Manastir Duga Moračka
| Osnovni podaci | |
|---|---|
| Jurisdikcija | Mitropolija crnogorsko-primorska Srpska pravoslavna crkva |
| Osnivanje | 13. vijek |
| Osnivač | Vukan Nemanjić |
| Mesto | Duga (Podgorica) |
| Država |  Crna Gora |
Manastir Duga Moračka pripada Mitropoliji crnogorsko-primorskoj Srpske pravoslavne crkve. Nalazi se u Duga (Podgorica), u blizini Podgorice.[1]
Prošlost[uredi | uredi kod]
Manastir Duga je posvećen Uspenju Presvete Bogorodice i nalazi se na 17-om kilometru puta od Podgorice ka Kolašinu, u kanjonu na desnoj obali Morače. Ktitor manastira je Vukan Nemanja, sin Stefana Nemanje (Sveti Simeon Mirotočivi) i najstariji brat Svetog Save.
Manastir je prvobitno sagrađen na Gospođin polju na ušću male reke u Moraču, na 10 km od sadašnje lokacije. Na početku 18. veka 1752 godine, zbog neprestane opasnosti od Turaka da ne bude uništen, četiri plemena: Kuči, Bratonožići, Vasojevići i Piperi, izmeštaju ga na skrovitije mesto – selo Duga, ispod Kaluđerovog brda, koje je puno pećina, u kojem su se u 14. i 15. veku podvizavali monasi isihasti.
Po predanju, bila je kolona ljudi u dužini od 6 km, i s ruke na ruku prenijeli su ga kamen po kamen za jednu noć.
Tri godine kasnije, 1755. godine već ima dokaza da je manastir aktivan : vladika Sava i Vasilije Petrović poklanjaju 20-ak bogoslužbenih knjiga manastiru na Dugi. Tu su postojale i četiri kapije, gde je svako pleme ulazilo na svoju kapiju, koje su bile raspoređene simetrično u obliku krsta u odnosu na hram.
Od njih više nema tragova, ali se zna da je manastir bio centar prosvjete i zborno mjesto tim plemenima. Ovde se podigao veliki duhovnik 19. veka – arhimandrit Mojsije Zečević, čije je sedište bilo u Đurđevim Stupovima, od 3-15. godine svog života bio je u manastiru Dugi, gdje je i zamonašen. Bio je desna ruka Svetom Petru Cetinjskom, i mnogo učinio na utvrđivanju pravoslavlja i spriječio poturčenje svog plemena Vasojevići.
Po blagoslovu mitropolita Ilariona od 1862-1875 godine u manastiru Duga je boravio Marko Miljanov sa porodicom.
Početkom 20. vijeka u manstiru Duga je boravio i Sveti Simeon Dajbabski sa učenikom Platonom. Na dar je manastiru uradio ikonu Sv. Nikolaja Čudotvorca i freskopisao u oltaru Majku Božiju „Širu od Nebesa“.
Jedno vrijeme manastir Duga je bio metoh manastira Dajbabe. Manastir nikada nije naseljavao brojno monaštvo, ali je uvijek bio aktivan sve do 1942. godine kada je zapustio.
Zaslugom sveštenika Milana Savovića, Božanstvena Liturgija je redovno služena do zemljotresa 1979. godine kada je manastir bio sav u ruševinama.
Manastirska zdanja
Sadašnja crkva je podignuta 1755. godine na mjestu starije građevine od koje su još sačuvani temelji u oltarskom prostoru.
Manastirska crkva se ne razlikuje od drugih seoskih hramova XVIII i XIX vijeka. Ima oblik jednobrodne građevine sa polukružnom apsidom i naknadno dozidanim zvonikom na preslicu sa jednim otvorom. Manastirska crkva je skromnih dimenzija: duga 9, a široka 5 metara, sa zvonikom na preslicu i freskopisom iz 18. vijeka. Zidana je od prvilnih kvadera sa uskim spojnicama. Na podužnim zidovima i apsidi nalazi se po jedan lučni prozor.
Portal na zapadnoj fasadi je jednostavan, sa ravnim nadvratnikom iznad kojeg je polukružna niša. Sredinu zida krasi kamena rozeta. Na crkvu se naslanjao drveni trijem od kojeg su očuvani samo temelji. Unutrašnjost hrama je zasvedena poluobličastam svodom, ojačanim sa dva poprečna luka. Između pilastera na podužnim zidovima formiraju se prislonjeni lukovi. Pod je od kamenih ploča. Posebnu zanimljivost crkve predstavlja živopis, nastao u drugoj polovini XVIII vijeka. Kako su zidovi prekrečeni, freske su bolje vidljive samo na svodu, gdje se razaznaju scene Velikih praznika, frizovi proroka sa svicima i medaljoni sa anđelima.
Anonimni tvorac ovog ansambla je jedan od zadnjih slikara koji njeguje tehniku fresko-dekoracije.[2]
Manastir danas[uredi | uredi kod]
Njegovo Visokopreosveštenstvo Mitropolit Amfilohije 17. oktobra 1996. godine, na praznik Sv.Stefana Štiljanovića, služi u Dugi prvu Liturgiju od 1979. godine i tom prilikom daje blagoslov za obnovu manastira.
Dolaskom mati Jovane Vlastelica iz manastira Ždrebaonika 1997. godine, manastir Uspenja Presvete Bogorodice na Dugi, po prvi put u svojoj istoriji postaje ženski manastir.
Nakon nepunih sedamdeset godina, ova velika svetinja sa pridolazećim sestrama polako obnavlja ovu obitelj. Obnova manastira Duge počinje od juna 1997. godine.
Na praznik Sabora Presvete Bogorodice 8. januara 1998, godine mitropolit Amfilohije služio je Svetu arhijerejsku liturgiju a potom osveštao iz temelja obnovljeni i prošireni konak te obitelji nastojanjem monahinja a uz pomoć brojnih priložnika i dobrotvora.
Gornji manastirski konak osvećen je 2002, a 2003. godine dozidana je priprata crkve, iste širine i dužine 3,5 m. Ekonomske zgrade: štala, živinarnik i šljivara, izgrađene su 2002. godine. Do tada je urađen niz drugih objekata, s tim što je jedan od njih izgoreo udarom groma 2000. godine. Pomoćna gostinska prostorija sa prosfornicom, ostavom i sušarom, kao i prostorije za pčelarstvo i mlekara su izgrađene 2003. godine.
Objekti: sjenik, šupa za drva, kotlarnica su osvećeni 2008. godine. Tada je osvećen i novi konak sa podrumima za vino i garaža kao i jedna nastrešnica za razne manastirske potrebe. Obnova freskopisa i poda u crkvi završena je 2013. godine. Manastirska gostoprimnica osveštana je na manastirsku slavu Uspenja Presvete Bogorodice, 28. avgusta 2014. godine.
Sestrinstvo na čelu sa igumanijom Jovanom Vlastelicom, pored poslova na obnovi koja još uvjek traje, bavi se raznim vrstama rukodelja kao i povrtarstvom i voćarstvom.[3]