Mao Tse-tung

Mao Cedung
Biografija
Datum rođenja	26. decembar 1893.
Mesto rođenja	Šaošan, Hunan ( Kina)
Datum smrti	9. septembar 1976.
Mesto smrti	Peking (Kina)
Politička partija	Komunistička partija Kine
Supružnik	Luo Jisju (1907-1910) Jang Kajhuej (1910-1920) He Cidžen (1930-1937) Đang Ćing (1939-1976)
Profesija	političar
Mandat(i)
Sekretar Centralnog komiteta Komunističke partije Kine
19. jun 1945. — 9. septembar 1976.
Prethodnik	on (kao sekretar Centralnog politibiroa)
Naslednik	Hua Guofeng
Sekretar Centralnog politbiroa KP Kine
20. mart 1943. — 28. septembar 1956.
Prethodnik	Džang Ventjen
Naslednik	on (kao sekretar Centralnog komiteta)
Sekretar Centralne vojne komisije KP Kine
23. avgust 1945 – 1949. — 8. septembar 1954 — 9. septembar 1976.
Prethodnik	funkcija ustanovljena
Naslednik	Hua Guofeng
Predsednik Narodne Republike Kine
27. septembar 1954. — 27. april 1959.
Prethodnik	funkcija ustanovljena
Naslednik	Lju Šaoći
Član Nacionalnog narodnog kongresa
15. septembar 1954 — 18. april 1959. — 21. decembar 1964 — 9. septembar 1976.

Mao Tse-tung ili Mao Zedong (26. 12. 1893. - 9. 9. 1976.) je kineski političar, vojskovođa, revolucionarni vođa i državnik koji se smatra najvažnijom ličnošću u modernoj kineskoj historiji i jednom od najvažnijih ličnosti 20. vijeka.

Kao dijete imućnih seljaka se tokom školovanja uključio u radikalnu politiku, da bi godine 1921. postao članom KP Kine. Kao jedan od vođa KP Kine izbjegao je bijeli teror godine 1927. U planinama jugoistočne Kine je započeo ustanak i stvorio Kinesku sovjetsku republiku te razvio vlastitu marksističko-lenjinističku doktrinu koja će se poslije nazvati maoizam. Njegovo inzistiranje na seljacima kao bazi revolucionarnog pokreta i gerilskoj strategiji je dovelo do sukoba s dogmatima koji su inzistirali na oslanjanju na radničku klasu i borbu u gradovima. Mao je taj sukob izgubio, pa su kineski komunisti, odbacivši njegovu strategiju poraženi u sukobu s nacionalističkom vojskom Chang-Kai-Sheka i prisiljeni na Dugi marš u Yenan. Tamo se Mao ponovno nametnuo kao vođa i iz te baze rukovodio borbom protiv Changa i japanskih osvajača koji su napali Kinu godine 1937. Nakon japanskog poraza u drugom svjetskom ratu komunisti i nacionalisti su nastavili rat, da bi krajem 1949. komunisti odnijeli konačnu pobjedu. 1. oktobra 1949. je proglašena NR Kina, a preživjeli nacionalisti su pobjegli na otok Tajvan, koji se danas službeno smatra "otpadnutom" kineskom provincijom.

Mao Tse-tung je tako nakon više od jednog vijeka po prvi put uspio sve kineske teritorije staviti pod jednu vlast i okončati građanske ratove, ustanke i revolucije. Godinu dana kasnije je uspješna kineska intervencija u korejskom ratu povećala prestiž mlade države. Prvih devet godina pod Mao Tse-tungom su također zapamćene po uvođenju niza reformi - pojednostavljanju kineske abecede u svrhu povećanja pismenosti, zaustavljanju inflacije i agrarnoj reformi. No, sva su ta dostignuća zasjenjena ekonomskom katastrofom u koju se pretvorio Veliki korak naprijed. Nešto kasnije se NR Kina odmetnula od svog tradicionalnog saveznika SSSR-a i postala jednom od najizoliranijih država svijeta. Pod Mao Tse-tungom Kina je stvorila i testirala nuklearno oružje i tako postala nuklearnom silom. U nastojanju da suzbije opoziciju svojoj vlasti, Mao je godine 1966. pokrenuo Kulturnu revoluciju koja je dovela do općeg ekonomskog i društvenog kaosa. Kaos je zaustavljen tek nekoliko godina kasnije.

Kontroverze

Kult ličnosti koji je započeo za Maovog života u NR Kini je nastavljen i nakon njegove smrti. Dok ga se u Kini smatra najvećim nacionalnim junakom, dotle ga u ostatku svijeta, pogotovo među antikomunističkom javnošću, smatraju jednim od najvećih zlotvora 20. vijeka. S druge strane, mnogi njegovu revolucionarnu strategiju smatraju jednim od najblistavijih primjera vojne teorije.

Primjerice, Yang Jisheng, glavni urednik kineske agencije za vijesti Xinhua, je 1990-ih iskoristio svoj status kako bi istražio tajne arhive države. Po njima je zaključio da je Maov projekt Veliki korak naprijed od 1959. do 1961. doveo do masovne gladi od koje je umrlo 36 milijuna ljudi, među njima i njegov otac. 1966., Mao je započeo još jedan projekt, nazvan Kulturna revolucija, kojim bi se uništilo "četiri starine": stari običaji, stara kultura, stare navike i stare ideje. Samo u Pekingu, stoga je uništeno tisuću neprocjenjivih starih hramova, relikvija i spomenika - sve primjere kineske povijesti.

U svojoj knjizi Mao: The Unknown Story, Jung Chang i Jon Halliday navode da je Mao "odgovoran za preko 70 milijuna smrti u mirnodopskom razdoblju Kine, više od ijednog diktatora 20. stoljeća" te ga kritiziraju jer je zamislio "društvo mrtvih mozgova, lišeno civilizacije, deprivirano zastupljenosti ljudskih osjećaja, nastanjeno stadom bez senzibilnosti, koje bi automatski izvršavalo sve njegove naredbe."

Vanjske veze

Mao Tse-tung na Wikimedijinoj ostavi

• 90 godina kineske Komunističke partije