Lateranski koncil 649
Lateranski koncil 649. godine je bio crkveni sinod održan u Bazilici sv. Ivana Lateranskog u Rimu u oktobru 649. Predstavlja najpoznatiji od svih Lateranskih koncila koji danas nije priznat kao ekumenski od strane Katoličke crkve.
Povod za sazivanje koncila je bio kristološki spor vezan uz monotelitizam, doktrinu koju su u 7. vijeku promovirali bizantski carevi nastojeći prebroditi šizmu između službene halkedonske i mijafizitskih drevnoistočnih crkava u istočnim provincijama Carstva. Dok je monotelitizam uživao podršku cara Konstansa II, kao i patrijarha Pavla II, dotle se prema njemu stvorio otpor kod velikog broja halkedonskoj dogmi vjernih monaha među kojima se posebno isticao Maksim Ispovjednik. Mnogi od tih monaha su se sklonili u zapadne provincije Carstva, uključujući Rim, bježeći pred naletom arapskih muslimana koji su 630-ih i 640-ih zauzeli Levant, Egipat i dijelove Sjeverne Afrike.
Maksim je 646. godine otpočeo korespondenciju sa tadašnjim rimskim papom Teodorom I o tome da se sazove crkveni koncil na kome bi se monotelitizam osudio. Krajem iste godine je u Rim došao i Pir, svrgnuti carigradski patrijarh, bivši monotelit koji se u izgnanstvu javno odrekao monotelitskog učenja. Doznavši da se u Rimu razmišlja o saboru, car Konstans II je izdao Typos, odnosno ukaz kojim se izričito zabranjuje raspravljanje o kristološkim pitanjima, čime je nastojao spriječiti održavanje koncila. Maksim i Teodor su usprkos tome otpočeli pripreme za održavanje koncila, pri čemu su jasno stavili do znanja da ga namjeravaju učiniti ekumenskim. Time bi uspostavili novi presedan, odnosno održali prvi ekumenski koncil koji prethodno nije bio sazvao rimski, odnosno bizantski car.
Iako je Teodor umro 14. maja 649. pripreme za sabor su se nastavile nakon što je 5. jula za njegovog nasljednika izabran Martin I. Vijesti o sazivanju su stigle u Konstantinopol, ali car nije mogao pravodobno reagirati, jer je bio previše zauzet ratom sa Arapima koji su iste godine zauzeli Cipar. Na koncil se odazvalo 105 biskupa, svi osim jednog iz zapadnih provincija Carstva; usprkos toga, među njima je bio veliki broj Grka koji su se doselili bježeći sa Istoka. Održano je pet sjednica, nakon kojih je odobreno 20 formalnih kanona. Oni su kasnije poslani caru Konstansu II na odobrenje, ali i kao enciklika biskupima na područjima izvan bizantske vlasti.
Pokušaj rimskog pape da izbori nezavisnost od svjetovne vlasi u vjerskim pitanjima - najozbiljniji u periodu tzv. bizantskog papinstva - nije uspio. Konstans se nije složio sa odlukama koncila, te je umjesto toga njegove sudionike dao uhapsiti. Tako su i Maksim i papa Martin dovedeni u Konstantinopol gdje im se sudilo; obojica su osuđeni na progonstvo, gdje su i umrli. Kanone Lateranskog koncila je, međutim, 681. potvrdio Treći carigradski sabor, gdje je monotelitizam konačno osuđen kao hereza.
Literatura[uredi | uredi kod]
- Ekonomou, Andrew J. 2007. Byzantine Rome and the Greek Popes: Eastern influences on Rome and the papacy from Gregory the Great to Zacharias, A.D. 590-752. Lexington Books.