UNPROFOR-a primjetio je računsku pogrešku u originalnom izvještaju. Nakon ispravljanja greške, Ujedinjene nacije zaključile su da nije moguće utvrditi koja je strana ispalila granatu.[6]
U januara 2004. tužioci u slučaju protiv Stanislava Galića, srpskog generala koji je komandovao opsadom Sarajeva, pred Međunarodnim krivičnim sudom za ratne zločine počinjene na tlu bivše Jugoslavije predstavili su kao dokaz stručni izvještaj balističkog eksperta Berke Zečevića.[6] Sa dvoje kolega, Zečević je istragom utvrdio šest mogućih mjesta sa kojih je granata mogla biti ispaljena, od kojih su pet bili položaji Vojske Republike Srpske, a jedno pod kontrolom Armije Republike Bosne i Hercegovine.[6] Mjesto pod kontrolom Armije RBiH bilo je vidljivo promatračima UNPROFOR-a, koji su potvrdili da tog dana nijedna granata nije bila ispaljena s tog položaja.[6] Zečević je izjavio da su se neki dijelovi projektila mogli proizvoditi samo u dva mjesta, a oba su bila pod kontrolom VRS.[6] Sud je na kraju odlučio da je Galić kriv bez osnovane sumnje za svih pet granatiranja za kojeg su ga tužioci optužili, uključujuči i Markale. Osuđen je na doživotni zatvor.[6] O presudi je opširno izvještavano preko međunarodnih medija. Prema tvrdnjama Helsinškog odbora za ljudska prava u Srbiji, odluka suda ignorisana je u samoj Srbiji i Crnoj Gori.[5]
- Senad Arnautović
- Ibrahim Babić
- Mehmed Baručija
- Ćamil Begić
- Emir Begović
- Vahida Bešić
- Gordana Bogdanović
- Vaskrsije Bojinović
- Muhamed Borovina
- Faruk Brkanić
- Sakib Bulbul
- Jelena Čavriz
- Almasa Čehajić
- Zlatko Čosić
- Alija Čukojević
- Verica Ćilimdžić
- Smilja Delić
- Ifet Drugovac
- Dževad Durmo
- Fatima Durmo
- Kemal Džebo
- Ismet Fazlić
- Vejsil Ferhatbegović
- Dževdet Fetahović
- Muhamed Fetahović
- Ahmed Fočo
- Majda Ganović
- Isma Gibović
- Rasema Hasanović
- Alija Hurko
- Mirsada Ibrulj
- Mustafa Imanić
- Rasema Jažić
- Razija Junuzović
- Hasija Karavdić
- Mladen Klačar
- Marija Knežević
- Selma Kovač
- lbro Krajčin
- Sejda Kunić
- Jozo Kvesić
- Numo Lakača
- Ruža Malović
- Jadranka Minić
- Safer Musić
- Nura Odžak
- Mejra Orman
- Hajrija Oručević
- Seid Prozorac
- Smajo Rahić
- Igor Rehar
- Rizvo Sabit
- Zahida Sablja
- Nedžad Salihović
- Hajrija Smajić
- Emina Srnja
- Džemo Subašić
- Šaćir Suljević
- Hasib Šabanović
- Ahmed Šehbajraktarević
- Bejto Škrijelj
- Junuz Švrakić
- Pašaga Tihić
- Munib Torlaković
- Ruždija Trbić
- Džemil Zečić
- Muhamed Zubović
- Senad Žunić
Drugi masakr dogodio se 28. augusta 1995. u 11:00, kada je poginulo 43 osoba. Tada je ispaljeno pet granata.[7] Ujedinjene nacije vodile su istragu u tajnosti, što je izazvalo špekulacije u medijima o nemogućnosti utvrđivanja lokacije sa koje su granate ispaljene.[7] Tu špekulaciju podržale su srpske vlasti koje su, kao što su uradile i nakon prvog masakra, demantirale svu odgovornost i optužile vladu Republike Bosne i Hercegovine za bombardovanje vlastitog stanovništva s ciljem izazivanja međunarodnog revolta i moguće intervencije.[8] U izvještaju za Generalnu skupštinu Ujedinjenih nacija 1999. UNPROFOR je smatrao da su dokazi bili dosta jasni. Tajni izvještaj nedugo nakon događaja utvrdio je da je svih pet rundi granata ispalila Vojska Republike Srpske.[7] Nakon drugog masakra NATO je započeo Operaciju Namjerna Sila.[7]
