Manuel Azaña
| Najodličniji Manuel Azaña OIC | |
|---|---|
 | |
| predsjednik Španije | |
| Na položaju 10. maj 1936 – 3. mart 1939 | |
| Premijer | Santiago Casares Quiroga Diego Martínez Barrio José Giral Francisco Largo Caballero Juan Negrín |
| Prethodi | Niceto Alcalá-Zamora v.d. predsjednik Diego Martínez Barrio |
| Slijedi | Francisco Franco (Caudillo Španije) |
| premijer Španije | |
| Na položaju 14. oktobar 1931 – 12. septembar 1933 | |
| Predsjednik | Niceto Alcalá-Zamora |
| Prethodi | Juan Bautista Aznar Cabañas |
| Slijedi | Alejandro Lerroux |
| Na položaju 19. februar 1936 – 10. maj 1936 | |
| Predsjednik | Niceto Alcalá-Zamora (1936) Diego Martínez Barrio (1936) |
| Prethodi | Manuel Portela Valladares |
| Slijedi | Santiago Casares Quiroga |
| ministar rata | |
| Na položaju 14. april 1931 – 12. septembar 1933 | |
| Premijer | Niceto Alcalá Zamora Himself |
| Prethodi | Dámaso Berenguer |
| Slijedi | Juan José Rocha García |
| član Kongresa | |
| Na položaju 16. mart 1936 – 31. mart 1939 | |
| Izborna jedinica | Madrid |
| Na položaju 8. decembar 1933 – 7. januiar 1936 | |
| Izborna jedinica | Vizcaya |
| Na položaju 14. jul 1931 – 9. oktobar 1933 | |
| Izborna jedinica | Valencia |
| Lični detalji | |
| Rođenje | Manuel Azaña Díaz 10. 1. 1880. Alcalá de Henares, Madrid, Kraljevina Španija |
| Smrt | 3. 11. 1940. (dob: 60) Montauban, Midi-Pyrénées, Višijska Francuska |
| Nacionalnost | špansko |
| Politička stranka | Republikanska ljevica (1934–1940) |
| Ostale političke afilijacije | Republikanska akcija (1930–1934) |
| Supružnik/ci | Dolores de Rivas Cherif |
| Zanimanje | pravnik |
| Potpis | _firma.png){kind=small} |
Manuel Azaña Díaz (10. januar 1880 - 3. novembar 1940) bio je španski političar koji je od 1936. do 1939. služio kao drugi i posljednji predsjednik Druge španske republike, odnosno vođa republikanaca u građanskom ratu. Prije toga je u dva navrata - od 1931. do 1933. te od 1936. godine - služio kao premijer.
Rođen u relativno imućnoj porodici, rano je ostao bez roditelja, ali se istakao kao vrstan pravnik i radio kao notar. Postao je vatreni republikanac, što ga je potaklo da se 1910-ih priključi Reformističkoj stranci. Za vrijeme Prvog svjetskog rata se kao strastveni frankofil, duboko dojmljen demokratskim i sekularnim institucijama Treće francuske republike zalagao da Španija uđe u sukob na strani Antante. Za vrijeme diktature Miguela Prima de Rivere je bio njen žestoki kritičar. Godine 1926. je osnovao stranku Republikanska akcija. Četiri godine kasnije, nedugo nakon Riverinog odlaska sa vlasti je potpisao Pakt iz San Sebastiana kojim je stvorena buduća republikanska privremena vlada, koja je na vlast preuzela 1931. godine i tako osnovala Drugu republiku.
U privremenoj vladi na čelu sa Nicetom Alcalá-Zamorom je služio kao ministar rata, prije nego što je u oktobru 1931. od preuzeo mjesto premijera nakon izbora Alcala-Zamore za prvog predsjednika. Njegova vlada, koju su činili republikanci i socijalisti je nastojala sprovesti ambiciozan program reformi u smjeru sekularizacije, porezne i reforme, ali je izazvala nezadovoljstvo kako desnice, tako i sve snažnije radikalne ljevice okupljene oko anarhosindikalista koji su reforme smatrali presporima. Do septembra 1933. je Alcala-Zamora ostao bez podrške u Cortesu, koji je Alcala-Zamora raspustio i raspisao nove izbore. Na njima je relativni pobjednik bila desničarska stranka CEDA, ali je premijer postao centrist Alejandro Lerroux.
U oktobru 1934. je došlo do ljevičarske pobune na sjeverozapadu Španije, i Lerrouxova vlada je kao jednog od krivaca označila Azañu, koji je bio uhapšen. Ne mogavši mu dokazati krivicu, vlada ga je početkom 1935. pustila iz zatvora, ali mu tako i dala status mučenika koga je sa svojom novoosnovanom strankom Republikanska ljevica dobro iskoristio postavši kandidatom Narodnog fronta, koji je 1936. pobijedio na izborima. Azaña je sastavio novu vladu, a Cortes je nedugo potom smijenio Alcala-Zamoru sa mjesta predsjednika i zamijenio sa Azañom.
Još za vrijeme kratkotrajnog Azañinog premijerskog mandata je došlo do sve veće eskalacije nasilja u zemlji, između sve radikalnijih pristaša ljevice i desnice i njenih milicija. To će nasilje dovesti do neuspjelog vojnog puča, ali pučisti su umjesto da odustanu nastavili oružanu borbu koja će prerasti u građanski rat. Azaña je sve do 1938. bio u Madridu, odakle se povukao u Barcelonu te po slomu republikanskih snaga izbjegao u Francusku. Tamo je od meksičke vlade dobio status počasnog ambasadora, a sa njim i diplomatski imunitet kojim je u vichyjskom periodu spriječeno njegovo izručenje frankističkom režimu.
