Kraljevina Kongo
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Kraljevstvo Kongo (kikongo: Dya Ntotila, portugalski: Reino do Congo) bilo je kraljevstvo u Zapadnoj Africi, smješteno južno od rijeke Kongo, koje je egzistiralo od 14. vijeka do 1914.[1]
Po usmenoj predaji Kraljevstvo Kongo započelo je svoj život u 14. vijeku, sa kraljem Ntimu Veneom, koji je došao sa sjevera, iz kraja pored današnje Bome, do ušća Konga i pokorio pleme Nsaku Vunda, a zatim se oženio sa poglavičinom kćeri.[2]
Prema jednoj od mitoloških verzija o porijeklu prvih vladara, to je bila žena Nzinga, a to se poklapa sa tezom da je u Africi toga vremena još prevladavao matrijarhat.[2]
Peti kralj nakon Ntimu Venea bio je Nzinga-A-Nkuvu koji se 1483. susreo sa portugalskim moreplovcem Diogom Cãom. Taj događaj bo je presudan za daljni život kraljevstva, jer su nakon tog došli katolički misionari, koji su 1491. uspjeli evangelizirati elitu kraljevstva i krstili i Nzingu-A-Nkuvu imenom portugalskog vladara - João I, a njegovog sina Mvembu-A-Nzingu kao Afonsa I. Afonso koji je postao kralj oko 1509., proširio je granice kraljevstva, centralizirao upravu i učvrstio veze sa Portugalom. Na kraju se našao u problemima vezanim sa portugalskim kolonistima i njihovim ambicijama da upravljaju trgovinom robljem.[1]
Za njegove vladavine Kraljevstvo se prostiralo na sjeveru uz rijeku Kongo, na jugu do rijeke Kwanza, na istoku do rijeke Kwango, i na zapadu do Atlanskog oceana, po teritoriju današnjih država Angole, Demokratske Republike Kongo i Republike Kongo.[2] Kraljevstvo je bilo podijeljeno na provincije, sa prijestolnicom u gradu M'banza-Kongo. Titula kralja manikongo, bila je nasljedna ali i izborna, što je često dovodilo do problema i sukoba.[2]
Zbog nasljeđivanja trona, između brojnih sinova i braće bivših kraljeva, su često izbijali i pravi građanski ratovi. Veliki rat izbio je nakon Afonsove smrti 1542. Nakon jednog takvog rata - 1568., kraljevinu je nakratko okupiralo rivalsko pleme sa istoka Jage, Kralj Álvaro I (Nimi-A-Lukeni) (vladao 1568.-87) uspio je obnoviti kraljevstvo zahvaljujući portugalskoj pomoći. Kao znak zahvalnosti, dozvolio im je da koloniziraju Luandu i stvore nukleus iz koje je nastala portugalska kolonija Angola.[1]
Odnos sa Kolonijom Angolom se pogoršao 1622. kad je tadašnji angolski guverner izvršio invaziju na jug Kraljevine Kongo. Nakon tog je kralj Garcia II (Nkanga-A- Lukeni) (vladao 1641.-61.) stao na stranu Nizozemaca protiv Portugala kad su oni okupirali dio Angole (1641. - 1648.). Kulminacija sukoba bila je bitka kod Mbwile, 29. oktobra 1665. u kojoj su Portugalci pobijedili i ubili vladajućeg manikonga, Antónija I (Nvita-A-Nkango).. Kraljevina je nastavila egzistirati, ali je prestala funkcionirati kao jedinstveni entitet.[1]
Dugotrajni građanski rat krajem 17. vijeka, rezultirao je zarobljavanjem i prodajom u roblje više hiljada podanika.
U to je vrijeme opustjelu prijestolnicu M'banza-Kongo (prezvanu krajem 16. vijeka São Salvador) zauzela je Kimpa Vita vođa Antonijanista (vjerske sekte nazvane po Svetom Antunu), koja je željela stvoriti novo kršćansko Kraljevstvo Kongo. Novi kralj Pedro je nakon tog zarobio i pogubio zbog hereze, pa je nakon tog 1709. obnovio prijestolnicu i kraljevstvo 1709.[1]
Rotacijski sistem nasljeđivanja trona funkcionirao je relativno dobro, pa je i 18. vijek, protekao mirno, iako je kraljevstvo postalo vazal portugalskih guvernera. Problem se pojavio kad je pomogao kralju Pedru V (vladao 1859.-91) da stupi na tron, a on je iz zahvalnosti predao sav teritorij kraljevstva Portugalcima. Pobuna protiv portugalske kolonijalne vladavine i vlastitih [[vazal]nih] kraljeva koju je poveo Álvaro Buta 1913.-1914. je ugušena, ali je izazvala kolaps Kraljevstva Kongo, koje je tad integrirano u Portugalsku Zapadnu Afriku.[1]
- Royaume Kongo (fr)
Royaume Kongo Kongo Empire