Kolašinski četnički zatvor
Kolašinski četnički zatvor bio je logor za političke i vojne zatvorenike koji su tokom Drugog svetskog rata organizovali četnici pod komandom Pavla Đurišića u okupiranom Kolašinu, Crnoj Gori. Postojao je od februara 1942. do maja 1943. godine i predstavljao je jedno od žarišta represije nad učesnicima Narodnooslobodilačke borbe u Crnoj Gori.
Kroz zatvor je prošlo oko 2.000 ljudi, uključujući borce NOP-a, civile, žene i decu. Zatvorenici su bili izloženi torturi, izgladnjivanju i masovnim egzekucijama. Zatvor je bio poznat po sistematskoj represiji nad simpatizerima partizanskog pokreta.
Zatvor je uspostavljen nakon što su četnici, uz podršku italijanskog okupatora, zauzeli Kolašin 23. februara 1942. godine. Pavle Đurišić je u to vreme bio komandant Limsko-sandžačkog četničkog odreda, najjače četničke formacije u Crnoj Gori. U neposrednoj blizini Kolašina, u Lipovu, tokom 1942. i 1943. godine nalazio se štab četničkog vođe Draže Mihailovića, koji je tamo boravio uz dozvolu fašističke Italije.[1]
Likvidacije je vršio Štabsko-jurišni bataljon Limsko-sandžačkih četničkih odreda, pod kapetanom Milošem Pavićevićem.[2]
Marta 1942. godine izvršeno je prvo streljanje na Brezi iznad Kolašina, kada su ubijeni Radisav Radević, Đuro Raosavljević, Nikola Kruščić i Miljan Vuković. Streljanje je izvela grupa od 8 četnika, među kojima se eksplicitno pominju Milovan Dragićević i Lazo Kolović.[3]
14. maja 1943. godine, neposredno pred zatvaranje zatvora, četnici su izvršili masovno streljanje najmanje 74 zatvorenika na lokalitetu Breza, iznad Kolašina.[4] Zatvor je ugašen 14. maja 1943. godine, nakon dolaska Nemaca u Kolašin i razoružanja četnika.
14-15. maja 1943. godine Nemci su u Barama Kraljskim streljali 27 zatočenika četničkog zatvora iz Kolašina. Prethodno su četnici ustupili Nemcima ove zatočene partizane i sipmatizere NOP-a. Publikovani su poimenični podaci o svim streljanim.[5]
25. juna 1943. godine, Italijani su streljali još 180 bivših zatočenika četničkog zatvora u Kolašinu. Streljanje su izršili u nekoliko mesta u Crnoj Gori (Cetinje, Podgorica, Bar, Danilovgrad, Nikšić, Andrijevica, Berane). Prethodno su krajem aprila 1943. četnici predali Italijanima 300 zatočenika četničkog zatvora u Kolašinu. Publikovani su poimenični podaci o svih 180 streljanih.[6]
Povodom 40. godišnjice rasformiranja zatvora, u Kolašinu je 1984. godine održan naučni skup, koji je okupio preživele zatvorenike, istoričare i javnost. Rezultat tog skupa bio je zbornik radova objavljen 1987. godine, koji sadrži 38 naučnih saopštenja, 12 diskusija i više od 30 ličnih svedočenja.[7] Zbornik se smatra važnim izvorom za proučavanje četničkih zločina u Crnoj Gori.
- KOLAŠINSKI ČETNIČKI ZATVOR 1942 - 1943 (Zbornik radova sa naučnog skupa održanog u Kolašinu 14. i 15. maja 1984). Titograd: Istorijski institut Crne Gore. 1987.
- ↑ https://znaci.org/00001/11_84.htm
- ↑ Kolašinski četnički zatvor 1987: str. 19–22
- ↑ Kolašinski četnički zatvor 1987: str. 47–49
- ↑ Kolašinski četnički zatvor 1987: str. 52–53
- ↑ Kolašinski četnički zatvor 1987: str. 97
- ↑ Kolašinski četnički zatvor 1987: str. 95
- ↑ Kolašinski četnički zatvor 1942–1943. (Zbornik radova), Istorijski institut SR Crne Gore, Titograd, 1987.
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
