Kosovci
Kosovci ili Kosovari su u širem smislu stanovnici Kosova neovisno o njihovoj etničkoj pripadnosti, a u užem smislu samo "Kosovski Albanci", odnosno etnički Albanci koji žive u Kosovu.
Stanovnik Kosova na srpskom jeziku zove se Kosovac, a na albanskom Kosovar[1].
I u rečniku „Fjalor shqip serbokroatisht-/Albansko srpskohrvatski rečnik“, autora Abdulaha Zajmija, Mehdi Bardija, Sulejmana Drinija, Ljatifa Muljakua, Ganija Ljubotenija i Sitkija Imamija (Albanološki institut u Prištini, 1981. pp. 456), stoji:
kosovar ~i m, pl. ~ ё Kosovac.
kosovar ~e adj. kosovski: Lufta e Kosovës Kosovska bitka.
kosovar/e ~ja f. pl. ~e Kosovka.
Drugim rečima, Albanci za stanovnike Kosova kažu da su Kosovari, dok su Kosovarje žene stanovnice Kosova. U svom književnom jeziku, kao i u rečnicima, oni razlučuju srpski od albanskog naziva za žitelje ove južne pokrajine. To što u srpskom jeziku kod nekih ljudi ima mešanja ovih termina, svakako su u pitanju neke druge okolnosti. U standardnom srpskom, kao i književnom, situacija oko naziva žitelja Kosova je sasvim jasna – oni su Kosovci, odnosno Kosovke.
No, kroz istoriju, kad Kosovo i Metohija nisu bili administrativna celina kao danas, stvari su stajale nešto drugačije. Pod Kosovom se, u geografskom smislu, podrazumevala oblast od Kosovske Mitrovice do Šar-planine, pa su se ktetikom Kosovac nazivali samo stanovnici ove kotline. Za stanovnike Metohije postoji naziv Metohijac koji je, istina, retko korišćen, tako da izgleda neodomaćen, jer su se onda više koristili termini Prizrenac, Pećanac, Dreničanin itd. - za stanovnike određenog kraja Metohije. Otpor prema ovom nazivu svakako postoji u albanskom narodu, pa nije ni čudo što reči Metohija nema ni u jednom od ova dva rečnika Albanološkog instituta u Prištini. Jer naziv „metohija < metoh“ kazuje da je reč o crkvenom imanju, imanju koje je nekad bilo crkveni posed. Albanci imaju svoj naziv ove oblasti koji, istina, obuhvata širi pojam od srpskog shvatanja Metohije, i odnosi se i na delove Albanije – Dukađin. Interesantno je da ni ove reči nema u „Fjalor serbokroatisht shqip“ iz 1974. (pa ni u obnovljenom izdanju 1986), kao što nema ni reči Metohija. No, Dukađina ima u rečniku „Fjalor shqip serbokroatisht/Albansko srpskohrvatski rečnik“ iz 1981. godine.
Vezano s ovim treba podsetiti da je južna srpska pokrajina posle Drugog svetskog rata imala naziv Autonomna kosovsko-metohijska oblast (AKMO) (od 10. jula 1945), pa potom Autonomna Pokrajina Kosovo i Metohija (od aprila 1963), da bi, na kraju, (od novembra 1968), postala SAP Kosovo. Te promene su se svakako odrazile i na proširenje značenja reči Kosovac, pri čemu je sada ona dobila značenje stanovnika Kosova i Metohije, a ne samo kotline Kosovo.
Nije na odmet podsetiti da je termin Kosovar za sve stanovnike Kosova i Metohije između dva rata koristila Komunistička partija Jugoslavije, a nikako reč Kosovac.[2].
U srpskom narodu i srpskom jeziku od davnina postoji prezime Kosovac i žensko ime Kosovka, pa i naziv mesta Kosovac. Nema ktetika Kosovar niti Kosovarka, kao što nema ni prideva kosovarski, ni drugih izvedenica od te reči, već samo kosovski. Otuda i Kosovski boj ili Kosovska bitka, a ne kosovarska bitka. I to govori da reč Kosovar nije nastala u duhu srpskog jezika, da nije odomaćena niti masovno prihvaćena od srpskog življa, kao i činjenica da se danas pod rečju Kosovac i Kosovka podrazumevaju stanovnici Kosova i Metohije, a ne samo kotline Kosovo.
- Urošević, Atanasije: Kosovo, Naučno delo, Beograd, 1965,
- Zajmi, A., Bardhi, M., Drini, S., Mulaku, L., Luboteni, G., Imamai, S.: „Fjalor serbokroatisht shqip“, Instituti albanologjik i Prishtines, Priština, 1974,
- Zajmi, A., Bardhi, M., Drini, S., Mulaku, L., Luboteni, G., Imamai, S.: Fjalor shqip serbokroatisht/Albansko srpskohrvatski rečnik, Instituti albanologjik i Prishtines, Priština, 1981,
- Trifun Pavlović: Kosovo u srpskim imenima, NUB „Ivo Andrić“, Priština, 2001,
- Grupa autora: Rečnik srpskog jezika, Matica srpska, Novi Sad, 2007