David Harland, bivši šef civilog sektora UN-a u BiH, priznao je na suđenju generalu Dragomiru Miloševiću pred MKSJ odgovornost za nastanak mita o tome da UNPROFOR nije utvrdio ko je ispalio minobacačke granate koje su dovele do drugog masakra. Harland je rekao da je taj mit nastao zbog neutralne izjave generala Ruperta Smitha, tadašnjeg komandanta UNPROFOR-a. Smith je nakon drugog masakra izjavio da "nije jasno ko je ispalio granate" iako je on "već imao tehnički izveštaj obavještajnog odjeljenja UNPROFOR da je izvan razumne sumnje utvrđeno da su one ispaljene sa položaja VRS u Lukavici". Harlandova odgovornost je u tome što je upravo on savjetovao generala Smita da istupi s tom izjavom "kako ne bi alarmirao Srbe koji bi, da je odmah upro prstom u njih, znali da predstoje vazdušni udari NATO-a na njihove pozicije". Harland je smatrao da bi to "ugrozilo bezbjednost snaga UN-a koje su se u tom trenutku nalazile na teritoriji pod kontrolom VRS-a ili na položajima koji bi mogli da budu izloženi odmazdi srpskih snaga".[9]
Ohrabreni inicijalnim izveštajem UNPROFOR-a,[10] srpski mediji su tvrdili da je bosanska vlada granatirala sopstvene civile kako bi privukla zapadne sile da intervenišu protiv Srba.[5][8][11] Tvrdnje o tome da Bošnjaci ubijaju sami svoje civile samo da bi mogli da optuže Srbe postigle su veliki efekat i ohrabrile su poricanja srpskih ratnih zločina.[12]
U decembru 2003. Sud za ratne zločine utvrdio je da su masakr počinile srpske snage oko Sarajeva.[13] Široko zastupljena u međunarodnim medijima, presuda je bila ignorisana u samoj Srbiji.[5]
- ↑ „ICTY: Stanislav Galić judgement”.
- ↑ 2,0 2,1 „ICTY: Dragomir Milošević judgement”.
- ↑ „ICTY: Stanislav Galić judgement, para 438-496”.
- ↑ „ICTY: Stanislav Galić appeal judgement, para 314-335”.
- ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 5,4 Fish, Jim. (5. februar, 2004). Sarajevo massacre remembered. BBC.
- ↑ 6,0 6,1 6,2 6,3 6,4 6,5 6,6 Armatta, Judith. (Januar, 2004). Bosnian Serbs Responsible for Markale Massacre, Expert Testifies[mrtav link]. Coalition for International Justice.
- ↑ 7,0 7,1 7,2 7,3 Decembar, 2005. UN Report: Serbs Responsible for 1995 Sarajevo Markale Massacre. Srebrenica Genocide Blog.
- ↑ 8,0 8,1 Moore, Patrick. (29. august, 2005). Serbs Deny Involvement in Shelling Arhivirano 2008-03-06 na Wayback Machine-u. Omri Daily Digest.
- ↑ „Kako je nastao mit o nepoznatom izvršiocu masakra Markale 2”. Arhivirano iz originala na datum 2008-01-02. Pristupljeno 2010-03-29.
- ↑ „KAKO JE NASTAO MIT O NEPOZNATOM IZVRŠIOCU MASAKRA MARKALE”. Arhivirano iz originala na datum 2008-01-02. Pristupljeno 2010-03-29.
- ↑ Glas Javnosti: Muslims with the support of the West committed Markale Massacres - [1][mrtav link]
- ↑ „Politika falsifikata”. Arhivirano iz originala na datum 2012-10-22. Pristupljeno 2012-04-10.
- ↑ Galić verdict- 2. Sniping and Shelling of Civilians in Urban Bosnian Army-held Areas of Sarajevo [2]
- Svjedočenje Dejvida Harlanda, svjedoka optužbe, pred Haškim tribunalom Arhivirano 2007-02-19 na Wayback Machine-u
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
