Makarios III
| Makarios III | |
 | |
| Biografija | |
|---|---|
| Datum rođenja | 13. august 1913. |
| Mesto rođenja | selo Panaja pored Pafosa (Kipar) |
| Datum smrti | 3. august 1977. |
| Mesto smrti | Nikozija (Kipar) |
| Veroispovest | Kiparska pravoslavna crkva |
| Profesija | sveštenik |
| Mandat(i) | |
| 1. predsjednik Kipra | |
| 14. decembar 1959. — 15. februar 1974. | |
| Naslednik | Nikos Sampson |
| 2. predsjednik Kipra | |
| 7. decembar 1974 — 3. august 1977. | |
| Naslednik | Spiros Kiprianu |
| Arhiepiskop Kipra | |
| 18. septembar 1950 — 3. august 1977. | |
| Prethodnik | Makarios II |
| Naslednik | Hrisostomos I |
uredi  |
|
Makarios III (13. august 1913., selo Panaja pored Pafosa -3. august 1977., Nikozija) bio je arhiepiskop Kiparske pravoslavne crkve i prvi predsjednik nezavisnog Kipra, koji je vladao zemljom od 1959. do svoje smrti 1977.[1]
Makarios (rođen kao Mihail Hristodulu Muskos) bio je sin siromašnog pastira, kao talentirano dijete nakon bazičnog školovanja na Kipru, teologiju je studirao na Atenskom i Bostonskom univezitetu. Po povratku u zemlju 1946. rukopoložen je za sveštenika, ubrzo nakon 1948. postao je episkop Larnake, a već 1950.i arhiepiskop Kiparske pravoslavne crkve.[1]
I on je u mladosti bio zanešen enozisom (ujedinjenje sa Grčkom, usto je i imao kao arhiepiskop tradicionalnu ulogu još od vremena osmanske vladavine zaštitnika kršćana. Protivio se prijedlozima britanske vlade o dekolonizaciji Kipra, sa obaveznim članstvom u Commonwealthu, ali i pritiscima iz Turske da se otok podjeli i tako zaštiti turska manjina. Makarios se u februaru 1954. sastao s grčkim premijerom Aleksandrosom Papagosom i dogovorio grčku načelnu podršku za enosis.[1]
Britanci su ubrzo posumnjali da je on zapravo lider gerilskog EOKA, pukovnika Jorgosa Grivasa, ali su se prevarili jer je Makarios bio protivnik nasilja i oružane borbe, uvjeren da se razgovorom i pregovorima može postići puno više. Zbog tog je 1955.-56. pregovarao sa britanskim kolonijalnim guvernerom. Pregovori su naprasno prekinuti u mart 1956., a Makarios je uhapšen pod optužbom za pobunu, pa je deportiran na Sejšele. U martu 1957. je pušten iz pritvora; ali mu nije dopušten povratak u zemlju, zbog tog je otputovao u Atenu, a tek sljedeće godine na Kipar. U februaru 1959]]. Po povratku prihvatio je britanske zahtjeve, pa je nakon tog Kipar postao nezavisan.[1]
Za predsjednika nove republike izabran je 13. januar 1959. zajedno sa turskim potpredsjednikom. Za njegova prvog mandata Kipar je 1960. primlјen u Ujedinjene narode[2] Ali mu je protekao je trvenjima i sukobima između Grka i Turaka, naročito nakon januara 1963., kad su se u to umješalei i Grčka i Turska. Iako je ispočetka zastupao isključivo grčke interese, odtad se posvetio integraciji dviju etničkih grupa, mjerama koje su Turci konstantno odbacivali. U januaru 1967. bio je prisiljen prihvatiti privremenu administraciju kiparskih Turaka, nad turskom manjinom, koja je tako stavljena izvan nadležnosti federalne vlade. [1]
I pored svih etničkih trvenja u februaru 1968. je ponovno je izabran za predsjednika. Njegov drugi mandat protekao je u jalovim pregovorima između dviju etničkih grupa, koji su zapeli oko pitanja lokalne samouprave i autonomije. Veliki udar priredili su mu 1972. i 1973. kiparski episkopi koji su zatražili njegovu ostavku, ali je i pored toga ponovno izabran za predsjednika 1973.[1]
Njegov treći mandat počeo je sa neuspjelim državnim udarom u julu 1974. kog je isplanirala Grčka vojna hunta iz Atene, a izvela Nacionalna garda kiparskih Grka, čiji su oficir većinom bili iz Grčke, i htjeli na taj način provesti enozis.
Makarios je uspio pobjeći na Maltu, a nakon tog u London, Turska je izvršila Invaziju na Kipar i proglasila Tursku Republiku Sjeverni Kipar na sjeveru.
Makarios koji se zakleo da će učiniti sve da Kipar ostane jedinstven, vratio se u domovinu u januaru, nakon pada grčke vojne hunte.[1]
Makarios je velike nade polagao u Pokret nesvrstanih, još kao arhiepiskop je 1955 sudjelovao na Bandunškoj konferenciji u Indoneziji, gde se zauzeo za dekolonizaciju, razoružanje i pravo naroda za samoopredelјenje.[2] Na temelјima te konferencije niknuo je Pokret nesvrstanih. Sudjelovao je i na prvoj konferenciji Pokreta nesvrstanih u Beogradu 1961. kao jedan od osnivača tog pokreta.[2]
Preživio je četiri neuspela atentata, u januaru i oktobru 1969, martu 1970. i oktobru 1973.[2]
- Makarios III (en)
.svg){kind=small}
